Χριστούγεννα 1940: Έλληνες και Ιταλοί μοιράζονται την ίδια κουραμάνα στο μέτωπο

Γράφει ο Δημήτρης Σταυρόπουλος

Τα Χριστούγεννα του 1940, ο καιρός ήταν ιδιαίτερα βαρύς.

Τα βουνά της Μακεδονίας και της βορείου Ηπείρου ήταν κάτασπρα, έβρεχε και  χιόνιζε συνέχεια και το κρύο τσουχτερό, διαπερνούσε τις χλαίνες και τις μάλλινες κάλτσες των φαντάρων.

Ο στρατός, είχε ήδη αποκρούσει τους Ιταλούς, τους είχε εκδιώξει από τα ελληνικά εδάφη και προήλαυνε νικηφόρα μέσα στην Αλβανία.

 Ήδη είχε καταλάβει το Αργυρόκαστρο, τους Αγίους Σαράντα και το Πόγραδετς. Παραμονή Χριστουγέννων παραδόθηκε και η φρουρά της Χειμαρρας , με τα εξώφυλλα των εφημερίδων να είναι, αν μη τι άλλο διθυραμβικά και να τονώνουν το φρόνημα, ξεσηκώνοντας ενθουσιασμό στην Αθήνα και τις άλλες πόλεις.

Την ημέρα των Χριστουγέννων, τα κανόνια σίγησαν.

Οι στρατιώτες στα χαρακώματα στόλισαν όπως μπορούσαν ένα ελατο, έψαλαν τα κάλαντα και πάντα με το δάχτυλο στην σκανδάλη έφαγαν πρόχειρα ότι έφτασε στην πρώτη γραμμή από την Επιμελητεία.

Κοντά τους φρουρούμενοι και οι Ιταλοί που είχαν συλληφθεί και δεν είχαν προωθηθεί ακόμα στα μετόπισθεν σε στρατόπεδα συγκέντρωσης.

Ήταν αμίλητοι, θλιμμένοι και… νηστικοί.

Τότε έλαμψε το μεγαλείο της ελληνικής ψυχής.

Όπως αποδεικνύουν και οι φωτογραφίες, οι φαντάροι μας, τους κάλεσαν κοντά τους και μοιράστηκαν την ίδια κουραμάνα και ότι άλλο είχαν.

Συγκινητικές στιγμές στην φρίκη του πολέμου…

Μέχρι χθες σκότωνε ο ένας τον άλλο και τη μέρα των Χριστουγέννων συναδελφωμένοι οι εχθροί να γιορτάζουν την γέννηση του Θεανθρώπου! 

ΤΑ ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΑ ΤΟΥ «ΠΑΠΑΝΙΚΟΛΗ»

Παραμονή Χριστουγέννων και το υποβρύχιο «Παπανικολης» με κυβερνήτη τον Μίλτωνα Ιατριδη, γράφει μια σελίδα δόξας.

Εκείνες τις μέρες έκανε περιπολία κοντά στις ακτές της ιταλοκρατούμενης Αλβανίας. Στις 22 Δεκεμβρίου το ελληνικό πλήρωμα συνέλαβε ένα ιταλικό ιστιοφόρο.

Ο Ιταλός κυβερνήτης, αιχμάλωτος στα χέρια του ελληνικού πληρώματος, αποδείχθηκε εξαιρετικά χρήσιμος. Αποκάλυψε σε μέλος του πληρώματος που μιλούσε ιταλικά ότι την επόμενη μέρα θα περνούσε για το λιμάνι του Αυλώνα στην Αλβανία μεγάλη ιταλική νηοπομπή. 

Αποστολή της ήταν ο ανεφοδιασμός των ιταλικών δυνάμεων που πολεμούσαν στο αλβανικό μέτωπο.

Το Παπανικολής «έστησε καρτέρι» γύρω απ’ το λιμάνι και περίμενε να έρθουν τα ιταλικά πλοία, που θα μετέφεραν εφόδια για τον ιταλικό στρατό.

Την παραμονή των Χριστουγέννων εμφανίστηκαν στον ορίζοντα. 

Το ελληνικό υποβρύχιο εκτόξευσε τέσσερις τορπίλες που πέτυχαν διάνα το στόχο τους.

Τρία ιταλικά οπλιταγωγά, συνολικού βάρους 25.000 τόνων, που μετέφεραν όπλα και άλλο πολεμικό υλικό στα παράλια της Αλβανίας, προς ενίσχυση των ιταλικών δυνάμεων που μάχονταν κατά των Ελλήνων, χάθηκαν στα Στενά του Οτράντο.

ΣΥΓΚΛΟΝΙΣΤΙΚΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ

Ο Νικόλαος Τασιάκος, μέλος του πληρώματος του θρυλικού υποβρυχίου Παπανικολής και τελευταίος επιζών, είχε περιγράψει με κάθε λεπτομέρεια τη στρατηγική επιτυχία του ελληνικού υποβρυχίου και τι ακολούθησε.

«Στις δώδεκα το μεσημέρι παραμονή Χριστουγέννων, εντοπίσαμε την νηοπομπή που αποτελούνταν από φορτηγά, αντιτορπιλικά και αεροπλάνα και λάβαμε την κατάλληλη θέση μπαίνοντας ανάμεσα τους στην δεξιά πτέρυγα και ρίξαμε τέσσερις τορπίλες. Και οι τέσσερις πήγαν διάνα.

Ακούσαμε τους κρότους από τις επιτυχίες των στόχων και μείναμε στα τριάντα μέτρα.

Οι Ιταλοί μας βομβάρδιζαν συνεχώς με βόμβες βυθού, οι οποίες ήταν ρυθμισμένες να σκάζουν στα εκατό μέτρα, είχαν ακτίνα δράσεως πενήντα μέτρα κι έτσι εμείς που ήμασταν στα τριάντα, ήμασταν κατά κάποιο τρόπο ασφαλείς. 

Μας έριξαν πολλές βόμβες οι Ιταλοί. 

Και τα αεροπλάνα μας βομβαρδίζανε και τα αντιτορπιλικά. 

Θυμάμαι πολύ καλά, ήμουν στο σταθμό διαταγών εν ώρα συναγερμού, από πάνω ακριβώς στην πρύμνη του υποβρυχίου εκάθησε μια βόμβα. 

Ειδοποίησα το κέντρο ότι ύποπτο αντικείμενο βρίσκεται στην πρύμνη μας, αμέσως έκανε κλίση το υποβρύχιο και κατρακύλησε η βόμβα αυτή, αλλά δεν έσκαγε οπουδήποτε, έπρεπε να φτάσει σε ένα συγκεκριμένο βάθος -στα εκατό μέτρα- όπου η πίεση του νερού ήταν υψηλή και εκεί έσκασε.

 Είχαμε κάνει «κράτει» τις μηχανές για να μην ακούγεται θόρυβος και τα υπόγεια ρεύματα μας παρέσυραν προς βορρά σχεδόν στα παράλια της Γιουγκοσλαβίας στο ύψος του Αη Γιάννη της Μεδούης. 

Θα κόντευαν μεσάνυχτα όταν βγήκαμε στην επιφάνεια για αλλαγή αέρος και τότε εντοπίσαμε που ακριβώς ήμασταν. Πρέπει να προσθέσω ότι τα υποβρύχιά μας δεν ήταν σύγχρονα και δεν είχαν μεγάλες δυνατότητες αυτονομίας από άποψη αέρα, είχαμε βέβαια κάποια φίλτρα καθαρισμού, ποτάσες τα λέγαμε, αλλά έπρεπε κάθε 17-18 ώρες να αναδυόμαστε για την ανανέωσή του.

 Να προσθέσω ακόμα ότι ο «Παπανικολής» είχε αγορασθεί από τη Γαλλία το 1926 ως εκπαιδευτικό σκάφος.

Η ΥΠΟΔΟΧΗ ΣΤΟ ΝΑΥΣΤΑΘΜΟ

Αφού πήραμε το στίγμα και ανανεώσαμε τον αέρα βάλαμε πλώρη εν καταδύσει για τους Οθωνούς, το νησάκι κοντά στην Κέρκυρα που αποτελεί το δυτικότερο άκρο της ελληνικής επικράτειας, με σκοπό εν συνεχεία την επιστροφή μας στη βάση μας στην Σαλαμίνα.

 Ο κυβερνήτης Μίλτων Ιατρίδης ενημέρωσε τη Διοίκηση για τον τορπιλισμό των ιταλικών πλοίων και πήραμε την εντολή να πάμε στον ναύσταθμο όπου μας υποδέχτηκαν με μεγάλες τιμές. 

Η μπάντα του ναυτικού επαιάνιζε εμβατήρια και πατριωτικά τραγούδια. 

Η επιτυχία μας είχε σκορπίσει μεγάλον ενθουσιασμό και σε συνδυασμό με τις νίκες του στρατού μας, είχε γεμίσει τον κόσμο με αισιοδοξία.

 Τα πληρώματα των πλοίων ζητωκραύγαζαν, άρπαξαν τον πλοίαρχο, τον σήκωσαν ψηλά στα χέρια και τον ανεβάσανε στο αρχηγείο.

 Την ίδια μέρα ο πλωτάρχης – κυβερνήτης του σκάφους μας προβιβάστηκε σε αντιπλοίαρχο έπ’ ανδραγαθία και σε όλο το πλήρωμα απονεμήθηκαν τιμητικές διακρίσεις.

 Ήταν μια αξέχαστη ημέρα που χαράχτηκε βαθιά στη μνήμη μας.

Η επιτυχία μας λειτούργησε και ως στοιχείο άμιλλας ανάμεσα στους κυβερνήτες όλων των πολεμικών σκαφών γιατί ήταν το πρώτο μεγάλο πολεμικό γεγονός στη θάλασσα και πολλοί ήταν εκείνοι που θα ήθελαν να βρίσκονται στη θέση του Μ. Ιατρίδη…»