Διαφθορά και λεηλασία του δημόσιου κορβανά στην Τουρκία του Ερντογάν

Tου Μιχάλη Ψύλου

από την εφημερίδα Δημοκρατία

Διάσημη σε όλη την Ευρώπη έγινε η μέχρι πρόσφατα άγνωστη πόλη Γεσιλγιούρτ , στα βάθη της τουρκικής Ανατολίας. Όχι για τις ομορφιές της, αλλά για τη διαφθορά των δημοτικών αρχών που ελέγχονται από το κυβερνών κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης του προέδρου Ερντογάν. Ο δήμαρχος της πόλης διοργάνωνε εκδρομές σε διάφορες ευρωπαϊκές χώρες για άτομα που ήθελαν να φύγουν από την Τουρκία, παρέχοντάς τους ειδικά ,υπηρεσιακά διαβατήρια, που δεν χρειάζονταν βίζα. Το αντάλλαγμα; Εως και 6.000 δολάρια το κεφάλι για κάθε διαβατήριο. Το σκάνδαλο αποκαλύφθηκε στα μέσα Μαρτίου όταν έγινε γνωστό ότι ο δήμαρχος του Γεσιλγιούρτ είχε στείλει 45 άτομα στη Γερμανία τον Σεπτέμβριο του 2020 για να ενημερωθούν για «προγράμματα Περιβαλλοντικής ευαισθητοποίησης». Με απλά λόγια; Ένα καθεστώς παράνομης μετανάστευσης υπό την αιγίδα του κρατικού μηχανισμού ,με το απαραίτητο μπαχτσίσι φυσικά για τους ανθρώπους του Ερντογάν. Όπως αποδείχτηκε μάλιστα το δίκτυο αυτό είχε επεκταθεί σε τουλάχιστον άλλες έξι πόλεις, διοικούμενες φυσικά από στελέχη του κυβερνώντος κόμματος. «Όποιος ζει στο Μπινγκόλ ξέρει ότι αυτός είναι ο τρόπος να πάει κάποιος στη Γερμανία, αρκεί να έχει 6.000 ευρώ» δήλωσε στην εφημερίδα Haberturk ένας Τούρκος πολίτης με τα αρχικά ΗΒ, που κατόρθωσε να εξασφαλίσει «υπηρεσιακό διαβατήριο» και κατοικεί σήμερα σε μια γερμανική πόλη.«Υπάρχουν φυσικά και τα κορόιδα που πλήρωσαν ακόμη και 20.000 ευρώ», προσθέτει. «Το σκάνδαλο του Γεσιλγιούρτ είναι μόνο η κορυφή του παγόβουνου. «Μεταξύ 2019-2020, τουλάχιστον 450-500 άτομα έφτασαν στη Γερμανία από το Μπινγκόλ με αυτόν τον τρόπο», τονίζει.

Οι καταγγελίες για το κύκλωμα αυτό της διαφθοράς ίσως αποδειχτούν βέβαια αμελητέες , μπροστά στο σκάνδαλο που καταγγέλλει η τουρκική αντιπολίτευση για την «εξαφάνιση» μέσα σε δύο χρόνια 128 δισεκατομμυρίων από τα συναλλαγματικά αποθέματα της Κεντρικής Τράπεζας . Το κολοσσιαίο αυτό ποσό δαπανήθηκε, υποτίθεται, για τη στήριξη της τουρκικής λίρας στο διάστημα που υπουργός Οικονομικών ήταν ο γαμπρός του Ερντογάν, Μπεράτ Αλμπαϊράκ. Ο Ερντογάν είχε στηρίξει μάλιστα τότε την πολιτική αυτή του γαμπρού του, όπως σημειώνει το Reuters. O Αλμπαϊράκ παραιτήθηκε από το αξίωμά του τον περασμένο Νοέμβριο, όταν διορίστηκε Κεντρικός Τραπεζίτης ο Νάτσι Ακμπάλ, ο οποίος είχε αρχίσει να ερευνά που πήγαν τα 128 δισεκατομμύρια δολάρια. Και φυσικά μετά από λίγους μήνες ο Κεντρικός Τραπεζίτης απολύθηκε από τον Ερντογάν. Η «πώληση» των συναλλαγματικών αποθεμάτων δεν στάθηκε βέβαια ικανή να στηρίξει τη λίρα ,η οποία από τα τέλη του 2017 έχει χάσει το 50% της αξίας της.

Το αντιπολιτευόμενο Ρεπουμπλικανικό Λαϊκό Κόμμα (CHP) ανάρτησε μάλιστα πανό και αφίσες με το ερώτημα “Πού είναι τα 128 δισεκατομμύρια;”. Φυσικά ο Ερντογάν εκνευρίστηκε και η τουρκική δικαιοσύνη άσκησε δίωξη κατά της αξιωματικής αντιπολίτευσης με την κατηγορία της «προσβολής του Προέδρου». Και η αστυνομία ανέλαβε το έργο να κατεβάζει τα πανό και τις αφίσες με …γερανούς, όπως δείχνουν δεκάδες βίντεο στα κοινωνικά δίκτυα.

Συμβόλαια εκατομμυρίων σε εταιρείες υπουργών

Την ίδια ώρα η αντιπολίτευση καταγγέλλει ότι η υπουργός Εμπορίου Ρουχσάρ Πεκκάν ανέθεσε χωρίς διαγωνισμό φυσικά στην εταιρία που κατέχει μαζί με το σύζυγό του ,συμβόλαια για την αγορά απολυμαντικών αντι-COVID-19 ,ύψους 1,1 εκατομμυρίων δολαρίων.

Οι καταγγελίες αυτές ενισχύουν τη δυσαρέσκεια κατά της κυβέρνησης Ερντογάν και για τους αποτυχημένους χειρισμούς αντιμετώπισης της πανδημίας . Τη στιγμή μάλιστα που το κυβερνών κόμμα έχει οργανώσει δεκάδες συνέδρια σε ολόκληρη τη χώρα χωρίς κανένα μέτρο προφύλαξης μεσούσης της πανδημίας, ενώ εκατοντάδες χιλιάδες άνθρωποι έπρεπε να κλείσουν τα καταστήματά τους, εκατομμύρια έχασαν τη δουλειά τους και αρκετοί οδηγήθηκαν ακόμη και σε αυτοκτονία!

Αλλά και αυτές οι καταγγελίες δεν είναι τίποτα μπροστά στο τεράστιο σκάνδαλο της κρατικής τράπεζας Halkbank , που κατηγορείται στις Ηνωμένες Πολιτείες για παραβίαση από το 2013 των αμερικανικών κυρώσεων στο Ιράν, κερδίζοντας πολλά δισεκατομμύρια δολάρια . Η υπόθεση εκδικάζεται σε ομοσπονδιακό δικαστήριο της Νέας Υόρκης και οι πληροφορίες λένε ότι στην υπόθεση εμπλέκονται πρόσωπα του στενού περιβάλλοντος του προέδρου Ερντογάν. « Η μεγαλύτερη ανησυχία του Ερντογάν δεν είναι το μέγεθος του προστίμου που αναμένεται να επιβληθεί στην τράπεζα, αλλά οι αποκαλύψεις ενός φυλακισμένου για την υπόθεση ιρανο-τούρκου επιχειρηματία , του Ρεζά Ζαράμπ, ο οποίος υπέγραψε συμφωνία με την εισαγγελία και αναμένεται να δώσει πληροφορίες για τη συμμετοχή της κυβερνητικής ελίτ της Τουρκίας, στο σκάνδαλο» γράφει η αραβική ιστοσελίδα Al Monitor .

Όπως λέει η καθηγήτρια και συγγραφέας Αϊσέ Τσαβντάρ, «το συναίσθημα που επικρατούσε μέχρι πρόσφατα στους ψηφοφόρους του Ερντογάν ήταν ότι το κυβερνών κόμμα “ δεν κλέβει για τον εαυτό του ,αλλά μοιράζεται τα πλούτη μαζί μας”. Το συναίσθημα αυτό έχει αντιστραφεί πλέον και όλο και περισσότεροι ψηφοφόροι του Ερντογάν καταλαβαίνουν ότι τα κλοπιμαία δεν επιστρέφονται πλέον σε εμάς», τονίζει η τουρκικής καταγωγής συγγραφέας ,που ζει και διδάσκει στο Βερολίνο.

«Η διαφθορά ήταν πάντα ένα ζήτημα για την Τουρκία, αλλά αυτή η ραγδαία επιδείνωση είναι πολύ ανησυχητική» σημειώνει η Ογια Οζαρσλάν, υπεύθυνη για την Τουρκία στη διοίκηση της Transparency International, του παγκόσμιου οργανισμού που ασχολείται με θέματα διαφθοράς. Δεν είναι τυχαίο άλλωστε ότι η Τουρκία βρίσκεται στην 86η θέση μεταξύ 180 χωρών στον Δείκτη Διαφθοράς της Transparency International. Τα τελευταία επτά χρόνια υποχώρησε μάλιστα κατά 33 θέσεις! «Με τα χρόνια, η μορφή και η κλίμακα της διαφθοράς στην Τουρκία έχει αλλάξει σημαντικά. Δεν μιλάμε πια για μικροϋποθέσεις ,αλλά για μεγάλη διαφθορά» τονίζει η Ογια Οζαρσλάν , σημειώνοντας ότι λόγω και της καθίζησης της τουρκικής οικονομίας, «οι άνθρωποι γίνονται πιο επιρρεπείς σε ζητήματα διαφθοράς».

Με την ανεργία να αυξάνεται μαζί με τη φτώχεια και τον πληθωρισμό, είναι φυσικό να μειώνεται η λαϊκή υποστήριξη στο καθεστώς Ερντογάν . Η κατάργηση μάλιστα κρατικών επιδοτήσεων σε άτομα με χαμηλό εισόδημα που επλήγησαν από την πανδημία έχει επιδεινώσει τη ζωή για πολλούς.

Μόνο με «μαγείρεμα» θα επιβιώσει

Η υπόσχεση του Ερντογάν για «ευημερία για όλους» ήταν ο κύριος λόγος που επί δύο δεκαετίες κέρδιζε τις εκλογές. Σήμερα όμως τα πράγματα πάνε από το κακό στο χειρότερο . Οι δημοσκοπήσεις δείχνουν ότι αν διεξάγονταν σήμερα εκλογές η αντιπολίτευση θα είχε την πλειοψηφία. Εκτός κι αν ο Ερντογάν «μαγειρέψει» το Σύνταγμα, αλλάξει προς όφελός του τον εκλογικό νόμο και θέσει εκτός νόμου κόμματα της αντιπολίτευσης. Σχέδια που απεργάζεται φυσικά σε συνεργασία με τον ακροδεξιό εταίρο του, Ντεβλέτ Μπαχτσελί, ο οποίος έχει αναδειχθεί σε «σκιώδη» ηγέτη της χώρας.

Εχοντας μοναδικό πλέον στόχο να παραμείνει όσο περισσότερο μπορεί στην εξουσία ,ο Ερντογάν αναζητεί σωσίβια στο εξωτερικό. Και για πολιτικούς, αλλά και οικονομικούς λόγους, καθώς «οι ξένοι επενδυτές αποσύρουν ολοένα και περισσότερα κεφάλαια από την Τουρκία», όπως γράφει η γερμανική Handelsblatt. «Την εβδομάδα μεταξύ 26 Μαρτίου και 2 Απριλίου, οι διεθνείς επενδυτές απέσυραν 1,9 δις δολάρια από την Τουρκία, ανακοίνωσε η τουρκική Κεντρική Τράπεζα.Οι επενδυτές απέσυραν επίσης 384 εκατομμύρια δολάρια από μετοχές και 140 εκατομμύρια από ομόλογα. «Το σύνθημα που επικρατεί μεταξύ των ξένων επενδυτών είναι : Καλύτερα να πάρουμε τα χρήματα τώρα, πριν οι επενδύσεις χάσουν την αξία τους», σημειώνει η γερμανική εφημερίδα. «Αν και οι τουρκικές μετοχές έχουν ήδη γίνει πολύ φθηνότερες, οι ξένοι επενδυτές αποφεύγουν να τις αγοράσουν», γράφει η τουρκική οικονομική εφημερίδα Dünya. Η τουρκική Λίρα έχει χάσει περισσότερο από 12% της αξίας της από τα μέσα Μαρτίου και η Κεντρική Τράπεζα «καίει» συνεχώς ξένο συνάλλαγμα για να περιορίσει την υποτίμηση έναντι του δολαρίου. Αποτέλεσμα; Τα αποθέματα σε συνάλλαγμα και χρυσό μειώθηκαν μόλις μέσα σε μια εβδομάδα κατά 3,2 δισεκατομμύρια δολάρια. Δεν χάνουν όλοι βέβαια από αυτές τις εξελίξεις! Στους κερδισμένους συγκαταλέγονται οι πλούσιοι Τούρκοι που έχουν καταθέσεις σε ευρώ ή δολάρια . Μέσα σε δύο εβδομάδες μετά την αποπομπή του τελευταίου Διοικητή της Κεντρικής Τράπεζας, Νάτσι Αγκμπάλ ,οι καταθέσεις των Τούρκων σε ξένα νομίσματα μειώθηκαν κατά 10 δισεκατομμύρια δολάρια , περίπου κατά 5%. Όποιος διατηρούσε αποταμιεύσεις σε δολάρια ή ευρώ ,αποκόμισε μέσα σε τρεις εβδομάδες κέρδος 12% υπολογιζόμενο σε τουρκικές λίρες.