Η διείσδυση της Άκρας Δεξιάς στο πεδίο της Αριστεράς

Του Σπύρου Γκουτζάνη

Αν οι δύο τελευταίες δεκαετίες στην Ευρώπη χαρακτηρίστηκαν από την «Επέκταση του πεδίου της Δεξιάς», όπως περιγράφουν στο σύντομο βιβλίο τους οι Μπολτανσκί και Εσκέρ, οι πρόσφατες εξελίξεις μετά την ανάδειξη Σαλβίνι στην Ιταλία και την συμμαχία με την Λεπέν, σηματοδοτούν τη διείσδυση της άκρας δεξιάς στο άλλοτε προνομιακό πεδίο της αριστεράς που όμως έχει πλέον εγκαταλείψει.

Η δεξιά έχει επιβάλλει την ατζέντα της: μεταναστευτικό, εθνική ταυτότητα και γλώσσα, εθνικά σύνορα, κρατική κυριαρχία, εσωτερική ασφάλεια, νόμος και τάξη είναι στην ημερήσια διάταξη των ΜΜΕ. Η δε συζήτηση διεξάγεται κατά τρόπο που ωθεί την δεξιά αλλά και την σοσιαλδημοκρατία και την κεντροαριστερά σε θέσεις της άκρας δεξιάς για να γίνονται αρεστοί σε ένα όλο και πιο φοβισμένο ακροατήριο. Η ατζέντα της αριστεράς, νοούμενη ως κοινωνική δικαιοσύνη και ισότητα, κατανομή εισοδήματος, κοινωνικό κράτος, εργασιακά δικαιώματα κρατική παρέμβαση και ρύθμιση της οικονομίας ή έχει εκλείψει ή περιθωριακά μόνο τίθεται. Η ίδια η αριστερά περιορίζεται στην υπεράσπιση των δικαιωμάτων των μεταναστών και των πάσης φύσεως μειονοτήτων εντός των εθνικών κρατών που στην ουσία είναι η αντίληψη του νεοφιλελευθερισμού για τα δικαιώματα, καθώς σηματοδοτούν κατάτμηση των κοινωνιών, διάλυση των συλλογικοτήτων και αποθέωση της ατομικότητας που συνοδεύει την παγκοσμιοποίηση των αγορών. Η τελευταία φορά που κυριάρχησε κάποιο θέμα της αριστερής ατζέντας με άδοξη κατάληξη ήταν στην Γαλλία με την συζήτηση για το επτάωρο εργασίας.

Κάπως έτσι η καθόλου αριστερά -σοσιαλδημοκρατία και κεντροαριστερά-, χωρίς να έχει δικό της σχέδιο περιορίζεται στην υποδειγματική διαχείριση σύμφωνα με τα κριτήρια που θέτουν οι τράπεζες, οι οίκοι αξιολόγησης και τα όργανα των Βρυξελλών -φθάνει να δει κανείς τα σοσιαλδημοκρατικά κόμματα σε Γαλλία και Γερμανία όταν είναι στην κυβέρνηση. Αλλά και στα καθ’ ημάς τί άλλο κάνει ο ΣΥΡΙΖΑ μετά την στρατηγική ήττα του 2015; Το παράδοξο είναι ότι η αριστερά δεν μπόρεσε να αξιοποιήσει ούτε τον θάνατο του υπαρκτού νεοφιλελευθερισμού που σηματοδότησε η κρίση του 2008, όταν οι τράπεζες ζήτησαν την παρέμβαση του κράτους για να τις σώσει και μαζί την παγκόσμια οικονομία, από τον κακό τους εαυτό, σηματοδοτώντας έτσι και το τέλος της ιδεολογίας της αυτορύθμισης και της αναποτελεσματικότητας του κράτους (όπως περιγράφει ο Κόλιν Κράουτς στο βιβλίο του “Ο περίεργος μη θάνατος του νεοφιλελευθερισμού).

Με την ανάδειξη Σαλβίνι στην Ιταλία η άκρα δεξιά κάνει κάτι που θα έπρεπε να είναι στην καθημερινή ατζέντα της αριστεράς: συγκρούεται με την πολιτική λιτότητας των Βρυξελλών διεκδικώντας δημοσιονομικό χώρο για βελτίωση του βιοτικού επιπέδου των στρωμάτων στην βάση της οικονομικής και κοινωνικής πυραμίδας. Η Λεπέν μάλιστα η οποία επισκέφθηκε την Ρώμη στις 8 Οκτωβρίου δίνει αριστερό περιεχόμενο στην ξενοφοβική της πολιτική. Όπως περιγράφει στο άρθρο του στο Huffington post Italia ο Αντρέα Ντελ Μόνακο, η Μαρίν Λεπέν είπε στην τηλεοπτική της αντιπαράθεση με τον ιδρυτή πρώην ΓΓ του Δημοκρατικού Κόμματος (PD) Πιερλουΐτζι Μπερσάνι στο Rete4: «Δέχεστε τους μετανάστες γιατί αποτελούν μια απύθμενη δεξαμενή φθηνού εργατικού δυναμικού … αποδέχεστε αυτήν την μαζική μετανάστευση για να έχετε μια εύπλαστη αγορά εργασίας αδύναμη να αμυνθεί κι έτοιμη να δεχθεί τα πάντα. Ας σκεφτούμε τι έγινε στη Γερμανία με τα minijobs. Οδήγησαν τους εργαζομένους να πληρώνονται δύο ευρώ την ώρα. Θεωρώ ότι αυτό είναι μία νέα μορφή δουλείας, με όλες τις συνέπειες που αυτό συνεπάγεται για τη δραστική μείωση των μισθών: εάν η αγορά είναι γεμάτη από φτηνό εργατικό δυναμικό, πάντοτε θα υπάρχει κάποιος πρόθυμος για να εργασθεί για ψίχουλα”. Και φυσικά δεν πήρε απάντηση από τον κεντροαριστερό πολιτικό. Όπως παρατηρεί ο αρθρογράφος, «η Μαρίν Λεπέν χωρίς να τον κατονομάζει, επικαλείται στην ουσία τον Καρλ Μαρξ, και ειδικότερα την παράγραφο 3 του κεφαλαίου 23 του πρώτου βιβλίου του “Κεφαλαίου” του με τίτλο “Προοδευτική παραγωγή ενός σχετικού υπερπληθυσμού, ήτοι ενός βιομηχανικού εφεδρικού στρατού”. Η συστημική αριστερά αδυνατεί να αντιληφθεί αυτό που λέει ο Βόλφγκανγκ Στρέκ -ηγετική μορφή του νέου αριστερού κινήματος “Εγερθείτε” στην Γερμανία: “Τα «ανοιχτά σύνορα» είναι μια ουτοπική ιδέα, και όχι πολιτική, ενός αδύναμου τμήματος της φιλελεύθερης Αριστεράς, το οποίο ενθαρρύνεται από τα ΜΜΕ, συμπεριλαμβανομένων και των κεντρικών ΜΜΕ, επειδή διασπά τα προοδευτικά κόμματα. Η συζήτηση περί “ανοιχτών συνόρων” οδηγεί τους ψηφοφόρους της εργατικής τάξης στην αγκαλιά της νέας Δεξιάς και συνεπώς αδυνατίζει τις προοδευτικές δυνάμεις».

Με τη σύγκρουση με την πολιτική λιτότητας των Βρυξελλών η άκρα δεξιά συμπληρώνει την ατζέντα της στο οικονομικό πεδίο και προσδίδει φιλεργατικό περιεχόμενο στην αντιμεταναστευτική της πολιτική. Φυσικά και υπερασπίζεται τον καπιταλισμό όχι όμως το νεοφιλελευθερισμό. Συνδυαστικά και συνδέοντας πια το μεταναστευτικό με τα εργασιακά δικαιώματα, εμφανίζεται να εκφράζει τα λαϊκά συμφέροντα απέναντι σε μία μία αριστερά που υπερασπίζεται το νεοφιλελευθερισμό τόσο στην οικονομία όσο και στο πεδίο των δικαιωμάτων. Κάπως έτσι και εάν η Ρώμη δεν υποχωρήσει στην σύγκρουση με τις Βρυξέλλες, και δεν υπάρξει συγκλονιστικό απρόοπτο στις επικείμενες ευρωεκλογές, η άκρα δεξιά προβλέπεται ότι θα σαρώσει με ό,τι αυτό σημαίνει.