Ακροβατικό Σμήνος ΠΑ! Οι “κουζουλοί” που έγραψαν τις δικές τους Στιγμές Ιστορίας

Γράφει ο Δημήτρης Σταυρόπουλος

Τους έλεγαν τρελούς και ανυπάκουους.
Δεν πειθάρχησαν σε διαταγές, σε διοικητές και πτεράρχους.
Αγνόησαν κανόνες πτητικής ασφάλειας, νίκησαν τα G, ρισκάρισαν τη ζωή και την καριέρα τους και με τον ενθουσιασμό της νιότης τους και την φλόγα της καρδιάς τους έγραψαν μια μοναδική σελίδα στην ιστορία της Πολεμικής Αεροπορίας!
Αρχηγός τους ένας εμβληματικός, χαρισματικός και άριστος επαγγελματίας αξιωματικός που συνήθιζε να λέει στους συντρόφους του τα βράδια στη λέσχη του πολεμικού αεροδρομίου της Λάρισας…
«πιείτε βρε μπάσταρδοι. Δεν ξέρετε ότι ο αεροπόρος το ένα πόδι το έχει στον τάφο και το άλλο πρέπει να το έχει στο καμπαρέ;».
Αυτός ήταν ο επισμηναγός Κ. Κόκκας!
Από αυτόν ξεκίνησαν όλα και γεννήθηκε το ελληνικό ακροβατικό σμήνος, ένα από τα καλύτερα σήμερα στον κόσμο!

ΠΩΣ ΕΓΙΝΕ Η ΑΡΧΗ

Ελευσίνα 1952.
Ένα ηλιόλουστο πρωινό του Σεπτέμβρη, όταν το πρώτο κύμα αεροσκαφών της 337Μ Δ/Β είχε προσγειωθεί και οι χειριστές είχαν μαζευτεί στην αίθουσα ενημέρωσης για το καθιερωμένο DEBRIEFING, μπήκε στην αίθουσα κάποιος από το γραφείο επιχειρήσεων της μοίρας και μας λέει συγκινημένος:

«Σε λίγα λεπτά, το περίφημο ακροβατικό σμήνος της Αμερικανικής Αεροπορίας, οι πασίγνωστοι «SKYBLAZERS», θα προσγειωθούν στο αεροδρόμιο μας και προς το μεσημέρι θα εκτελέσουν επίδειξη, την οποία θα παρακολουθήσουν πολλοί επίσημοι κι όλο το προσωπικό της μονάδας».

Στις 11:00 και τα πέντε ατσάλινα πουλιά της Αμερικανικής Αεροπορίας, απογειώνονται το ένα πίσω από το άλλο και μέσα σε ελάχιστα δευτερόλεπτα εμφανίζονται τα τέσσερα από αυτά μπροστά από τον πύργο ελέγχου, στην ταράτσα του οποίου βρίσκονται οι επίσημοι.

Είναι σε σχηματισμό BOX, το ακροπτερύγιο του ενός απέχει ελάχιστα εκατοστά από το ακροπτερύγιο του άλλου, και δίνουν την εντύπωση ότι είναι καρφωμένα σε μια σανίδα.
Κάποια στιγμή αρχίζουν να εκτελούν όλα μαζί κλειστή στροφή στα 100 πόδια, να περιστρέφονται, ν’ ανακυκλώνουν, να οριζοντιώνονται στα 50 πόδια και μετά ν’ ανεβαίνουν κάθετα στους ουρανούς, ν’ αλλάζουν σχηματισμό και πάλι να περιστρέφονται και ν’ ανακυκλώνουν.

Την ίδια στιγμή το πέμπτο αεροσκάφος περιστρέφεται μέσα στον κύκλο της ανακυκλούμενης τετράδας κι ανακυκλώνει μέσα στον κύκλο περιστροφής των άλλων. Το θέαμα είναι συγκλονιστικό.

Οι ελιγμοί των «SKYBLAZERS» είναι τέλειοι. Η ταυτόχρονη διασταύρωση των τεσσάρων αεροσκαφών σε ύψος 4-10 μέτρων σε γεμίζει δέος, σε κάνει να αισθάνεσαι τόσο μικρός, τόσο ασήμαντος.

Η ψυχή των Ελλήνων αεροπόρων θεριεύει, η καρδιά τους πάλλεται, γεμίζει από συναισθήματα πρωτόγνωρα, και μια σκέψη κυριαρχεί στο μυαλό όλων:
«Γιατί αυτοί κι όχι εμείς; αφού αυτοί μπορούν, θα μπορέσουμε κι εμείς μια μέρα, πολύ κοντινή, να δείξουμε στους Έλληνες, αλλά και στους ξένους, ότι ο Έλληνας αεροπόρος, αυτός ο πρώτος πολεμιστής των ουρανών, μπορεί να είναι ίδιος, αν όχι και καλύτερος, από πάρα πολλούς».

Τα όνειρα και τα συναισθήματα που είχε δημιουργήσει η μεγαλειώδης εκείνη επίδειξη των «SKYBLAZERS» το 1952, φαίνεται ότι δεν εγκατέλειψαν ποτέ το διοικητή της μοίρας μας, τον αείμνηστο Επισμηναγό τότε Κ. ΚΟΚΚΑ, τον αεροπόρο, τον ιδαλγό, τον ηγέτη.

ΚΡΥΦΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΚΑΙ ΑΠΕΙΛΕΣ!

Έτσι μετά το πέρας της καθημερινής πολεμικής εκπαίδευσης όλων των χειριστών της μοίρας, άρχισε με μισόλογα στην αρχή και καθαρά και επίμονα στη συνέχεια να τονίζει στους προϊσταμένους του την ανάγκη συγκρότησης Ελληνικού ακροβατικού σμήνους.

Δυστυχώς, όμως, όχι μόνο χτυπούσε στου κουφού την πόρτα, αλλά δεχόταν και απειλές, στην περίπτωση που θα προέβαινε σε οποιαδήποτε ενέργεια συγκρότησης τέτοιου σμήνους.
Ο άνθρωπος, ο αεροπόρος όμως, που άφησε ανεξίτηλα ίχνη στην ιστορία της σύγχρονης Πολεμικής μας Αεροπορίας για τη λεβεντιά και την αξιοσύνη του, πίστευε στην αξία των Ελλήνων αεροπόρων.

Ήταν παθιασμένος με την αεροπορική ιδέα, και γνωρίζοντας την αξία που θα είχε η διάδοση του αεροπορικού πνεύματος στον Ελληνικό λαό, αποφάσισε μόνος του, και εν γνώσει όλων των εις βάρος του πιθανών συνεπειών, τη συγκρότηση ακροβατικού σμήνους.

Επέλεξε με κάθε δυνατή μυστικότητα σαν τακτικά μέλη του ακροβατικού σμήνους τους τότε Υποσμηναγό Ι. ΣΤΥΛΙΑΝΑΚΗ και Ανθυποσμηναγούς Δ. ΔΑΜΑΣΚΟ και ΕΜ. ΠΑΠΑΔΗΜΗΤΡΟΠΟΥΛΟ και σαν εφεδρικό τον τότε Ανθυποσμηναγό ΣΤ. ΦΙΡΦΙΡΙΩΝΗ και μετά από λεπτομερές πρόγραμμα άρχισε την εκπαίδευση.

Η εξάσκηση γινόταν μακριά από το αεροδρόμιο της Λαρίσης κρυφά, όχι μόνο από τα μάτια των προϊσταμένων του, αλλά κι από τους άλλους χειριστές της μοίρας του.

Η απογείωση των αεροσκαφών του ακροβατικού σμήνους δεν έγινε ποτέ σαν τετράδα, αλλά είτε κατά ζεύγη είτε μεμονωμένα και η συνάντηση τους γινόταν σε απομακρυσμένες περιοχές. Μ’ αυτόν τον τρόπο, με τέτοιες προφυλάξεις, έγινε κατορθωτό το κατά πολλούς ακατόρθωτο.

ΚΑΙ ΕΓΕΝΕΤΟ Η ΑΡΧΗ…

Την άνοιξη του 1954 το πρώτο ακροβατικό σμήνος ήταν πανέτοιμο να εμφανιστεί στους Ελληνικούς ουρανούς και να καταπλήξει τους Έλληνες.

Ν’ αποδείξει ότι οι Έλληνες ιπτάμενοι και θέλουν και μπορούν.
Αλλά ποιος θα έλεγε το μεγάλο ναι;

Ποιος θα ενέκρινε την επίσημη καθιέρωση, την έναρξη των επιδείξεων του πρώτου ακροβατικού σμήνους στην ιστορία της αεροπορίας μας;

Κανείς δεν αναλάμβανε την ευθύνη. Κανείς δεν πίστευε. Όλοι ήταν φοβισμένοι. Αφού λοιπόν οι προϊστάμενες αρχές δεν τολμούσαν να πουν το μεγάλο ναι, το είπε μόνος του ο σεμνός, ο υπερήφανος, ο αείμνηστος εκείνος αεροπόρος.

Η ΕΚΠΛΗΞΗ ΤΟΥ ΚΑΝΕΛΛΟΠΟΥΛΟΥ

Καλοκαίρι 1954 Λάρισα.
Ο τότε Υπουργός Π. Κανελλόπουλος έφθανε στη Λάρισα για επίσημη επίσκεψη της 110 ΠΜ.
Ο Επισμηναγός Κ. Κόκκας εισηγήθηκε στους προϊσταμένους του ένα σμήνος αεροσκαφών της 337Μ Δ/Β να εκτελέσει διελεύσεις προς τιμήν του κ. Υπουργού, μετά την προσγείωσή του. Η εισήγηση εγκρίθηκε. Το σμήνος, με αρχηγό τον Κ. Κόκκα, απογειώνεται.

Ο Υπουργός, οι Αρχηγοί ΓΕΑ και 28 ΑΤΑ και άλλοι ανώτατοι και ανώτεροι αξιωματικοί, περιμένουν να δουν το σμήνος να εκτελεί διελεύσεις κατά τα καθιερωμένα.

Σε ελάχιστο χρόνο μετά την απογείωση και σε πολύ χαμηλό ύψος, το σμήνος εμφανίζεται μπροστά στα μάτια των επισήμων σε σχηματισμό ΒΟΧ εκτελώντας μια πλήρη κλειστή στροφή 360 μοιρών. Οι επίσημοι απορούν, ο ένας κοιτάζει τον άλλον.

Είναι έτοιμοι να ρωτήσουν τι κάνει ο Κόκκας, αλλά δεν προλαβαίνουν.
Τα τέσσερα ατσάλινα πουλιά αρχίζουν να περιστρέφονται, ν’ ανακυκλώνουν, να μετασχηματίζονται, τη μια στιγμή να γλύφουν το έδαφος και την άλλη να ορμούν κατακόρυφα στο γαλάζιο ουρανό. Όλοι μένουν εκστατικοί, γεμάτοι δέος αλλά και υπερηφάνεια. Η επίδειξη είναι τέλεια.

Οι ακροβατικοί ελιγμοί άριστοι, η συνεκτικότητα των αεροσκαφών απρόσμενη και τέλος η διασταύρωση και των τεσσάρων αεροσκαφών, που ήρθαν από τέσσερις διαφορετικές κατευθύνσεις, τόσο ταυτόχρονη, που κανένα μάτι δεν μπόρεσε να διακρίνει την ελάχιστη διαφορά χρόνου.

Μετά από λίγο τα τέσσερα παλικάρια προσγειώνονται.
Οι επίσημοι κοιτάζουν τώρα επίμονα ο ένας τον άλλον. Θέλουν να ρωτήσουν, να μάθουν, αλλά κανείς δεν τολμά. Τη σιωπή σπάζει ο Υπουργός.

Στρέφεται στον Αρχηγό Αεροπορίας, τον Αντιπτέραρχο Εμ. Κελαϊδή, και όλο χαμόγελα λέει: «Μπράβο, κύριε Αρχηγέ. Η έκπληξη ήταν υπέροχη. Είμαι υπερήφανος για τους αεροπόρους μας. Θερμά συγχαρητήρια». Το «μπράβο» του Υπουργού και η άψογη εμφάνιση του ακροβατικού σμήνους, ήταν η επίσημη έγκριση αναγνώρισης και αποδοχής ενός χρόνου κόπου, θυσιών και ποταμού ιδρώτα, που έχυσαν εκείνα τα λεβεντόπαιδα, που οι γεμάτοι ενθουσιασμό παριστάμενοι επίσημοι, Αξιωματικοί, Υπαξιωματικοί και Σμηνίτες βάφτισαν «ΚΑΡΕ ΤΩΝ ΑΣΣΩΝ».

Η επίδειξη αυτή, η πρώτη ενώπιον θεατών, ήταν η αρχή μιας θαυμαστής παρουσίας του ακροβατικού σμήνους για τέσσερα ακόμα χρόνια στους γαλάζιους ουρανούς της πατρίδας μας και στους γκρίζους ουρανούς της Δυτικής Ευρώπης. Ο Ελληνικός λαός θαύμασε τους αεροπόρους του.

Το αεροπορικό πνεύμα, που ήταν σχεδόν άγνωστο μέχρι τότε στην Ελλάδα, διαδόθηκε από τη μια γωνιά της στην άλλη.

Οι Ελληνικές κυβερνήσεις εκμεταλλεύτηκαν στο έπακρον το «καρέ των άσσων» κατά τις επισκέψεις στη χώρα μας υψηλών προσώπων ξένων χωρών.

Το 1958, το πρώτο ακροβατικό σμήνος, με αρχηγό πλέον τον τότε Επισμηναγό Ι. Στυλιανάκη και χειριστές τους Δ. Δαμάσκο, Εμ. Παπαδημητρόπουλο και Στ. Φιρφιριώνη, έλαβε μέρος στις αεροπορικές επιδείξεις του Βελγίου στις οποίες συμμετείχαν όλα τα ακροβατικά σμήνη των χωρών μελών του ΝΑΤΟ.

Η επίδειξη των Ελλήνων άσσων ήταν τόσο πετυχημένη, με αποτέλεσμα να καταλάβουν τη δεύτερη θέση στην ανεπίσημη βαθμολογία και να προκαλέσουν τα πιο κολακευτικά σχόλια των επισήμων και του διεθνούς τύπου. Το περιοδικό FLIGHT έγραψε τότε:

«Η ακρίβεια, η σταθερότητα και η καλλιτεχνικότητα των ελιγμών του Ελληνικού ακροβατικού σμήνους ήταν εξαιρετικές».
Έτσι, τον Ιούλιο εκείνης της χρονιάς,, μετά την επιστροφή του από τις επιδείξεις του Βελγίου, το «καρέ των άσσων» έπαυσε να υπάρχει.

Την θέση τους σήμερα έχουν πάρει άλλοι αεροπόροι με πιο σύγχρονα και δυνατά αεροπλάνα, που γράφουν κι αυτοί ιστορία…

Πηγές

Ανδρέας Φραγκοπανάγος Ιπτάμενος, μέλος και αρχηγός ακροβατικού σμήνους

Πολεμική Αεροπορία.