Καθηγητής Τσάλτας: “Υπερπολλαπλάσιο το κόστος μίας περιβαλλοντικής κρίσης, σε σχέση με την οικονομική”

«Το πρόβλημα της οικονομικής ανάπτυξης και της περιβαλλοντικής προστασίας έχει λυθεί από το 1992», αναφέρει ο καθηγητής Διεθνούς Δικαίου της Θάλασσας, Διεθνούς Δικαίου του Περιβάλλοντος και Διεθνούς Δικαίου της Ανάπτυξης, και πρώην πρύτανης του Παντείου Γρηγόρης Ι. Τσάλτας, μιλώντας στο ΑΠΕ-ΜΠΕ.

Όπως αναφέρει, «το μεγάλο επίτευγμα της συνδιάσκεψης στο Ρίο εκείνη τη χρονιά αφορούσε στην απόλυτη συμφιλίωση της περιβαλλοντικής πολιτικής με εκείνη της οικονομικής».

«Στο Ρίο η διεθνής κοινότητα κατέληξε ότι αυτό που είναι κοινώς γνωστό ως βιώσιμη ανάπτυξη (Sustainable Development), έχει τρεις βασικούς πυλώνες: Την οικονομική αύξηση, την κοινωνική πρόοδο και την περιβαλλοντική προστασία. Το μυστικό αυτής της πολιτικής για την προώθηση της βιώσιμης ανάπτυξης είναι ότι ανάμεσα σε αυτούς τους τρεις πυλώνες, δεν υπολείπεται ο ένας έναντι του άλλου. Είναι απόλυτα ισότιμοι και χρειάζονται κοινή και παράλληλη εξέλιξη».

Όπως επισημαίνει ο κ. Τσάλτας, «δυστυχώς αν ακόμα και σήμερα στην Ελλάδα μιλάμε για οικονομική ανάπτυξη, που βλάπτει το περιβάλλον ή για περιβαλλοντική πολιτική που είναι απέναντι στην οικονομική αύξηση, τότε απλά είμαστε 30 χρόνια πίσω από τη διεθνή κοινότητα. Αυτή η πολιτική ήταν πολιτική της δεκαετίας του 60, όπου η οικονομική αύξηση ήταν απέναντι στην περιβαλλοντική προστασία. Αυτά έχουν λυθεί διεθνώς. Δεν υπάρχει βιώσιμη ανάπτυξη μόνο για την οικονομία ή μόνο για το περιβάλλον. Η βιώσιμη ανάπτυξη είναι μία και συμπεριλαμβάνει την οικονομία, την κοινωνία και το περιβάλλον».

Πού χωλαίνει όμως η χώρα μας; «Πρώτο βασικό πρόβλημα στην Ελλάδα είναι ο τομέας της ενημέρωσης και της πληροφόρησης. Σε δεύτερη φάση, η μεγάλη οικονομική κρίση μας έχει οδηγήσει στο να παραγνωρίζουμε τους άλλους δύο πυλώνες», λέει ο καθηγητής, τονίζοντας ότι «το περιβαλλοντικό κόστος από την περιβαλλοντική κρίση μπορεί να είναι υπερπολλαπλάσιο απ΄ την οικονομική κρίση για τις επόμενες γενιές».

Μάλιστα ως μέλος της διεπιστημονικής Επιτροπής Μελέτης Επιπτώσεων Κλιματικής Αλλαγής (ΕΜΕΚΑ) που συνέταξε την έκθεση της Τράπεζας της Ελλάδας για την κλιματική αλλαγή στη χώρα μας, μία τυχόν μη προσαρμογή, αναμένεται να στοιχίσει στη χώρα μας περί τα 700 δισεκατομμύρια μέχρι το τέλος του αιώνα.

Όσον αφορά το φαινόμενο της κλιματικής αλλαγής και των επιπτώσεών της, ο κ. Τσάλτας εξηγεί: «Η ραγδαία ανάπτυξη ιδιαίτερα μετά τον Β’ Παγκόσμιο πόλεμο έχει επηρεάσει σημαντικά την κλιματική αλλαγή στον πλανήτη. Η διεθνής κοινότητα παραδέχθηκε επίσημα το 1992 στο Ρίο, με τη Σύμβαση Πλαίσιο για την Κλιματική Αλλαγή και με σε οποιαδήποτε άλλη σύνοδο ακολούθησε από το Κιότο και σήμερα. Είναι δεδομένο ότι οι εκπομπές αερίων προκαλούν το φαινόμενο του θερμοκηπίου και στη συνέχεια την κλιματική αλλαγή». Προσθέτει δε, ότι η απόφαση για την κλιματική αλλαγή στο Παρίσι το 2015 «είναι μία πολύ καλή συνέχεια των προσπαθειών που γίνονται εδώ και τριάντα χρόνια». Παρόλα αυτά επισημαίνει ότι «υπάρχουν σε πολλές περιπτώσεις υπάρχουν αντικρουόμενες αποφάσεις και απόψεις και κυρίως συμφέροντα, σε κάθε περίπτωση αποτελεί μία πολύ σημαντική στιγμή για την ανθρωπότητα».

Ειδικότερα, σε σχέση με την απόφαση του προέδρου των ΗΠΑ να αναστείλει τη συμμετοχή της χώρας του στη Συμφωνία για το κλίμα, ο κ. Τσάλτας τονίζει ότι «οι ΗΠΑ απ΄τη στιγμή που είναι εκ΄των μεγαλύτερων ρυπαντών του πλανήτη, οφείλουν να συμμετέχουν στις συλλογικές προσπάθειες για την αντιμετώπιση του πλανήτη. Οφείλουν να δουν τα πράγματα διαφορετικά».

Όπως λέει, «δε θα πρέπει να χαθεί αυτός ο σημαντικός σύμμαχος για την ΕΕ, η οποία έχει δείξει ένα πολύ καλό πρόσωπο σε όλη αυτή την προσπάθεια», ενώ προσθέτει ότι «στο άμεσο μέλλον, οι ΗΠΑ οφείλουν να πλησιάσουν όλη αυτή την κοινή προσπάθεια», εκτιμώντας παράλληλα ότι «υπάρχει περιθώριο επιστροφής των ΗΠΑ».

Όσον αφορά τη Μεσόγειο και τη Χώρα μας, ο κ. Τσάλτας εντοπίζει ως κύριες απειλές την κλιματική αλλαγή και τον υπερπληθυσμό: «Η ημίκλειστη θάλασσα της Μεσογείου φιλοξενεί πάρα πολύ κόσμο στις ακτές τις, με είκοσι και πλέον κράτη και με έναν πληθυσμό που παρουσιάζει συνεχώς αυξητικές τάσεις. Επιπλέον, ο τουρισμός αν και έχει συνεισφέρει σημαντικά στην ανάπτυξη των κρατών, παράλληλα επιβαρύνει και αυξάνει τις πιέσεις στο οικοσύστημα».

Όσον αφορά την κλιματική αλλαγή, αναφέρει: «Δεν είναι μόνο ένα φαινόμενο ελληνικό ή μεσογειακό, αλλά πλανητικό και ως τέτοιο πρέπει να αντιμετωπίζεται».

Η άνοδος της στάθμης της θάλασσας, αύξηση της θερμοκρασίας, η ένταση και η αύξηση της συχνότητας των ακραίων καιρικών φαινομένων, η μόλυνση, δημιουργούν σημαντικά προβλήματα στις καλλιέργειες, στην κτηνοτροφία, στις πόλεις, στα χερσαία και θαλάσσια οικοσυστήματα, ενώ απειλή παραμένει για τα δάση, τον άνθρωπο και την ισορροπία του οικοσυστηματος, η αναμενόμενη αύξηση των πυρκαγιών.

«Απαιτείται η διεθνής κοινότητα να έχει σε απόλυτη ίση μοίρα τις πολιτικές της μείωσης των εκπομπών από τη μία, και την προσαρμογή στην καινούρια πραγματικότητα, από την άλλη, προκειμένου να αντιμετωπίζει αποτελεσματικά τα προβλήματα», αναφέρει ο καθηγητής.

Όπως λέει, απαραίτητη κρίνεται η σωστή ενημέρωση και πληροφόρηση του κόσμου, ενώ «αποτελεσματικοί θεσμοί του κράτους μπορούν να συμβάλλουν αποφασιστικά».

Έχοντας μεταξύ των πολλών ιδιοτήτων του διατελέσει και υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας στη μεταβατική κυβέρνηση του 2012, τονίζει ότι «η Ελλάδα δεν είναι έτοιμη στον τομέα της προσαρμογής, παρά τις πολύ σημαντικές προσπάθειες που καταβάλλονται από όλους τους εξειδικευμένους εμπλεκομένους».

Εστιάζει στον τομέα του συντονισμού: «Κύριος συντονιστής και επικεφαλής θα έπρεπε να είναι το επίσημο κράτος», αναφέρει, προτείνοντας τη δημιουργία ενός κοινού συντονιστικού οργάνου που θα συνδέει πρώτα όλες τις περιβαλλοντικές υπηρεσίες του κράτους, οι οποίες μέχρι σήμερα δεν επικοινωνούν αποτελεσματικά. «Μία αποτελεσματικότερη πρωτοβουλία από το ΥΠΕΝ θα είχε ακόμα καλύτερα αποτελέσματα», επισημαίνει, προσθέτοντας ότι τα θέματα της περιβαλλοντικής προστασίας πρέπει να συντονίζονται με εκείνα της πολιτικής προστασίας, όχι μόνο σε εθνικό επίπεδο, αλλά και σε μεσογειακό επίπεδο. «Εδώ η ΕΕ θα μπορούσε να παίξει έναν αποφασιστικό ρόλο».

*O κ. Γρηγόριος Ι. Τσάλτας είναι Καθηγητής Διεθνούς Δικαίου της Θάλασσας, Διεθνούς Δικαίου του Περιβάλλοντος και Διεθνούς Δικαίου της Ανάπτυξης. Μέλος της διεπιστημονικής Επιτροπής Μελέτης Επιπτώσεων Κλιματικής Αλλαγής (ΕΜΕΚΑ), πρώην Πρύτανης του Παντείου Πανεπιστημίου και Ιδρυτικός Διευθυντής του EKεΠΕΚ. Πρόεδρος του Δ.Σ. της Ελληνική Εταιρεία Διεθνούς Δικαίου & Διεθνών Σχέσεων, ΕΕΔΔΔΣ, μέλος του Δ.Σ. του Ινστιτούτου του Αιγαίου του Δικαίου της Θάλασσας και του Ναυτικού Δικαίου, ενώ πρόσφατα ανακηρύχθηκε Chevalier dans l’ordre des Palmes Academiques από τη Γαλλική Δημοκρατία. Κάτοχος Έδρας Jean Monnet “Ευρωπαϊκή Ένωση και Αναπτυσσόμενες Χώρες” και μέλος του Δ.Σ. του Ινστιτούτου Διεθνών Σχέσεων, ενώ μεταξύ πολλών άλλων έχει διατελέσει στο παρελθόν και υπουργός Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής.

Σημειώνεται ότι στο πλαίσιο των 15 ετών του Ευρωπαϊκού Κέντρου Περιβαλλοντικής Έρευνας και Κατάρτισης, επιστήμονες από όλα τα συναφή πεδία πρόκειται να συναντηθούν στο 13o Διεπιστημονικό Πρόγραμμα Εκπαίδευσης Νέων Επιστημόνων της σειράς “Περιβάλλον και Βιώσιμη Ανάπτυξη” 29/9-5/10 στο νησί των Κυθήρων.