H στρατηγική της Τουρκίας για μετατροπή του Αιγαίου σε τουρκική λίμνη

Γράφει ο

ΛΑΜΠΡΟΣ ΤΖΟΥΜΗΣ

Αντιστράτηγος ε.α

        Κατά τη διάρκεια επίσκεψης στη σχολή αξιωματικών του τουρκικού ναυτικού φαίνεται σε φωτογραφία ο Ερντογάν να υπογράφει βιβλίο και στον τοίχο υπάρχει χάρτης που παρουσιάζει με μπλε χρώμα το μισό Αιγαίο ως μέρος της τουρκικής επικράτειας. Tο συγκεκριμένο γεγονός δεν πρέπει να μας εκπλήσσει καθόσον η Τουρκία τουλάχιστον τα τελευταία τρία χρόνια έχει διατυπώσει με κάθε τρόπο και σε κάθε τόνο τις διεκδικήσεις της στην περιοχή. Η Άγκυρα ανεξάρτητα εσωτερικών πολεμικών διακυμάνσεων εφαρμόζει μια μακρόπνοη αναθεωρητική στρατηγική αναφορικά με τις θαλάσσιες ζώνες, με σκοπό την αλλαγή της υφιστάμενης κατάστασης. Ο χάρτης αυτός αποτυπώνει απόλυτα τις διεκδικήσεις της που αφορούν την αλλαγή της υφισταμένης κατάστασης και τη συνδιαχείριση-συνεκμετάλλευση ανατολικά του 25ου μεσημβρινού.

Η Τουρκία ισχυρίζεται ότι το Αιγαίο αποτελεί ημίκλειστη θάλασσα και τα ελληνικά νησιά δεν έχουν υφαλοκρηπίδα και επικάθονται πάνω στο βυθό της χερσονήσου της Ανατολίας. Tο γκριζάρισμα του Αιγαίου ξεκίνησε το 1973, όταν η Τουρκία παραχώρησε στην εταιρεία πετρελαίων (TPAO) την πρώτη άδεια ερευνών και εκμετάλλευσης υδρογονανθράκων σε περιοχές εκτός τουρκικών χωρικών υδάτων. Αποτέλεσμα της ακολουθούμενης τακτικής από την Τουρκία ήταν οι κρίσεις του 1976 και 1987, που κατέληξαν στο πρωτόκολλο της Βέρνης και τη συμφωνία του Νταβός, με τις οποίες η Ελλάδα δεσμεύτηκε ότι θα απέχει από οποιαδήποτε έρευνα στα διεθνή ύδατα του Αιγαίου, αν κάνει το ίδιο και η Τουρκία, μέχρις ότου λυθεί το ζήτημα της υφαλοκρηπίδας. H Άγκυρα για την οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας απορρίπτει την αρχή της ίσης απόστασης και προτείνει τη σύναψη συμφωνίας με βάση την έννοια της ευθιδικίας δηλ. της «δίκαιης» κρίσης, εννοώντας ως «δίκαιη» κρίση αυτή που εξυπηρετεί τις μονομερείς διεκδικήσεις της.

Μετά το 1995 η Τουρκία έχει φέρει στην επιφάνεια επίσης τη θεωρία των γκρίζων ζωνών. Ισχυρίζεται ότι η ελληνική κυριαρχία εκτείνεται μόνο σε εκείνα τα νησιά του Αιγαίου τα οποία αναφέρονται ονομαστικά στα κείμενα των Συνθηκών με τις οποίες αυτά παραχωρήθηκαν στην Ελλάδα. Η τουρκική αμφισβήτηση δεν περιορίζεται μόνο σε νησιά του ανατολικού Αιγαίου, αλλά διευρύνεται σε σχηματισμούς νησίδων – βραχονησίδων που απέχουν εκατοντάδες χιλιόμετρα από τα τουρκικά παράλια και άρα το «επιχείρημα» της γειτνίασης δεν ισχύει. Νησίδες και βραχονησίδες που εντάσσονται από την Τουρκία στις γκρίζες ζώνες ως περιοχές ακαθορίστου κυριότητας ακόμα και αν βρίσκονται στο κέντρο του Αιγαίου δέχονται καθημερινά δεκάδες παραβιάσεις – παραβάσεις από τα τουρκικά μαχητικά Α/Φ.

H Tουρκία με τον τρόπο αυτό επανέρχεται στην ουσία με σαφή τρόπο στη ΝΟΤΑΜ 714 με την οποία είχε επεκτείνει το 1974 τη δικαιοδοσία του FΙR Κωνσταντινούπολης. Στις 6 Αυγούστου 1974, καθόρισε μία γραμμή αναφοράς στο μέσον περίπου του Αιγαίου και γνωστοποίησε ότι τα αεροσκάφη που θα πετούσαν ανατολικά της γραμμής αυτής θα έπρεπε να αναφέρουν στο κέντρο ελέγχου εναέριας κυκλοφορίας της Κωνσταντινούπολης και να παίρνουν οδηγίες απο αυτό. Η ενέργεια αυτή αποτελούσε προσπάθεια τροποποίησης των ορίων του FIR Αθηνών και διαμόρφωνε μια οροθετική γραμμή που χονδρικά συμπίπτει με τις Τουρκικές διεκδικήσεις, δηλαδή τον 25ο μεσημβρινό, που αποτελεί το μέσον του Αιγαίου. Με σκοπό την προστασία της διεθνούς αεροπλοΐας, υπήρξε δυναμική αντίδραση από την Αθήνα με την έκδοση της ΝΟΤΑΜ 1157 (13 Σεπ. 74), με την οποία κηρύχθηκε το Αιγαίο επικίνδυνη περιοχή. Το κλείσιμο του Αιγαίου είχε ως συνέπεια στις διεθνείς αεροπορικές εταιρείες να καθιερώσουν εναλλακτικά και δαπανηρά δρομολόγια, λόγω της παράκαμψης των αεροδιαδρόμων του Αιγαίου. Μετά από αυτό, η Άγκυρα, το 1980 και πάλι μονομερώς, ανακάλεσε τη ΝΟΤΑΜ 714 όταν διαπίστωσε ότι το μέτρο έβλαπτε τα συμφέροντά της και ιδίως τον τουρισμό της. Ωστόσο, η Τουρκία έκτοτε με το επιχείρημα ότι η Σύμβαση του Σικάγο δεν αφορά στα κρατικά αεροσκάφη, σταθερά αρνείται να υποβάλει σχέδια πτήσεων για τις εισόδους των στρατιωτικών αεροσκαφών της εντός του FIR Αθηνών, διαπράττοντας, έτσι, πολυάριθμες παραβάσεις των κανόνων εναέριας κυκλοφορίας, αποβλέποντας στην αποδυνάμωση του υφιστάμενου  νόμιμου καθεστώτος.

Η κλιμάκωση της έντασης και της τουρκικής προκλητικότητας το τελευταίο διάστημα έχει χτυπήσει κόκκινο τόσο σε λεκτικό όσο και σε επιχειρησιακό επίπεδο. Πρέπει να αντιληφθούμε ότι η αυτοκαταστροφική στρατηγική του κατευνασμού απέναντι στον αναθεωρητισμό της Τουρκίας είναι αναποτελεσματική. Είναι απαραίτητη μια αξιόπιστη αποτρεπτική στρατηγική από την πλευρά της χώρας μας η οποία θα πρέπει να  βασίζεται σε πειστική απειλή, που να εξασφαλίζει ότι σε περίπτωση επιθετικής ενέργειας από πλευράς της Τουρκίας αφενός μεν δεν θα της επιτρέψει να επιτύχει τους σκοπούς της, αφετέρου δε, ακόμη κι αν τους επιτύχει, θα καταβάλει δυσανάλογα μεγάλο τίμημα γι’ αυτό. Για να επιτευχθεί αυτό είναι απαραίτητη η διατήρηση και η επαύξηση της επιχειρησιακής ετοιμότητας και ικανότητας των ελληνικών Ενόπλων Δυνάμεων και της απαιτούμενης στρατιωτικής ισχύος, η οποία  δεν εξυπηρετεί απλά τα  εθνικά μας συμφέροντα αλλά είναι κρίσιμη για την ίδια την εθνική μας επιβίωση.