Ελλάδα-Αφγανιστάν: Από τον Μέγα Αλέξανδρο στα κύματα μεταναστών

Γράφει ο Δημήτρης Σταυρόπουλος

Οι φόβοι για ένα νέο ισχυρό κύμα μετανάστευσης από την Ανατολή στην Ελλάδα είναι υπαρκτοί, μετά τα πρόσφατα γεγονότα στο Αφγανιστάν και την κατάληψη της Καμπούλ- και ολόκληρης της χώρας- από τους Ταλιμπαν.

Ανησυχεί το ΝΑΤΟ, η Ευρωπαϊκή Ένωση και πρωτίστως η Αθήνα, που αν επιβεβαιωθούν θα κληθεί να αντιμετωπίσει μια «εισβολή» στα σύνορα της με την Τουρκία (θαλάσσια και χερσαία), δεκάδων χιλιάδων φοβισμένων ανθρώπων που ήδη τρέχουν να γλυτώσουν από την μήνη των ακραίων μουσουλμάνων ανταρτών.
Ήδη στην Ελλάδα έχουν βρει καταφύγιο πάμπολλοι Αφγανοί με το πρόσχημα η από πραγματική αιτία ότι προέρχονται από εμπόλεμη ζώνη και χρήζουν προστασίας.

Ο ακριβής αριθμός τους είναι άγνωστος.

Ωστόσο έχουν μια πολυπληθή κοινότητα, είναι απλωμένοι σε όλη την επικράτεια, κάποιοι έχουν παντρευτεί με Ελληνίδες, διατηρούν γραφεία, τηλέφωνο και διεκδικούν από το κράτος δικαιώματα.

Οι περισσότεροι έχουν υποβάλει αίτηση για άσυλο, έχουν μηνιαίο επίδομα και αρκετοί έχουν απασχολήσει της αρχές και βαρύνονται για βαριά η πιο ελαφρά ποινικά αδικήματα.
Νεαροί Αφγανοί συνελήφθηκαν ως μέλη συμμοριών, αλλά και άλλοι εργάζονται ως επιστήμονες σε διάφορες ιδιωτικές επιχειρήσεις.

Το θέμα είναι στην προκειμένη περίπτωση, πόσοι θα έρθουν ακόμα, αν «χωρανε» στην ελληνική κοινωνία και αν η χώρα μπορεί να τους αφομοιώσει και να τους εντάξει στην ήδη κορεσμένη από αλλοδαπούς ελληνική επικράτεια με συνήθειες, βιώματα, θρησκεία και κοινωνικούς κανόνες εντελώς διαφορετικούς από τους δικούς μας.

ΙΣΤΟΡΙΚΕΣ ΣΧΕΣΕΙΣ ΕΛΛΑΔΑΣ-ΑΦΓΑΝΙΣΤΑΝ

Η πρώτη επαφή μεταξύ των αρχαίων Ελλήνων και του Αφγανιστάν παρουσιάστηκε στο 330 π.Χ., όταν ο Αλέξανδρος ο Μέγας εισήλθε στην επικράτεια του σημερινού Αφγανιστάν. Εκεί, ο Αλέξανδρος ίδρυσε πολλές σύγχρονες Αφγανικές πόλεις όπως η Αλεξάνδρεια Αραχωσίας (σημερινή Κανταχάρ), την Αλεξάνδρεια Αριανής (σημερινή Χεράτ), την Αλεξάνδρεια του Ώξου (Άι-Χανούμ) και την Αλεξάνδρεια Ωπιανής (σημερινό Γκαζνί).
Ο Αλέξανδρος συνάντησε επίσης τους ελληνόφωνους Βραγχίδες ανθρώπους που μετανάστευσαν από τη Μίλητο στο Αφγανιστάν, με διαταγή του Ξέρξη Α΄, με τον οποίο συμπαρατάχτηκαν.
Σχεδόν εκατό χρόνια μετά το θάνατο του Αλεξάνδρου, το Ελληνοβακτριανό Βασίλειο και το Ινδοελληνικό βασίλειο ιδρύθηκαν στο Αφγανιστάν από τους απογόνους των Ελλήνων που είχαν εγκατασταθεί στην περιοχή.
Μετά την κατάρρευση των ελληνικών βασιλείων στο Αφγανιστάν, υπήρχε σχεδόν ανύπαρκτη επαφή μεταξύ του Αφγανιστάν και της Ελλάδας μέχρι τον Οθωμανο-Χοτακικό Πόλεμο το 1722-1727 όταν η Οθωμανική Αυτοκρατορία (της οποίας η Ελλάδα αποτελούσε τότε μέρος) πολέμησε εναντίον Αφγανικών δυνάμεων να αποκτήσουν τον έλεγχο σε όλα τα δυτικά και βορειοδυτικά τμήματα του σύγχρονου Ιράν.
Το 2001, η Ελλάδα, ως μέλος του ΝΑΤΟ εντάχθηκε στην Διεθνή Δύναμη Αρωγής για την Ασφάλεια και έστειλε στρατό για να πολεμήσει στον Πόλεμο στο Αφγανιστάν για την καταπολέμηση των Ταλιμπάν και της Αλ Κάιντα.
Το 2004, το Αφγανιστάν σύναψε επίσημα διπλωματικές σχέσεις με την Ελλάδα.
Τον Δεκέμβριο του 2017, το Αφγανιστάν άνοιξε πρεσβεία στην Αθήνα, την πρώτη διπλωματική αποστολή του στην Ελλάδα
Με το πέρασμα των χρόνων, τα δύο έθνη έχουν υπογράψει διμερείς συμφωνίες, όπως τη συμφωνία για την ίδρυση της πολιτικής εκπροσώπησης μεταξύ των δύο χωρών (η οποία παρέχει περισσότερες ευκαιρίες για επέκταση των φιλικών σχέσεων και της διμερούς συνεργασίας μεταξύ του Αφγανιστάν και της Ελλάδας). Σε ετήσια βάση, η Ελλάδα παρέχει υποτροφίες για Αφγανούς φοιτητές στον τομέα της αρχαιολογίας, και κατάρτιση για την αφαίρεση ναρκοπεδίων.
Από την αρχή του πολέμου του Αφγανιστάν το 2001, έχει υπάρξει μια αύξηση στην μετανάστευση από το Αφγανιστάν προς την Ελλάδα.
Καθώς η κατάσταση στο Αφγανιστάν έχει επιδεινωθεί, χιλιάδες Αφγανοί πρόσφυγες έχουν εισέλθει στην Ελλάδα και αιτούνται άσυλο, ωστόσο, η πλειοψηφία των μεταναστών στην Ελλάδα περνούν προς άλλες Ευρωπαϊκές χώρες.
Το 2016, υπήρχαν περίπου 10.000- 15.000 Αφγανοί που διαμένουν στην Ελλάδα, στην πλειοψηφία τους με έγγραφα προσωρινού ασύλου και ζουν σε στρατόπεδα προσφύγων, όπως το στρατόπεδο προσφύγων Διαβατών και σε άλλα σε ολόκληρη τη χώρα.
Περίπου 2.000 Αφγανοί έχουν εγκατασταθεί και ζουν στην Ελλάδα, οι περισσότεροι από αυτούς στην Αθήνα.
Σίγουρα ωστόσο αυτοί οι αριθμοί δεν ανταποκρίνονται στην πραγματικότητα…

ΟΙ ΑΦΓΑΝΟΙ ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ

Περισσότεροι από 250.000 Αφγανοί (σύμφωνα με τα Ηνωμένα Έθνη) μετακινούνται ήδη εσωτερικά, κυρίως μετά την πτώση της Καμπούλ, προς αναζήτησης ασφάλειας.
Άλλοι, σε καιρούς άγριους και εχθρικούς προς τους πρόσφυγες, παίρνουν το δρόμο της φυγής.
Κάποιοι έχουν πληρώσει πάνω από 1.000 δολάρια το άτομο στους λαθροδιακινητές που θα τους οδηγήσουν με μεγαλύτερη ασφάλεια στην ανατολική Τουρκία.
Πολλοί κάνουν το ταξίδι προς το άγνωστο με τα πόδια.
Παρά τους κινδύνους, για πολλούς η φυγή είναι μονόδρομος:
«Δεν έχω βιώσει ούτε μια μέρα ειρήνης εδώ και 40 χρόνια. Έπρεπε να έρθω στην Τουρκία, δεν υπήρχε άλλη επιλογή» παραδέχεται η Ντουρντάνα στον Guardian.
Βοηθούμενοι από ένα ευρύ δίκτυο λαθροδιακινητών, οι Αφγανοί περπατούν, συνήθως μέσω Ιράν, ένα ταξίδι γεμάτο κινδύνους, κακοποιήσεις και κακοτοπιές, για να φτάσουν συνήθως στην Τουρκία.
Υπομένουν, όπως καταγγέλλουν, σοβαρούς ξυλοδαρμούς από τους Ιρανούς συνοριοφύλακες και κάκιστες συνθήκες υγιεινής στα σπίτια όπου διαμένουν, ενώ για πολλούς το ταξίδι αυτό είναι δίχως γυρισμό καθώς χάνουν τη ζωή τους στα ορεινά περάσματα ή τα σαπιοκάραβα.
«Είμαστε ένας ξεχασμένος λαός. Στη χώρα μας γίνεται πόλεμος εδώ και 50 χρόνια και πολλοί δεν το ξέρουν καν» λέει ο Mokhtar Rezai, αντιπρόεδρος της αφγανικής κοινότητας στην Ελλάδα, ο οποίος έφυγε από τη χώρα του για να έρθει σε ευρωπαϊκά εδάφη, πριν από 17 χρόνια.
«Δεν έχεις άλλη επιλογή από το να αποχωρήσεις» παραδέχεται.
Ο ίδιος δεν πρόκειται να ξεχάσει τα βράδια στην πατρίδα του όταν είχε συνηθίσει να ακούει βομβαρδισμούς και πυροβολισμούς.
«Τι άλλο χειρότερο από το να είσαι παιδί και να βλέπεις πτώματα μπροστά σου;».
Οι πιο πολλοί, μάλιστα, έχουν χαλάσει πάρα πολλά χρήματα, σχεδόν όλη τους την περιουσία, για να φύγουν από το Αφγανιστάν, να περάσουν στο Ιράν, στην Τουρκία, και στη συνέχεια στην Ευρώπη. «Κάποιοι έχουν πουλήσει μέχρι και τα σπίτια τους εκεί για να φύγουν.
Πού θα γυρίσουν πίσω λοιπόν;».

Η «ΕΚΡΗΞΗ» ΤΟΥ 2015

Η μεγάλη έκρηξη έγινε το 2015 όταν άνοιξαν τα σύνορα, και στην Ελλάδα έφτασε ένα νέο μεγάλο κύμα προσφύγων και μεταναστών από το Αφγανιστάν. Υπήρχαν ολόκληρες οικογένειες που ενώθηκαν ξανά σε ελληνικό έδαφος, όταν ο μικρός αδερφός για παράδειγμα βρήκε τον μεγάλο που ζούσε εδώ και μια δεκαετία στην Αθήνα.
Δεν είναι σπάνιο, μάλιστα, το φαινόμενο, πρόσφυγες που είναι λίγες μέρες στην Ελλάδα, να πηγαίνουν στα γραφεία της Αφγανικής Κοινότητας μ’ ένα σημείωμα στο χέρι που γράφει το όνομα ενός συγγενή τους για να τον βρουν.
Το πρόβλημα γίνεται οξύτερο κυρίως για την Ελλάδα αφού με βάση τις συνθήκες που επικρατούν, είναι δύσκολο να φανταστεί κανείς ότι θα συνεχίσουμε τις αναγκαστικές επιχειρήσεις επαναπατρισμού για την ώρα».
Αυτό δήλωσε μετά τις τελευταίες εξελίξεις Ευρωπαίος αξιωματούχος, απαντώντας έτσι στην επιστολή έξι κρατών-μελών (μεταξύ των οποίων και η Ελλάδα) που ζήτησαν από την Κομισιόν η διαδικασία να συνεχιστεί κανονικά.
Παρά το γεγονός ότι επισήμως το αίτημα των «6» δεν έχει απορριφθεί, όπως τουλάχιστον δήλωσε ο εκπρόσωπος της Κομισιόν, το μήνυμα που έστειλε ο παραπάνω αξιωματούχος είναι σαφές. Όσο για την αιτία, δεν είναι άλλη από το πολεμικό κλίμα που επικρατεί στο Αφγανιστάν, προκαλώντας νέο κύμα προσφύγων, που πλησιάζουν το μισό εκατομμύριο τους τελευταίους μήνες.