Σχετικά άρθρα
Ο Κινέζος πρόεδρος δείχνει στον Αμερικανό ΥΠΕΞ ότι οι ισορροπίες στον κόσμο άλλαξαν-Βίντεο
Οι απολογισμοί της σύγκρουσης στη Γάζα συνήθως εστιάζουν στον αριθμό των νεκρών και τραυματιών (σύμφωνα με την οργάνωση Oxfam έχουμε τον μεγαλύτερο αριθμό αμάχων νεκρών ανά ημέρα από οποιαδήποτε άλλη σύρραξη του αιώνα μας, ενώ εκτιμήσεις Αμερικανών ειδικών σε θέματα δημόσιας υγείας μιλάνε για κίνδυνο ζωής εξαιτίας ασθενειών που θα προκληθούν για το ένα τέταρτο του συνολικού πληθυσμού της ζώνης (https://www.theguardian.com/commentisfree/2023/dec/29/health-organisations-disease-gaza-population-outbreaks-conflict) και στην πολύ εκτεταμένη καταστροφή των κατοικιών, των υποδομών και των δημοσίων κτιρίων, περιλαμβανομένων εκατοντάδων πολιτιστικών και θρησκευτικών ιδρυμάτων. Μια άλλη συνέπεια που δύσκολα σταθμίζεται ποσοτικά, αλλά που ασφαλώς θα έχει μεγάλες και μακροχρόνιες συνέπειες, είναι οι επιπτώσεις στον ψυχισμό ενός πληθυσμού σχεδόν δυόμισυ εκατομμυρίων, ανηλεώς βομβαρδιζόμενου και υποκείμενου στο μαρτύριο της πείνας, της δίψας, του άγχους και της θλίψης, εκ των οποίων περίπου οι μισοί παιδιά, πληθυσμού που θα μείνει ανεξίτηλα σφραγισμένος, για όλη του τη ζωή, από τη φρίκη που έζησε και εξακολουθεί να ζει στην περιοχή.
Υπάρχει όμως και ο οικολογικός απολογισμός. Σύμφωνα με μια μελέτη για τους δύο πρώτους μήνες του πολέμου, τα αέρια θερμοκηπίου που παρήχθησαν κατά τους πρώτους δύο μήνες της σύρραξης ήταν περισσότερα από τις εκπομπές των 20 περισσότερο τρωτών στην κλιματική κρίση εθνών του πλανήτη. Βρετανοί και Αμερικανοί ειδικοί υπολόγισαν ότι παρήχθησαν 281.000 μετρικοί τόννοι ισοδυνάμου διοξειδίου του άνθρακα, σχεδόν καθ’ ολοκληρία (άνω του 99%) εξ αιτίας των ισραηλινών βομβαρδισμών και χερσαίων επιχειρήσεων στη λωρίδα. Η μελέτη επικεντρώνεται μόνο σε ορισμένες επιλεγείσες δραστηριότητες και, όπως προειδοποιούν οι επιστήμονες, πιθανώς συνιστά σημαντική υποτίμηση του «κλιματοκτόνου» αποτελέσματος. Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις της μελέτης η παραγωγή αερίων θερμοκηπίου από την ισραηλινή επιχείρηση ισοδυναμεί με το αποτέλεσμα της καύσης 150.000 τόνων κάρβουνου. Σχεδόν το μισό από αυτές τις εκπομπές οφείλεται στα στρατιωτικά εφόδια που παρείχαν οι ΗΠΑ στο Ισραήλ κατά τη διάρκεια της επιχείρησης.
Η μελέτη εκπονήθηκε από το Πανεπιστήμιο του Λάνκαστερ και το Πανεπιστήμιο του Λονδίνουν Queen Mary στο Ηνωμένο Βασίλειο και το Climate and Community Project των ΗΠΑ, δημοσιεύτηκε στο Social Science Research Network, ενώ μεγάλες αναφορές σε αυτή έκαναν το αμερικανικό Bulletin of Atomic Scientists και η βρετανική Guardian.
Η έκθεση δόθηκε στη δημοσιότητα εν μέσω πολλαπλασιαζόμενων εκκλήσεων από οικολόγους και επιστήμονες να λαμβάνονται υπόψιν οι στρατιωτικές εκπομπές αερίων θερμοκηπίου, που συχνά παραμένουν απόρρητες και δεν περιλαμβάνονται στις ετήσιες διαπραγματεύσεις του ΟΗΕ για το κλίμα. Οι συνέπειες των πολέμων στην επιτάχυνση της κλιματικής κρίσης δεν είναι έως τώρα καλά μετρημένες και κατανοητές. Οι Ηνωμένες Πολιτείες έχουν ασκήσει μεγάλες πιέσεις ώστε η αναφορά στον ΟΗΕ των εκπομπών από στρατιωτικές δραστηριότητες να γίνονται μόνο σε εθελοντική βάση, έτσι μόνο τέσσερα (!) κράτη υπέβαλαν σχετικά στοιχεία στη Framework Convention on Climate Change (UNFCCC) του ΟΗΕ που οργανώνει τις ετήσιες διαπραγματεύσεις για το κλίμα.
Αν τώρα προστεθούν στις άμεσες εκπομπές αερίων θερμοκηπίου από τις συγκρούσεις στη Γάζα, αυτές που προκλήθηκαν στη διάρκεια της διαδικασίας παραγωγής των όπλων και πυρομαχικών, τότε μπορεί το συνολικό ύψος τους να αυξηθεί κατά έξη με οκτώ φορές. Στο περιβάλλον πολεμικών επιχειρήσεων κανείς δεν εμποδίζει βέβαια ούτε την εκπομπή αερίων, ούτε άλλες περιβαντολλογικές καταστροφές, υπογραμμίζει προς τη βρετανική Γκάρντιαν ο ανώτερος λέκτορας Benjamin Neimark, του Πανεπιστημίου του Λονδίνου Queen Mary, εκ των συγγραφέων της μελέτης για το κλιματικό αποτύπωμα της σύγκρουσης στη Γάζα δημοσιεύτηκε στο Social Science Research Network.
Τα παραπάνω αφορούν το άμεσο αποτέλεσμα των επιχειρήσεων που διεξήχθησαν τους πρώτους δύο μήνες της σύγκρουσης. ‘Όπως όμως σημειώνει η ίδια μελέτη, η ανακατασκευή των 100.000 βομβαρδισθέντων κτιρίων της Γάζας θα σημάνει εκπομπή τουλάχιστο 30 εκατομμυρίων μετρικών τόνων αερίων θερμοκηπίου. Μια τέτοια ποσότητα αερίων είναι συγκρίσιμη με τις ετήσιες εκπομπές της Νέας Ζηλανδίας και υψηλότερη από τις εκπομπές 135 άλλων κρατών. «Η μελέτη αυτή μας βοηθάει να καταλάβουμε την τεράστια έκταση των στρατιωτικών εκπομπών αερίου θερμοκηπίου, περιλαμβανομένης της προετοιμασίας του πολέμου, της διεξαγωγής του και της ανακατασκευής εκ των υστέρων. Οι ένοπλες συγκρούσεις σπρώχνουν την ανθρωπότητα ακόμα πιο κοντά στo γκρεμό της κλιματικής καταστροφής και είναι ένας βλακώδης τρόπος να χρησιμοποιούμε τη όποια δυνατότητά που διαθέτουμε ακόμα για εκπομπή αερίων θερμοκηπίου», υπογράμμισε ο David Boyd, ειδικός εισηγητής του ΟΗΕ για τα ανθρώπινα δικαιώματα και το περιβάλλον. Μια πρόσφατη επιστημονική μελέτη υπολόγισε έμμεσα τη συμβολή των στρατών στην εκπομπή παγκοσμίως αερίων θερμοκηπίου σε 5.5% των συνολικών εκπομπών.
Να σημειώσουμε στο σημείο αυτό ότι η κλιματική κρίση είχε πλήξει τα κατεχόμενα παλαιστινιακά εδάφη ήδη πριν από την παρούσα σύρραξη, με τη μορφή ανόδου της στάθμης της θάλασσας, ξηρασίας και ακραίων καυσώνων που απειλούν τα υδάτινα αποθέματα και την τροφική ασφάλεια. Ως αποτέλεσμα όμως των τωρινών επιχειρήσεων στη Γάζα έχει καταστραφεί ή μολυνθεί μεγάλο μέρος της καλλιεργήσιμης γης και των υποδομών ενέργειας και ύδατος. Οι ειδικοί προειδοποιούν ότι αυτές οι καταστροφές θα έχουν τρομερές επιπτώσεις στην υγεία των κατοίκων επί δεκαετίες! Υπάρχουν βέβαια και πολύ χειρότερα, αν τυχόν οι Ισραηλινοί πραγματοποιήσουν τελικά το σενάριο που «κυκλοφορεί» να γεμίσουν με θαλασσινό νερό το υπόγειο δίκτυο τούνελ της Γάζας, κάτι που θα καταστρέψει κάθε δυνατότητα καλλιέργειας της γης και το σύνολο των υδάτινων πόρων της (https://eir.news/2023/10/news/hersh-israel-is-considering-flooding-hamass-tunnel-system-in-gaza/).
Η Γάζα είχε κάνει μεγάλες προόδους στην υιοθέτηση της ανανεώσιμης ηλιακής ενέργειας που έφτασε να καλύπτει το 60% των ενεργειακών της αναγκών. ‘Όλα αυτά όμως πήγαν περίπατο με τον βομβαρδισμό των πολυκατοικιών που είχαν στις ταράτσες τους τα φωτοβολταϊκά.
Καταστροφικές οι συνέπειες στο φυσικό περιβάλλον
Δεν είναι μόνο το θέμα της κλιματικής αλλαγής. “Αυτός ο πόλεμος έχει καταστρέψει επί του εδάφους κάθε πτυχή του περιβάλλοντος της Γάζας», σύμφωνα με τη Nada Majdalani, τη διευθύντρια Παλαιστίνης της οργάνωσης EcoPeace Middle East, told Al Jazeera. (https://www.aljazeera.com/news/2023/12/5/is-israels-war-on-gaza-also-hurting-the-climate).
Η σύγκρουση έχει σημαντικές συνέπειες στον εξαιρετικά τοξικό αέρα που αναπνέουν οι κάτοικοι της βομβαρδιζόμενης περιοχής, με έντονη οσμή καιομένων κτιρίων και ανθρώπων, όπως και των σωμάτων που αποσυντίθενται όλο αυτό το διάστημα κάτω από τα ερείπια. ‘Όπως λέει η Nada Majdalani, τα πτώματα που αποσυντίθενται και η μόλυνση των υδάτινων πόρων είναι μια ωρολογιακή βόμβα που είναι πολύ πιθανό να προκαλέσει κάποια στιγμή επιδημία χολέρας, επιδημία που θα είναι ακόμα πιο δύσκολο να αναχαιτισθεί με κατεστραμμένες τις περισσότερες υποδομές υγείας και μπορεί εν τέλει να περάσει και στο ίδιο το Ισραήλ. Το σύστημα επεξεργασίας των αποβλήτων είχε προβλήματα ήδη προ του πολέμου, με αποτέλεσμα τα μολυσμένα νερά να είναι υπεύθυνα για το ένα τέταρτο των ασθενειών στη Γάζα. Τώρα μην έχοντας άλλη δυνατότητα, πολλοί κάτοικοι της Γάζας πλένονται στα πολύ περισσότερο μολυσμένα νερά και αυτό καθιστά πιθανότερη την έκρηξη επιδημίας χολέρας. Υπενθυμίζουμε ότι το μεγαλύτερο μέρος του πληθυσμού της ζώνης έχει φύγει από τα σπίτια του και ζει σε διάφορους πρόχειρους καταυλισμούς στη νότιο Γάζα, όπου ο μέσος όρος ατόμων που περιμένουν να μπουν στις τουαλέτες είναι 700. H άμυνά του απέναντι στις ασθένειες έχει μειωθεί δραματικά λόγω πείνας, δίψας και άγχους, ενώ έχει εκτοξευθεί η αντίστασή του στα αντιβιοτικά (https://www.thelancet.com/journals/lancet/article/PIIS0140-6736(23)02508-4/fulltext). ‘Ηδη η αντίσταση στα φάρμακα «μεταδόθηκε» και στους Ισραηλινούς τραυματίες στρατιώτες (https://uk.style.yahoo.com/war-gaza-fuelling-drug-resistant-110541981.html) που άρχισαν να προσβάλλονται και αυτοί από δυσεντερίες.
Οργανώσεις όπως η Human Rights Watch έχουν κατηγορήσει το Ισραήλ ότι χρησιμοποίησε πυρομαχικά με λευκό φώσφορο. ‘Όπως λέει η κ. Majdalani, όπως η Γάζα θα μπει στην περίοδο των βροχών ο κίνδυνος είναι να πέσει ο φώσφορος ως όξινη βροχή θέτοντας σε κίνδυνο τους κατοίκους και, ακόμα περισσότερο, όσους θα μαζέψουν βρόχινο νερό για να πιούν λόγω της έλλειψης πόσιμου νερού.
Σε συνθήκες απουσίας επαρκούς τροφής και νερού, αυξημένου άγχους και κατεστραμμένης υγειονομικής δομής έχει προκληθεί έκρηξη μολυσματικών ασθενειών που έχουν φθάσει, σύμφωνα με τα στοιχεία του ΠΟΥ τα 424.639 καταγεγραμμένα κρούσματα στις 2 Ιανουαρίου (αριθμός που δεν περιλαμβάνει όσους δεν μπόρεσαν να απευθυνθούν σε μια δομή υγείας). Ακόμα και πριν τον πόλεμο το σύστημα υγείας της Γάζας δεν θα μπορούσε να ανταπεξέλθει στην ασθένεια του ενός έκτου τουλάχιστον του πληθυσμού. Με 27 από τα 36 νοσοκομεία της ζώνης κατεστραμμένα, πολλοί θα πεθάνουν άνευ ουσιώδους λόγου. Αυτό είναι άλλωστε σύνηθες. Στους περισσότερους πολέμους, όπως στο Ιράκ, το Νταρφούρ, την Υεμένη και το Κονγκό, πολύ περισσότεροι άνθρωποι, έως και 15 φορές περισσότεροι, πεθαίνουν από αρρώστιες και ελλείψεις και όχι από τραυματισμούς στη μάχη ή από βομβαρδισμούς.
Η διεθνής αυθεντία στο θέμα Καθηγήτρια Παγκόσμιας Δημόσιας Υγείας στο Πανεπιστήμιο του Εδιμβούργου Devi Sridhar εκτίμησε πρόσφατα ότι είναι πιθανό να χάσει τη ζωή του μέσα στο 2024 το ένα τέταρτο του πληθυσμού της Γάζας! (It’s not just bullets and bombs. I have never seen health organisations as worried as they are about disease in Gaza | Devi Sridhar)
