Ανατολίτικες ιστορίες διαχρονικής αξίας

Γράφει ο  

Γεώργιος Νικ. Σχορετσανίτης

Δ/ντής Χειρουργικής-Συγγραφέας

Διαβάζω  στο  ‘militaire’ πως η γείτονα χώρα της Τουρκίας ενέκρινε με προεδρικό διάταγμα που δημοσιεύτηκε στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως οικονομική βοήθεια ύψους τριάντα εκατομμυρίων δολαρίων προς την φτωχή χώρα της Σομαλίας με σκοπό την βελτίωση της δημόσιας διοίκησης και των υποδομών της. Μια χώρα της ανατολικής Αφρικής η οποία κατοικείται σχεδόν αποκλειστικά από σουνίτες μουσουλμάνους και φτωχούς πολίτες.  Κι’ όλα αυτά τη στιγμή που η οικονομική κατάσταση της ίδιας της Τουρκίας βαίνει συνεχώς επιδεινούμενη.  Όμως η πολύπειρη και πολύξερη Ιστορία γνωρίζει καλά πως η γειτονική μας χώρα μάς έχει συνηθίσει σε τοιούτου είδους χειρονομίες, συμπεριφορές και πολιτικές, εκ πρώτης όψεως περίεργες και δυσνόητες. Ίσως σε τελική ανάλυση όλα αυτά να εντάσσονται τεχνηέντως στο πλαίσιο μιας  γενικότερης εξωτερικής πολιτικής η οποία να μην γίνεται αντιληπτή εύκολα από αλλότριους. 

Ελάχιστα, για παράδειγμα, είναι  γνωστή και ετούτη η ιστορία της γενναιόδωρης τουρκικής βοήθειας προς τους Ιρλανδούς κατά την εποχή   της Μεγάλης Πείνας.  Στην ταινία ‘Famine’ (Πείνα), παρουσιάζεται πως ο Οθωμανός Σουλτάνος​​ Αμπντούλ Μετζίτ Α΄ (1823-1861), ο 31ος σουλτάνος της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, έστειλε ενισχύσεις στον ιρλανδικό λαό που υπέφερε. Η ελάχιστα γνωστή ιστορία για το πώς δηλαδή η Τουρκία ήταν μια από τις λίγες χώρες που πρόστρεξε  σε βοήθεια της Ιρλανδίας κατά τη διάρκεια της Μεγάλης Πείνας   αποτέλεσε ακριβώς και το επίκεντρο της ταινίας, η «Πείνα». Σε μια εποχή που η Ιρλανδία είχε να υπομείνει την τρομερή απώλεια ενός εκατομμυρίου νεκρών και τη μαζική φυγή από τη χώρα  περισσότερο από ένα εκατομμύριο κατοίκων της κατά την χρονική εκείνη  διάρκεια, η ιστορία λέει ότι ο Οθωμανός Σουλτάνος Αμπντούλ Μετζίτ Α, δήλωσε την πρόθεσή του να στείλει £ 10.000 για την ενίσχυση των αγροτών της Ιρλανδίας. Ωστόσο, η βασίλισσα Βικτώρια παρενέβη και ζήτησε από τον Σουλτάνο στείλει £ 1.000, επειδή εκείνη είχε στείλει μόνο £ 2,000. Έτσι, ο σουλτάνος ​​έστειλε μόνο το ποσό αυτό των £ 1,000, αλλά επιπλέον έστειλε κρυφά πέντε πλοία γεμάτα με τρόφιμα. Το βρεττανικό στέμμα προσπάθησε να εμποδίσει τα πλοία, αλλά η τροφή έφτασε στο λιμάνι της πόλης Ντρονγκέδα,  στην ανατολική ακτή της Ιρλανδίας και πενήντα έξι χιλιόμετρα βόρεια του Δουβλίνου, όπου και ξεφορτώθηκε  από τους Οθωμανούς ναύτες.  Εκείνο το ποσό των £ 10,000 που ο Σουλτάνος ​​υποσχέθηκε στην Ιρλανδία, σήμερα υπολογίζεται πως θα ήταν αξίας πολύ πάνω από  £ 1.000.000 και  όπως και να το δει κανείς, είναι αναμφίβολα μια υπέροχη ιστορία. Η κινηματογραφική ταινία, λοιπόν, είναι χτισμένη γύρω από αυτή τη φιλανθρωπική πράξη   μιας μουσουλμανικής χώρας προς ένα χριστιανικό έθνος, που χωρίζονται γεωγραφικά από 4000 μίλια. 

Εκείνη την εποχή η Οθωμανική Αυτοκρατορία αντιμετώπιζε επίσης τεράστιες εσωτερικές δυσκολίες, αλλά ο​​ Αμπντούλ Μετζίτ Α,  ήταν αποφασισμένος να βοηθήσει τους πεινασμένους άνδρες και τις γυναίκες της Ιρλανδίας. Έτσι, με τον τρόπο αυτό, δημιουργήθηκε μια  φιλία μεταξύ δύο διαφορετικών πολιτισμών. Στην ταινία ένας Τούρκος ναύτης συναντάει  μια νεαρή ιρλανδή   αγρότισσα και την  βρίσκει διχασμένη από τα συναισθήματά της. Το σενάριο και η σκηνοθεσία της ταινίας  ‘Πείνα’ είναι του Omer Sarikaya. Η συγκεκριμένη πάντως ιστορία αναφέρθηκε και από τον Τζόυς στον ‘Οδυσσέα’, όπου έγραφε ότι ακόμα και οι Τούρκοι έστειλαν τα γρόσια τους στην Ιρλανδία, τη στιγμή που οι βρεττανικές ύαινες προσπαθούσαν απεγνωσμένα να λιμοκτονήσουν το έθνος αγοράζοντας και ξεπουλώντας στο Ρίο ντε Τζανέιρο. Τη στιγμή που γυρίστηκε η ταινία, στην αντίπερα όχθη του Ατλαντικού υπολογιζόταν ότι κάπου πενήντα εκατομμύρια Αμερικανών είχαν καταγωγή  ή προέρχονταν από οικογένειες που ήρθαν αναγκαστικά στην Αμερική για να ξεφύγουν από την πείνα στην Ιρλανδία στα μέσα του δέκατου ένατου αιώνα. Τα γυρίσματα της ταινίας ‘Πείνα’ έλαβαν χώρα στην Ιρλανδία, την Αγγλία και στην Τουρκία, το καλοκαίρι του 2015.

Μεταξύ 1845 και 1852 ο μεγάλος λιμός ή η μεγάλη πείνα ήταν μια περίοδος μαζικού λιμού, ασθενειών και μεγάλης μετανάστευσης από τη φτωχή Ιρλανδία. Μετά την καταστροφή της σοδειάς πατάτας, ένα εκατομμύριο άνθρωποι χάθηκαν και ένα εκατομμύριο αναγκάστηκαν να μεταναστεύσουν. Η πείνα κατέστρεψε τις κοινότητες σε όλη την Ιρλανδία και άφησε ανεξίτηλο το σημάδι στη χώρα. Ενώ άνθρωποι λιμοκτονούσαν,  η εξαγωγή τροφίμων και ζώων από την Ιρλανδία συνεχίστηκε ακάθεκτη και εκείνη την περίοδο. Τον είχαν αποκαλέσει ‘τεχνητό’ λιμό, δηλαδή  ήταν λιμός που ερήμωσε ένα πλούσιο και εύφορο νησί που παρήγαγε κάθε χρόνο αφθονία αγαθών για να συντηρήσει όλο τον λαό της και πολλούς άλλους. Η ιστορία βέβαια έχει καταγράψει όλες τις απόψεις, αλλά ο ρόλος των Άγγλων υπήρξε σημαδιακός, παρά το γεγονός ότι οι τελευταίοι αρνούνται κάθε ενοχή. Ωστόσο, δεν υπήρχε πείνα αλλού, παρά μόνο στην Ιρλανδία. Εκείνη τελικά την εποχή που η Ιρλανδία υπέφερε από τη φρίκη του λιμού και της μαζικής εξόδου των κατοίκων της από τη χώρα, η Τουρκία ήταν μία από τις λίγες χώρες που βοήθησε την Ιρλανδία. Η ιστορία της βοήθειας από την Τουρκία στην Ιρλανδία την ώρα της μεγάλης ανάγκης της είναι από πάσης πλευράς υπέροχη. Η σθεναρή αποφασιστικότητα του σουλτάνου να βοηθήσει τους πεινασμένους ανθρώπους της Ιρλανδίας μπροστά μάλιστα στα βρεττανικά εμπόδια, ήταν μια πράξη καλωσύνης και συμπόνιας που δόθηκε χωρίς να διαφαίνεται κάποια προσδοκία αποπληρωμής και η οποία βρισκόταν σε πλήρη αντίθεση με τις ενέργειες των Άγγλων ως απάντηση στο λιμό για τον οποίο ήταν σε μεγάλο βαθμό υπεύθυνοι. 

Στην  ιστορία, η  Μαίρη είναι αρκετά συγκαταβατική στη σχέση της με τον Τζέιμς και το μόνο που επιθυμούσε είναι να την αγαπά, αλλά εκείνος έχει άλλη άποψη. Η Μαίρη δεν βλέπει διέξοδο από αυτή την καταδικασμένη σχέση. Όταν όμως αρχίζει ο λιμός στην Ιρλανδία, όλα αλλάζουν. Στη συνέχεια, ο Σουλτάνος  αποφασίζει ότι η χώρα του θα βοηθήσει την Ιρλανδία στην κρίση της. Στέλνει μερικούς από τους άνδρες του στην μακρυνή Ιρλανδία και όταν η  Μαίρη συναντά τον Φατίχ, η ζωή της αλλάζει τελείως, επειδή τώρα μαθαίνει  τι είναι  αληθινή αγάπη. Συμφωνείται ότι η Τουρκία θα στείλει πέντε πλοία φορτωμένα με τροφές  κρυφά στην Ιρλανδία και ο Φατίχ βρίσκει την ευκαιρία να πάρει τη Μαίρη μαζί του και να ζήσουν στην Τουρκία. Μαθαίνοντας ο Τζέιμς τις λεπτομέρειες ανακοινώνει ότι το πλοίο στο οποίο βρίσκεται ο Φατίχ   είναι  εχθρικό και δίνει εντολή να ανατιναχθεί. Η Μαίρη είναι αναγκασμένη να παρακολουθήσει όλα αυτά να συμβαίνουν μπροστά στα   μάτια της και πλέον καταλαβαίνει ότι η ζωή της δεν θα είναι ποτέ η ίδια. Η ‘Πείνα’ είναι μια ταινία για την αγάπη, τη ζήλια, την προδοσία, την ελπίδα και την τιμή. Μια  απλή υπενθύμιση ότι ο καλός δεν κερδίζει πάντα σε τούτη τη ζωή! 

Όμως αν αναλογισθούμε λίγο περισσότερο, θα διαπιστώσουμε πως η Τουρκία εκβιάζοντας την Ευρωπαϊκή Ένωση με αιχμή του δόρατος τελευταία το μεταναστευτικό ζήτημα, καταφέρνει και αποσπά κάποια δισεκατομμύρια κάθε χρόνο, όπως και πρότινος. Έτσι το να δοθούν και κάποιες δεκάδες εκατομμύρια ευρώ κάπου αλλού δεν της στοιχίζει και πολύ. Με ξένα χρήματα άλλωστε, και με την γνωστή  βοήθεια  από συγκεκριμένες χώρες της Ε.Ε. μπορεί και κάνει την εξωτερική της πολιτική η οποία ίσως ετούτη τη στιγμή να μην είναι αρκούντως εμφανής! Ούτε μπορούμε να παραβλέψουμε πως η Σομαλία εδώ και πολύ καιρό εισάγει πληθώρα τουρκικών  αγαθών και υπηρεσιών. Οι επενδύσεις στις οποίες προβαίνει η Τουρκία στη Σομαλία, σταδιακά αποδίδουν και το σπουδαιότερο εδραιώνουν τη θέση της  στην ανατολική Αφρική, μια ακόμα περιοχή η οποία φαίνεται να εντάσσεται στη  σφαίρα των ενδιαφερόντων  της. Και φυσικά να μην λησμονούμε ότι εδώ και χρόνια η Τουρκία διαθέτει στρατιωτική βάση στην εν λόγω περιοχή.