Alexander Dugin: Ποιος πραγματικά είναι «ο Ρασπούτιν του Πούτιν»

Το βράδυ του Σαββάτου, η βία που ο υπερεθνικιστής Ρώσος στοχαστής Αλεξάντερ Ντούγκιν (Alexander Dugin) έσπερνε για δεκαετίες, μπήκε ξαφνικά στη ζωή του: Η κόρη του σκοτώθηκε από παγιδευμένο αυτοκίνητο στα περίχωρα της Μόσχας.

Με μακριά μαλλιά και γκρι-λευκό μούσι, ο Ντούγκιν είναι αναμφισβήτητα ένας από τους πιο γνωστούς ιδεολόγους της Ρωσίας και έχει περιγραφεί ποικιλοτρόπως ως «ο εγκέφαλος του Πούτιν» ή «ο Ρασπούτιν του Πούτιν». Ωστόσο, η πραγματική επιρροή του στον Ρώσο πρόεδρο είναι συζητήσιμη, επισημαίνει ο Pjotr Sauer στον Guardian.

Γεννημένος το 1962 σε στρατιωτική οικογένεια υψηλόβαθμων αξιωματικών, ο Ντούγκιν πέρασε τα πρώτα του χρόνια ως αντικομμουνιστής αντιφρονών. Εντάχθηκε σε διάφορες εκκεντρικές συλλογικότητες που ξεπήδησαν τις δύο τελευταίες δεκαετίες της Σοβιετικής Ένωσης, όπου ήταν γνωστός για το φλερτ του με την πολιτική της ναζιστικής Γερμανίας.

Το εγχειρίδιο στη ρωσική στρατιωτική ακαδημία

Έγινε γνωστός στη Ρωσία τη δεκαετία του 1990 ως αρθρογράφος για την ακροδεξιά εφημερίδα Den. Σε ένα μανιφέστο του 1991 που δημοσιεύτηκε στη Den, ο Ντούγκιν εξέθεσε για πρώτη φορά το αντιφιλελεύθερο και υπερεθνικιστικό όραμά του για τη Ρωσία, μια χώρα που είπε ότι ήταν προορισμένη να αντιμετωπίσει μια ατομικιστική, υλιστική Δύση.

Κατά τα ταραχώδη χρόνια που ακολούθησαν την κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης, ο Ντούγκιν συνίδρυσε το Εθνικό Μπολσεβίκικο κόμμα με τον μυθιστοριογράφο Έντουαρντ Λιμόνοφ, συνδυάζοντας φασιστική και κομμουνιστική ρητορική και συμβολισμό.

Η κοσμοθεωρία του Ντούγκιν διατυπώνεται με μεγαλύτερη σαφήνεια στη δημοσίευσή του το 1997 στο The Foundations of Geopolitics, η οποία σύμφωνα με πληροφορίες έγινε εγχειρίδιο στη ρωσική ακαδημία του γενικού επιτελείου και εδραίωσε τη μετάβασή του από αντιφρονούντα σε εξέχοντα πυλώνα του συντηρητικού κατεστημένου.

Τι έγραφε ο Ντούγκιν για την Ουκρανία

Στο βιβλίο, ο Ντούγκιν εξέθεσε το όραμά του να διχάσει τον κόσμο, καλώντας τη Ρωσία να ξαναχτίσει την επιρροή της μέσω προσαρτήσεων και συμμαχιών, διακηρύσσοντας παράλληλα την αντίθεσή του στην Ουκρανία ως κυρίαρχο κράτος.

«Η Ουκρανία ως κράτος δεν έχει καμία γεωπολιτική σημασία, καμία ιδιαίτερη πολιτιστική σημασία ή παγκόσμια σημασία, καμία γεωγραφική μοναδικότητα, καμία εθνική αποκλειστικότητα», έγραψε.

«Οι συγκεκριμένες εδαφικές της φιλοδοξίες αντιπροσωπεύουν τεράστιο κίνδυνο για όλη την Ευρασία και, χωρίς να επιλυθεί το ουκρανικό πρόβλημα, είναι γενικά παράλογο να μιλάμε για ηπειρωτική πολιτική».

Είκοσι πέντε χρόνια αργότερα, ο πρόεδρος της Ρωσίας Πούτιν επανέλαβε μερικές από τις απόψεις του Ντούγκιν για την Ουκρανία στο δοκίμιό του 4.000 λέξεων για την ιστορική ενότητα των Ρώσων και των Ουκρανών, το οποίο πολλοί είδαν ως σχέδιο για την εισβολή που εξαπέλυσε μόλις έξι μήνες μετά τη δημοσίευσή του.

Ωστόσο, δεν ήταν καθόλου βέβαιο ότι οι ριζοσπαστικές αντιδυτικές σκέψεις του Ντούγκιν θα γίνονταν τελικά mainstream στη Μόσχα όταν ο Πούτιν έγινε πρόεδρος το 2000.

Ενισχυμένος από τις υψηλές τιμές του πετρελαίου, ο νεοεκλεγείς ηγέτης Πούτιν φαινόταν να επιβλέπει την ενσωμάτωση της χώρας στο παγκόσμιο καπιταλιστικό σύστημα, ενώ οι απλοί Ρώσοι αγκάλιασαν το δυτικό fast food και την ποπ κουλτούρα.

«Πιστεύω ότι πρέπει να σκοτώνουμε»

Οι ανελεύθερες ολοκληρωτικές ιδέες του Ντούγκιν κρίθηκαν άσχετες και βρέθηκε στο περιθώριο της πολιτικής εξουσίας. Ωστόσο, συνέχισε να γράφει και να δίνει διαλέξεις, αναπτύσσοντας περαιτέρω την έννοια του Ευρασιανισμού, το ρωσικής απόχρωσης φασιστικό πολιτικό δόγμα που βλέπει τη Μόσχα ως το κέντρο μιας αντίπαλης αυτοκρατορίας στην ατλαντική δύση.

Η θέση του Ντούγκιν άλλαξε το 2012 όταν ο Πούτιν ανέλαβε ξανά την εξουσία μετά από μαζικές αντικυβερνητικές διαδηλώσεις και ο Ρώσος ηγέτης αγκάλιασε ένα συντηρητικό όραμα για τη χώρα του.

Ο Ντούγκιν αισθάνθηκε περαιτέρω δικαιωμένος όταν η Ρωσία προσάρτησε την Κριμαία το 2014 και ξεκίνησε έναν αιματηρό πόλεμο στο Ντονμπάς μετά τη φιλοδυτική «επανάσταση» στο Κίεβο.

«Πιστεύω ότι πρέπει να σκοτώσουμε, να σκοτώσουμε, να σκοτώσουμε [Ουκρανούς], δεν μπορεί να γίνει άλλη κουβέντα», είπε ο Ντούγκιν σε ένα βίντεο που απευθύνθηκε στους οπαδούς του εκείνη την εποχή, καθιστώντας τον ένα από τα πιο μισητά ρωσικά δημόσια πρόσωπα στο Κίεβο.

Παρά τη βίαιη ρητορική του Ντούγκιν, συνέχισε να ταξιδεύει στο εξωτερικό, διατηρώντας στενούς δεσμούς με στοχαστές της Ευρωπαϊκής Νέας Δεξιάς, οι οποίοι επίσης κατήγγειλαν τον φιλελευθερισμό, τον φεμινισμό και την κυριαρχία των ΗΠΑ.

Ήταν επίσης συχνά προσκεκλημένος σε συνέδρια σε όλο τον κόσμο, συζητώντας με τον Γάλλο φιλόσοφο Bernard-Henri Lévy στο Άμστερνταμ μόλις το 2019.

Ο Ντούγκιν φέρεται να ταξίδευε χωρίς ασφάλεια εντός και εκτός Ρωσίας, κάτι που ορισμένοι επεσήμαναν βιαστικά ως μία από τις πιθανές εξηγήσεις πίσω από την επίθεση του Σαββάτου, η οποία φέρεται ότι είχε σκοπό να τον σκοτώσει.

Πνευματικός καθοδηγητής του Πούτιν;

Η πραγματική επιρροή του Ντούγκιν στις καθημερινές επιχειρήσεις του Πούτιν ήταν ένα μακροχρόνιο θέμα συζήτησης, με ορισμένους ειδικούς της Ρωσίας να τον αποκαλούν «πνευματικό καθοδηγητή του Πούτιν» και άλλους, κυρίως εκείνους στη Μόσχα, λέγοντας ότι ήταν μια άσχετη φιγούρα που ήθελε να εμφανιστεί κοντά στο Κρεμλίνο για προσωπικό κέρδος. Ο Ντούγκιν φέρεται να ζήτησε έως και 500 ευρώ για συνεντεύξεις σε δυτικά μέσα ενημέρωσης.

Οι δύο άνδρες δεν έχουν φωτογραφηθεί ποτέ μαζί και ο Ντούγκιν δεν είχε ποτέ επίσημη θέση εντός του κράτους.

«Αυτή η καρικατούρα ψευδο-διανοούμενου σίγουρα δεν αποτελεί μέρος του συστήματος λήψης αποφάσεων», έγραψε ο Λεονίντ Βόλκοφ, βασικός σύμμαχος του φυλακισμένου κριτικού του Κρεμλίνου Αλεξέι Ναβάλνι, μερικές ώρες μετά την έκρηξη της βόμβας  στο αυτοκίνητο που σκότωσε την κόρη του.

Ωστόσο, ο ρωσικός εθνικισμός του έχει γίνει αναμφισβήτητα δημοφιλής σε μεγάλο μέρος της πολιτικής ελίτ της Ρωσίας και οι απόψεις του βοήθησαν στη διαμόρφωση των ιδεών πίσω από την εισβολή στην Ουκρανία.

Η δολοφονία της κόρης του Ντούγκιν, Ντάρια, μιας δημοσιογράφου υπέρ του Κρεμλίνου, ιδεολογικά ευθυγραμμισμένη με τον πατέρα της, είναι ένα σοκ για τα υψηλά κλιμάκια της ρωσικής κοινωνίας.

BREAKING: Daughter of Aleksandr Dugin, who is often called "Putin's brain," killed in car explosion near Moscow pic.twitter.com/pSkBK8ENGO

— BNO News (@BNONews) August 20, 2022

Τα πλάνα που κυκλοφόρησαν σε όλη τη Ρωσία από το καμένο αυτοκίνητο θα φέρουν επίσης μνήμες από την ταραγμένη δεκαετία του 1990, όταν οι δολοφονίες με παγιδευμένο αυτοκίνητο ήταν ρουτίνα. Μια σκοτεινή εποχή που η προεδρία του Πούτιν είχε δεσμευτεί να τελειώσει.