Γιατί έχουμε ξανά αυτοκτονίες στρατιωτών; Ποια ήταν η τελευταία προσπάθεια να αντιμετωπιστούν

Το τραγικό φαινόμενο των αυτοκτονιών στρατιωτών κατά τη διάρκεια της θητείας τους, είχε αρκετά χρόνια να απασχολήσει την επικαιρότητα. Δυστυχώς οι αυτοκτονίες στις ΕΔ, τα χρόνια της κρίσης δεν σταμάτησαν. Υπήρξαν πολλές περιπτώσεις μονίμων στελεχών των ΕΔ που έδωσαν τέλος στη ζωή τους…Το σοκ που προκάλεσαν αυτές οι αυτοκτονίες, όπως όλα σ΄ αυτή τη χώρα το ξεπερνούσαμε όλοι μας μετά από λίγες ημέρες.

Τους τελευταίους μήνες δύο περιστατικά, ένα τον Μάρτιο κι ένα τον Ιούνιο, επαναφέρουν τις αυτοκτονίες στρατιωτών ως θέμα προβληματισμού. Σ΄ αυτά τα τραγικά περιστατικά θα προσθέσουμε την εξαφάνιση ενός νεαρού που ζήτησε και πήρε αναβολή από τη μονάδα του σε νησί του Αιγαίου, αλλά και την περίπτωση του αλεξιπτωτιστή της 1ης ΜΑΛ που άρχισε να πυροβολεί μέσα στη μονάδα του κι έφυγε οπλισμένος και καταδιωκόμενος απ΄ αυτή.

Τι συμβαίνει; Θα μπορούσε κάποιος εύκολα για να “ξεμπερδεύει” να εξηγήσει αυτά τα φαινόμενα ως επίπτωση της κρίσης. Δεν είναι πειστική η εξήγηση, γιατί έχουν προηγηθεί οκτώ χρόνια κρίσης όπου η μεγάλη πλειοψηφία των στρατεύσιμων πέρασε δύσκολα. Παιδιά που δεν έπαιρναν τις άδειές τους, γιατί δεν είχαν τα εισιτήρια να πάνε σπίτι τους. Παιδιά που δεν έβγαιναν από τη μονάδα ούτε με έξοδο, γιατί δεν είχαν χρήματα ούτε για ένα καφέ. Σ΄ όλα αυτά τα χρόνια δεν είχαν καταγραφεί αυτοκτονίες στρατιωτών. Τώρα τι συμβαίνει;

Είναι σύμπτωση ή κάτι άλλο συμβαίνει;

Το Δίκτυο Ελεύθερων Φαντάρων έχει μεταφέρει μια σειρά επιστολών-καταγγελιών από στρατιώτες οι οποίοι παραπονούνται για άσχημες συνθήκες διαβίωσης στις μονάδες τους και για εξόδους από τη μονάδα …ανά 20 ημέρες!

Έχουμε πολλές φορές γράψει κι έχουμε δεχτεί πυρά γι΄ αυτό, ότι οι καταγγελίες του Δικτύου πάντα έχουν βάση, ανεξάρτητα αν μπορεί σε κάποιες περιπτώσεις να έχουν ένα στοιχείο υπερβολής που οφείλεται στον υπερβάλλοντα ζήλο υποστήριξης των στρατιωτών. Ποτέ όμως δεν έχουν γράψει για κάτι που δεν υπήρξε… Συνεπώς οι ανησυχίες που εκφράζουν για τις τελευταίες περιπτώσεις αυτοκτονιών θα πρέπει να ληφθούν σοβαρά υπ΄ όψιν.

Πότε είχε γίνει η τελευταία προσπάθεια να εξηγηθεί -όσο μπορεί να γίνει κάτι τέτοιο- το φαινόμενο των αυτοκτονιών στις ΕΔ και να δοθούν κάποιες συμβουλές στους διοικητές; Το 2015.

Το καλοκαίρι του 2015 το φαινόμενο των αυτοκτονιών είχε κάνει ξανά την εμφάνισή του στις ΕΔ. Τρεις αυτοκτονίες μέσα σε λίγες ημέρες είχαν προκαλέσει αναστάτωση. Η οποία όπως φάνηκε ήταν…στιγμιαία. Έτσι γίνεται πάντα.

Η μοναδική και τελευταία προσπάθεια που είχε γίνει ώστε να συνταχθεί ένα εγχειρίδιο με κάποιες βασικές συμβουλές πρόληψης του φαινομένου, είχε γίνει από τον τότε διοικητή της ΑΣΔΕΝ Αντιστράτηγο Μενέλαο Μεϊμάρη. Αξιοποιώντας τα αντίστοιχα αμερικανικά εγχειρίδια είχε συντάξει ένα κείμενο το οποίο είχε σταλεί τότε σ΄ όλους τους διοικητές των μονάδων.

Τι έλεγε αυτό το κείμενο που αναφερόταν μεν κυρίως στην προστασία των στρατιωτών, αλλά προφανώς τα όσα έλεγε αφορούσαν και στο μόνιμο προσωπικό των ΕΔ.

ΠΡΟΣΤΑΤΕΥΟΝΤΑΣ ΤΟΥΣ ΣΤΡΑΤΙΩΤΕΣ ΜΑΣ

Οι ηγέτες έχουν τη δύναμη και την υπευθυνότητα να προστατεύουν τους Στρατιώτες τους εντός και εκτός μάχης. Αυτό περιλαμβάνει τη δυνατότητα να αναγνωρίζουν ασυνήθιστες συμπεριφορές που μπορούν να οδηγήσουν ως την αυτοκτονία

Η αποτελεσματική πρόληψη απαιτεί από όλο το προσωπικό της Μονάδος να είναι ενήμερο για όλους τους παράγοντες κινδύνου που μπορεί να οδηγήσουν σε μία αυτοκτονία και να γνωρίζουν πως να ενεργήσουν ανάλογα. Διοικητές, Αξκοί και Υπξκοί οφείλουν να δείξουν το δρόμο.

Εάν ένας Στρατιώτης παρουσιάζει αυτοκτονικές τάσεις, η ώρα για ανάληψη δράσης είναι ΤΩΡΑ. Μιλήστε στο Στρατιώτη πριν να είναι πολύ αργά.

ΤΙ ΝΑ ΠΡΟΣΕΞΕΤΕ: ΠΡΟΕΙΔΟΠΟΙΗΤΙΚΑ ΣΗΜΑΔΙΑ

Το στρές μπορεί να οδηγήσει σε ανθυγιεινές συμπεριφορές. Ο περίγυρος του εκάστοτε Στρατιώτη (συνάδελφοι, οικογένεια, φίλοι), βρίσκονται στη καλύτερη δυνατή θέση ώστε να αναγνωρίσουν αλλαγές που μπορεί να προήλθαν από υψηλό στρές και να παρέχουν υποστήριξη.

Ψάξτε γιά:

Αναφορές που μπορούν να παραπέμψουν σε σκέψεις ή πλάνα για αυτοκτονία.

Συμπεριφορές που παραπέμπουν σε πρόβες αυτοκτονίας.

Πώληση ή μοίρασμα υπαρχόντων.

Εμμονή με το θάνατο ή το θάνατο του.

Ασυνήθιστες συμπεριφορές (π.χ. ριψοκίνδυνη οδήγηση, υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ, κλοπή).

Αξιοσημείωτη αλλαγή στην απόδοση του.

Δείχνει καταβεβλημένος από πρόσφατο έντονο στρές.

Καταθλιπτικές τάσεις: απελπισία.

Απόσυρση από κοινωνικές δραστηριότητες.

ΤΙ ΝΑ ΚΑΝΕΤΕ

Το ιδανικό για τη ψυχική υγεία είναι οι επαγγελματίες ιατροί να κάνουν πάντοτε την εκτίμηση και διαχείριση των Στρατιωτών με τάσεις αυτοκτονίας, αλλά υπάρχουν περιπτώσεις στις οποίες Διοικητές ή ομότιμοί τους βρίσκουν τον εαυτό τους στην γραμμή του τηλεφώνου αντιμέτωποι με ένα Στρατιώτη ο οποίος θέλει να βάλει τέλος στη ζωή του. Σε κάθε περίπτωση, εάν ένας Στρατιώτης απειλεί να αυτοκτονήσει, ακούστε ΤΟΝ. Μπορεί ο χρόνος σας να είναι πραγματικά ελάχιστος πριν προλάβετε να ενεργήσετε. Το σημαντικότερο σε κάθε περίπτωση είναι να ΕΝΕΡΓΗΣΕΤΕ.

Από το τηλέφωνο:

Αναπτύξτε μια σχέση εμπιστοσύνης.

Εκφράστε την ικανοποίηση σας για το τηλεφώνημα του Στρατιώτη.

Αποσπάστε άμεσα το τηλέφωνο του καλούντος σε περίπτωση που διακοπεί η γραμμή.

Μάθετε τη τοποθεσία του καλούντος.

Συγκεντρώστε όσο το δυνατόν περισσότερες πληροφορίες για τα σχέδια του, πρόσβαση σε μέσα για να βλάψει τον εαυτό του και τις προθέσεις του.

Ακούστε και μη δίνεται συμβουλές.

Κρατήστε τον καλούντα στο ακουστικό όσο περισσότερο μπορείτε έως ότου φθάσει βοήθεια σε αυτόν, αλλά αποφύγετε θέματα που μπορεί να τον ταράξουν (π.χ. προβλήματα με Αξκούς , προσωπικά θέματα κ.τ.λ.).

Ακολουθήστε και βεβαιωθείτε ότι ο Στρατιώτης αξιολογήθηκε.

Προσωπικά :

Μάθετε το ιστορικό του Στρατιώτη.

Χρησιμοποιήστε ανοιχτού τύπου ερωτήσεις όπως: ¨Πώς πάνε τα πράγματα;¨ ή ¨Πώς τα πάς με….;¨

Μοιραστείτε την ανησυχία σας για την ευεξία του.

Να είστε ειλικρινής και ευθύς.

Δώστε σημασία στις λέξεις και τα συναισθήματα του.

Επαναλάβετε αυτά που λέει χρησιμοποιώντας τις λέξεις του.

Ρωτήστε ευθέως για τις προθέσεις του π.χ. ¨Σκέφτεσαι να αυτοκτονήσεις;¨ Αυτή η ερώτηση δε πρόκειται να βάλει νέες ιδέες στο κεφάλι του.

Κρατήστε το Στρατιώτη ασφαλή – ΠΟΤΕ και για κανένα λόγο μη τον αφήσετε μόνο, να έχετε ένα ικανό στέλεχος μαζί του ΠΑΝΤΑ.
Πάρετε μέτρα ώστε να αφαιρέσετε πιθανά μέσα που μπορεί να έχει στην κατοχή του όπως όπλα, χάπια, μαχαίρια και σχοινιά.

Να έχετε ασφάλεια σε περίπτωση που ο Στρατιώτης είναι ταραγμένος ή επιθετικός.

Ο Διοικητής θα πρέπει πάντοτε να συνοδεύει το Στρατιώτη στον ιατρό της Μονάδος .

Επιβεβαιώστε πως ο Στρατιώτης αξιολογήθηκε.

Εάν είναι αναγκαίο να νοσηλευθεί, μεριμνήστε για την παροχή κάθε δυνατής βοήθειας (τακτοποίηση προσωπικών του αντικειμένων, οικογένεια, κατοικίδια).

Παρακολουθήστε τον Στρατιώτη μέχρι να βεβαιωθείτε ότι δε διατρέχει πλέον κίνδυνο.

Ο εκάστοτε Στρατιώτης μπορεί λόγω της εμμονής του να αυτοκτονήσει να γίνει επικίνδυνος για αυτούς που προσπαθούν να τον βοηθήσουν. Μιλήστε σε κάποιον ειδικό για συμβουλές και επιλέξτε ένα ασθενοφόρο για τη μεταφορά του από το να τον μεταφέρεται εσείς ο ίδιος.
Εάν θα πρέπει να τον μεταφέρεται εσείς στο νοσοκομείο διασφαλίστε πως ένα άτομο θα κάθεται σε κάθε πόρτα ώστε να αποτρέψουν πιθανή απόπειρα εξόδου από το όχημα. Δώστε τα απαραίτητα στοιχεία επικοινωνίας στο προσωπικό του νοσοκομείου και στον υπεύθυνο ιατρό ώστε να ενημερώνεστε για την εξέλιξη της υγείας του κατά τις εργάσιμες και μή ώρες.Επιβεβαιώστε πως τα μέτρα ασφαλείας είναι επαρκή (για την αποφυγή νέας απόπειρας αυτοκτονίας , απόδρασης κ.α.).

ΤΙ ΝΑ ΑΠΟΦΥΓΕΤΕ

Οι ηγήτορες πρέπει να μεταδώσουν στους Στρατιώτες το αίσθημα της ασφάλειας και εμπιστοσύνης σε περίπτωση που καταφύγουν σε αυτούς για βοήθεια.

ΜΗ ελαχιστοποιείτε το πρόβλημα. ΜΗ ρωτήσετε, ¨Αυτό είναι όλο;¨

ΜΗ αντιδράσετε υπερβολικά στο πρόβλημα.

ΜΗ δημιουργήσετε ένα στίγμα στο ότι είναι απαραίτητη η ψυχιατρική περίθαλψη.

ΜΗ δίνετε απλές συμβουλές τύπου ¨Αυτό που έχεις να κάνεις είναι….¨

ΜΗ λέτε στο Στρατιώτη να το καταπιεί ή να το ξεπεράσει.

ΜΗ μετατρέψετε το πρόβλημα σε κουτσομπολιό της Μονάδος. Χρησιμοποιήστε μόνο τους απολύτως απαραίτητους.

Μη καθυστερήσετε τις προβλεπόμενες διαδικασίες .

ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ

Πιθανά Σενάρια:

Ο Στρατιώτης αρνείται να εκτιμηθεί για αυτοκτονικές τάσεις:

Μιλήστε με τον υπεύθυνο ιατρό και ζητήστε οδηγίες

Ο Στρατιώτης διαγνώστηκε να έχει αυτοκτονικές τάσεις αλλά παραμένει στη Μονάδα:

Συνεργαστείτε με τον ιατρό της Μονάδος για το καταλληλότερο τρόπο παρακολούθησης και την αποφυγή οποιουδήποτε προβλήματος που μπορεί να παρουσιαστεί (παρακολούθηση, απομόνωση, άνεση).

Ο Στρατιώτης αρνείται τη νοσηλεία:

Οι Στρατιώτες που δε βρίσκονται σε επικείμενο κίνδυνο δε μπορούν να υποχρεωθούν ώστε να λάβουν κάποια θεραπεία. Είναι στην ευχέρεια των εκάστοτε Διοικητών και ιατρών να συνεργαστούν ώστε να παρέχουν κάθε δυνατή βοήθεια και να μεγιστοποιήσουν το αίσθημα ασφαλείας του Στρατιώτη.

Ο Στρατιώτης δε παρουσιάζει βελτίωση:

Συνεργαστείτε στενά με το ιατρικό προσωπικό ώστε να ληφθούν υπόψη όλες οι παράμετροι και πιθανές θεραπείες που μπορούν να ακολουθηθούν ώστε να υπάρξει βελτίωση της υγείας του ασθενή.

Σαν ηγήτορας έχετε τη δύναμη να κάνετε τη διαφορά, να σώσετε μία ζωή και να γίνετε το θετικό παράδειγμα.