H πραγματική “Αγορά του Αιώνα” στην ΠΑ! Οι άγνωστοι ευεργέτες και τα πρώτα μαχητικά

Γράφει ο Δημήτρης Σταυρόπουλος

Έχουμε συνηθίσει να ονομάζουμε- δημοσιογραφική αδεία- ως «αγορά του αιώνα», τις τελευταίες μαζικές εντάξεις μαχητικών αεροπλάνων στην Πολεμική Αεροπορία, όπως παλιότερα τα Mirage και στην συνέχεια  τα F-16.

Είναι αλήθεια ότι αυτές οι υπερσύγχρονες για την εποχή τους υπερηχητικές μηχανές, αναβάθμισαν τα μέγιστα την πολεμική και αποτρεπτική ισχύ των ελληνικών φτερών και θωράκισαν την ασφάλεια του εναέριου χώρου της Ελλάδας.

Είναι αλήθεια επίσης ,ότι στοίχισαν στον λαό πολλά εκατομμύρια δολάρια και ευρώ, που τα πλήρωσε από το υστέρημα του.

Ήταν όμως οι «αγορές του αιώνα»?

Αν αναλογιστεί κάνεις ότι τα αεροπλάνα εντάχτηκαν στην Π.Α σε περίοδο ειρήνης και όχι σε δύσκολους καιρούς με τα σύννεφα του πολέμου να κυκλώνουν την πατρίδα, και την Αεροπορία μας κυριολεκτικά «γυμνή» να αντιμετωπίσει τον εχθρό, τότε σίγουρα αυτή η αγορά, με την πραγματική και ουσιαστική έννοια του όρου, ήταν σίγουρα άλλη!

Και πίσω από αυτή αναδεικνύεται και το μεγαλείο της ψυχής του ανώνυμου Έλληνα πατριώτη και το μέγεθος της ανιδιοτελούς προσφοράς του.

Μιλάμε βέβαια για μια εποχή, που δεν υπάρχουν… μεσάζοντες, προμήθειες, υπερτιμολογήσεις, εικονικά τιμολόγια και σκάνδαλα!

ΟΙ ΑΓΝΩΣΤΟΙ ΕΥΕΡΓΕΤΕΣ

Το 1935 η Ελληνική Αεροπορία ουσιαστικά, δεν υφίστατο.

 Διέθετε ως βασικά καταδιωκτικά τα Gloster Mars VI Nigthhawk, κατασκευής 1919, μέγιστης ταχύτητας 193 χλμ. την ώρα και οπλισμού δύο πολυβόλων Vickers των 7,7 χλστ.

 Τα αεροσκάφη αυτά ήταν παντελώς ανίκανα όχι να επιχειρήσουν, αλλά ακόμα και να πετάξουν, λόγω παλαιότητας.

Με το ξέσπασμα του φιλοβενιζελικού πραξικοπήματος, τον Μάρτιο του 1935, αγοράστηκαν από τη Γιουγκοσλαβία, εσπευσμένα, 5 τσεχοσλοβακικά διπλάνα καταδιωκτικά Avia BH-33H, οπλισμένα επίσης με δύο ελαφρά πολυβόλα και με μέγιστη ταχύτητα 315 χλμ. την ώρα.

Στις 18 Αυγούστου 1936 ο πλούσιος ομογενής Αλκιβιάδης Κουταρέλης, αγόρασε δύο τσεχοσλοβακικά καταδιωκτικά Avia B534, τα οποία και δώρισε στην Αεροπορία. 

Τα ελ λόγω αεροσκάφη ήταν επίσης διπλάνα, αλλά είχαν κλειστό κόκπιτ, ήταν οπλισμένα με τέσσερα ελαφρά πολυβόλα και ταχύτητα 400 χλμ. την ώρα.

Το 1937 ο αιγυπτιώτης επιχειρηματίας Στυλιανός Σαρπάκης δώρισε στην Αεροπορία δύο βρετανικής κατασκευής διπλάνα καταδιωκτικά Gloster Gladiator Mk I, τα οποία έφεραν επίσης τέσσερα ελαφρά πολυβόλα και είχαν μέγιστη ταχύτητα 407 χλμ. την ώρα.

Ο Κουταρελης από την Δρακια του Βόλου, ήταν πλούσιος έμπορος που είχε εγκατασταθεί στην Αίγυπτο.

Εκεί εκτός των άλλων επιχειρήσεων είχε και το μεγαλύτερο εργοστάσιο σιγαρέτων ,στο οποίο δούλευαν Ιταλοί και Γάλλοι.

Ήταν γνωστός ως…Coutarelli Dynasty!

Ο Στυλιανός Σαρπακης καταγόταν από τα Φηρά της Σαντορίνης, αλλά αναχώρησε από την πατρίδα του και εγκαταστάθηκε στο Κάιρο της Αιγύπτου το 1873, όπου εισήχθη στην Αμπέτιον Σχολή.

 Μερικά χρόνια αργότερα, ιδρύει εργοστάσιο πολυθογραφικής εργασίας , και θεωρούνταν το καλύτερο στο είδος του. 

Στεγαζόταν  σε οίκημα  σε οδό που ονοματίστηκε από την Αιγυπτιακή Κυβέρνηση ως «πάροδος Σαρπάκη», λόγω της ιδιαίτερης συμβολής του Σαρπάκη στην τοπική κοινωνία.

Λίγο πριν την κήρυξη του πολέμου, ο Μεταξάς δημιουργεί επιτροπή εράνου για την Αεροπορία, ενώ παράλληλα δημιουργούνται νέα προγράμματα εκπαιδεύσεως. 

Το 1937, ο Μεταξάς βρίσκει τον Σαρπάκη σαν αρχικό αρωγό του εράνου, ο οποίος προσφέρει 2 μαχητικά α/φ Gloster SS.37 Gladiator Mk I, τα καλύτερα της εποχής.

 Τα δύο αυτά αεροσκάφη είχαν βαφτεί ασημένια σε όλες τις επιφάνειες τους.

 Ονομάστηκαν «ΘΗΡΑ – ΣΑΝΤΟΡΙΝΗ» και «ΣΑΡΠΑΚΗΣ» από τη γενέτειρα και το όνομα του ευεργέτη αντίστοιχα. 

Τα ονόματα ήταν βαμμένα στην άτρακτο από τις δυο πλευρές και τα αεροσκάφη έφεραν εθνόσημα στις πτέρυγες και στο πηδάλιο διευθύνσεως.

 Χρησιμοποιήθηκαν ως προκεχωρημένα εκπαιδευτικά – ήταν δε κανονικά οπλισμένα – ενώ κατά το εξάμηνο Οκτωβρίου 1940 – Απριλίου 1941 βάφτηκαν με παραλλαγή και εντάχθηκαν στην 21η Μοίρα Διώξεως.

 Το ένα χάθηκε σε ατύχημα και το άλλο έλαβε μέρος τουλάχιστον σε μια περιπολία κατά τη διάρκεια του πολέμου.

Και οι δυο είναι εθνικοί ευεργέτες!

Προσέφεραν απλόχερα μέρος της περιουσίας τους για τη προστασία της χώρας, και το κυριότερο χωρίς ανταλλάγματα, αφού δεν είχαν δραστηριότητα στην Ελλάδα, ούτε οποιεσδήποτε βλέψεις η συμφέροντα!

Η ΜΕΓΑΛΗ ΑΓΟΡΑ ΠΡΙΝ ΤΟΝ ΠΟΛΕΜΟ

Τα τέσσερα αυτά, συνολικά, καταδιωκτικά, ήταν τα μόνα, σχετικά, σύγχρονα αεροσκάφη που διέθετε η Αεροπορία.

 Ήταν φανερό πως, καθώς μάλιστα τα σύννεφα του πολέμου πύκνωναν στην Ευρώπη, η ελληνική Αεροπορία χρειαζόταν επί πλέον ενίσχυση.

Έτσι αποφασίστηκε η αγορά νέων αεροσκαφών άμεσα.

 Η Ελλάδα ζήτησε να αγοράσει καταδιωκτικά από τις μεγάλες ευρωπαϊκές δυνάμεις.

 Όμως δεν το κατόρθωσε, καθώς είτε ζητούσαν πληρωμή με μετρητά, είτε δεν πωλούσαν καν αεροσκάφη, καθώς ενίσχυαν τις δικές τους αεροπορίες.

Έτσι η Ελλάδα στράφηκε στην Πολωνία, η οποία διέθετε προς πώληση το καταδιωκτικό PZL-24. 

Συμφωνήθηκε η αγορά 36 αεροσκαφών PZL-24 F και G.

 Τα πρώτα έφεραν δύο πυροβόλα των 20χλστ. και δύο πολυβόλα, ενώ τα δεύτερα, έφεραν τέσσερα πολυβόλα.

Τα PZL-24 ήταν η καλύτερη έκδοση του πολωνικού καταδιωκτικού PZL-11 και μπορούσε να αναπτύξει μέγιστη ταχύτητα 430 χλμ. την ώρα.

 Παραγγέλθηκαν 12 καταδιωκτικά Bloch MB-151 από τη Γαλλία, αλλά μόνο τα εννέα έφτασαν στην Ελλάδα.

Τα αεροσκάφη αυτά, ήταν σύγχρονα μονοπλάνα, με μέγιστη ταχύτητα 520 χλμ. την ώρα, οπλισμένα με δύο πυροβόλα των 20 χλστ. και δύο πολυβόλα. 

Ωστόσο το αεροσκάφος βρισκόταν ακόμα στη φάση εξέλιξης και παρουσίαζε πολλά τεχνικά προβλήματα.

Η Αεροπορία στερείτο όμως και βομβαρδιστικών.

 Έτσι αποφασίστηκε η αγορά 24 από τα εξαίρετα βρετανικά ελαφρά βομβαρδιστικά Bristol Blenheim Mk IV. 

Ωστόσο οι Βρετανοί δήλωσαν πως μπορούσαν να διαθέσουν μόνο 12 και έτσι, στη θέση των μη παραδοθέντων 12 αγοράστηκαν, τα επίσης βρετανικά, ελαφρά βομβαρδιστικά Fairey Battle B1.

Αγοράστηκαν επίσης 12 αεροσκάφη πολλαπλού ρόλου Avro Anson Mk I, τα οποία ανέλαβαν την επιτήρηση του Αιγαίου.

 Αγοράστηκαν επίσης 24 γαλλικά ελαφρά βομβαρδιστικά Potez 633, αλλά τελικά παραδόθηκαν τα 11.

Επίσης αγοράστηκαν 16 γερμανικά αεροσκάφη στρατιωτικής συνεργασίας Henschel Hs126A-1 και 12 γερμανικά υδροπλάνα ναυτικής συνεργασίας Dornier Do 22kg, τα οποία όμως, τελικά, χρησιμοποιήθηκαν ως αεροσκάφη στρατιωτικής συνεργασίας, αντικαθιστώντας τους πλωτήρες με τροχούς.

Τέλος αγοράστηκε και ένας αριθμός εκπαιδευτικών Avro 621 Tutor και Avro 626, τα οποία χρησιμοποιήθηκαν στις επιχειρήσεις του 1940-41 ως αναγνωριστικά.

Έτσι η αεροπορία, από το μηδέν, βρέθηκε να διαθέτει 45 νέα καταδιωκτικά, 35 βομβαρδιστικά και άλλα 12 ικανά να εκτελέσουν αποστολές βομβαρδισμού αεροσκάφη και 28 αεροσκάφη στρατιωτικής και ναυτικής συνεργασίας, δηλαδή συνολικά 120 αεροσκάφη πρώτης γραμμής.

Σε αυτά προστέθηκαν και τα λίγα αξιόμαχα αεροσκάφη στρατιωτικής συνεργασίας Brequet 19 Α2/Β2, που είχαν αγοραστεί στα τέλη της δεκαετίας του 1920 και στις αρχές της δεκαετίας του 1930 και τα Potez 25 TOE.

 Έτσι η ανύπαρκτη, ουσιαστικά η Αεροπορία, έλαβε σάρκα και οστά και πέτυχε άθλους πάνω από το βορειοηπειρωτικό μέτωπο και όχι μόνο.

Οι ελληνικές μοίρες δίωξης, οι οποίες, κατά τη διάρκεια του πολέμου ενισχύθηκαν με τουλάχιστον 14 Gloster Gladiators, τα οποία παραχώρησαν οι Βρετανοί, στα τέλη του 1940, πέτυχαν, σύμφωνα με ορισμένες πηγές, τουλάχιστον 34 επιβεβαιωμένες καταρρίψεις και 24 πιθανές, χάνοντας, στον αέρα, 19 αεροσκάφη.

Κάποιες πηγές κάνουν λόγο για 64 καταρρίψεις.

 Οι καλύτεροι Έλληνες πιλότοι που αναδείχτηκαν τότε ήταν ο σμηναγός Α. Αντωνίου, διοικητής της 22ης Μοίρας Δίωξης, με 5 και 1/2 επιβεβαιωμένες καταρρίψεις (τη «μισή κατάρριψη» την πέτυχε σε συνεργασία με κάποιον άλλο πιλότο), ο σμηναγός Ι. Κέλλας, διοικητής της 21ης Μοίρας Δίωξης, με 3 και 1/3 καταρρίψεις, ο επισμηνίας Ε. Δάγκουλας με 2, επιβεβαιωμένες και 2 πιθανές, ο Γ. Φανουργάκης με 1 επιβεβαιωμένη και 3 πιθανές καταρρίψεις και ο Μ. Μητραλέξης με 1 επιβεβαιωμένη και μια πιθανή.

Πηγή

Εφημερίδα Καμάρι Σαντορίνης

History Point