Η Γενοκτονία στη Γάζα, ο Εμπορικός Πόλεμος και ο Απο-παγκοσμιοποιημένος κόσμος

Η Γενοκτονία στη Γάζα, ο Εμπορικός Πόλεμος και ο Απο-παγκοσμιοποιημένος κόσμος – Σκέψεις ακούγοντας τον νομπελίστα Joseph Stiglitz στην Αθήνα

Γράφει ο

ΝΙΚΟΣ ΣΤΡΑΒΕΛΑΚΗΣ

Διδάσκων του  Τμήματος Οικονομικών Επιστημών του ΕΚΠΑ

Το δεκαπενθήμερο που μας πέρασε άκουσα το νομπελίστα οικονομολόγο Joseph Stiglitz 2 φορές δια ζώσης (Οικονομικό τμήμα ΕΚΠΑ, συνέδριο του Economist) και μια φορά μέσω τηλεόρασης (συνέντευξη στην EΡΤ 20/10). Ανεξάρτητα αν συμφωνεί κανείς με τη θεωρητική του συνεισφορά, η εμπειρία και η αναλυτική του ικανότητα είναι αδιαμφισβήτητη. Ως εκ τούτου αξίζει να σταθούμε σε αυτά που είπε και, όσο μπορούμε, αυτά που υπονόησε.

Η ομιλία του στο οικονομικό τμήμα του ΕΚΠΑ αφορούσε τη διεθνή οικονομία και τις προκλήσεις της «πράσινης μετάβασης». Αυτό που τον απασχόλησε ήταν κατά πόσο η επιδοτήσεις του Αμερικάνικου Δημοσίου προς την Αμερικανική βιομηχανία θα μπορούσαν να αποτελέσουν αιτία εμπορικού πολέμου κυρίως ανάμεσα στις ΗΠΑ και την Ευρώπη. Βλέπετε, σύμφωνα με το Διεθνή Οργανισμό Εμπορίου, η επιδότηση βιομηχανικών δραστηριοτήτων δίνει το δικαίωμα στους εμπορικούς εταίρους να επιβάλλουν δασμούς στα προϊόντα των επιδοτούμενων βιομηχανιών. Οι δασμοί θεωρούνται το αντιστάθμισμα του ανταγωνιστικού πλεονεκτήματος που προσφέρουν οι επιδοτήσεις.

Κοντολογίς, τον απασχολούσε κατά πόσο η επαναβιομηχάνιση των ΗΠΑ, που αποτελεί από τα κύρια μελήματα της προεδρίας Μπάιντεν, θα οδηγήσει σε απώλεια των εμπορικών της σχέσεων. Αυτό που τον ανησυχεί δεν ήταν κάποια πολιτική αντίδραση των Ευρωπαίων ή και χωρών εκτός Ευρώπης όπως η Ιαπωνία. Ήταν η επιβράδυνση της παγκόσμιας και Ευρωπαϊκής οικονομίας και η εξάρτηση των χωρών της Ευρωπαϊκής Ένωσης από τη Κίνα και τη Ρωσία.

Προσωπικά αμφιβάλλω ιδιαιτέρως αν η πολιτική Μπάιντεν θα αποκαταστήσει τα ανταγωνιστικά πλεονεκτήματα της Αμερικανικής βιομηχανίας. Αυτό που με ανησυχεί είναι ο σχεδιασμός που, κατά τη γνώμη μου, κρύβεται πίσω από αυτές τις διατυπώσεις. Οι ΗΠΑ θέλουν να αποκλείσουν όσο είναι δυνατόν τη Κίνα και τις χώρες των BRICS από το διεθνές εμπόριο μέσω περιβαντολογικών δασμών και φοβούνται μην αποκλειστούν και οι ίδιες από δασμούς λόγω επιδοτήσεων. Ο βασικός λόγος όλης αυτής τη έντασης είναι φυσικά η όξυνση της κρίσης. Ο Stiglitz το ονόμασε κομψά «οικονομική επιβράδυνση».

Σε αυτό το περιβάλλον, η μεταφορά της βιομηχανικής δραστηριότητας προς τη Κίνα και την Ινδία κυρίως δεν είναι δυνατόν να συνεχιστεί. Οι Αμερικανοί είναι πλέον πεπεισμένοι ότι δεν μπορούν να συνεχίσουν να κυριαρχούν βασισμένοι στις τράπεζες, το finance, τις υπηρεσίες εν γένει και κάποιους κλάδους αιχμής όπως οι «νέες τεχνολογίες».

Όμως αυτό έχει και γεωπολιτικές προεκτάσεις. Με μια τέτοια πολιτική οι ΗΠΑ έχουν αποφασίσει ότι θα χάσουν κάποιους παραδοσιακούς συμμάχους, πρώτες και καλύτερες τις πετρελαιοπαραγωγούς χώρες. Ήδη, η Σαουδική Αραβία, το ΙΡΑΝ και τα Ενωμένα Αραβικά Εμιράτα θα είναι μέλη των BRICS από 1/1/2024. Αυτό αυξάνει τις εξαρτήσεις των Αμερικανών από συμμάχους όπως το Ισραήλ. Έτσι εξηγείται η ανήκουστη απόφαση Μπάιντεν να ενισχύσει οικονομικά το Ισραήλ ώστε να εμπλακεί σε χερσαίες επιχειρήσεις στη Γάζα και στο Λίβανο. Πολιτική που εξόργισε ακόμη και την Εβραϊκή κοινότητα στις ΗΠΑ. Οι τελευταίοι διαδήλωσαν στη Ουάσιγκτον αρνούμενοι να δεχτούν ότι μια γενοκτονία στη Γάζα γίνεται στο «όνομά τους».

Τη ώρα που γράφονται αυτές οι γραμμές οι χερσαίες επιχειρήσεις στη Γάζα έχουν ξεκινήσει παρά τις περί του αντιθέτου εκτιμήσεις του βουλευτή της ΝΔ και υφυπουργού παιδείας κ. Συρίγου στην ΕΡΤ στις 20/10/2023. Ο κ. Συρίγος θεώρησε προφανώς ότι αν έλεγε ότι ο Ισραηλινός στρατός θα απέκλειε απλά τη Γάζα αυτό θα νομιμοποιούσε το αφήγημα περί «αυτοάμυνας του Ισραήλ» που διατύπωσε στη ίδια εκπομπή και επανέλαβε και ο κ. Μητσοτάκης στο Νετανιάχου μερικές μέρες αργότερα. Όμως ο Νετανιάχου δεν έχει διάθεση για καμία «αυτοάμυνα» αυτό που θέλει είναι να διώξει οριστικά του Παλαιστίνιους από το έδαφος του Ισραήλ και να εγκαταστήσει εποίκους στη Γάζα. Αν δεν καταφέρει να τους διώξει θα επιδιώξει να τους εξολοθρεύσει.

Ο εμπορικός πόλεμος και ο αποπαγκοσμιοποιημένος κόσμος που γέννησε η κρίση είναι το έδαφος της όξυνσης περιφερειακών συγκρούσεων αλλά και Ιμπεριαλιστικών πολέμων όπως αυτός της Ουκρανίας. Οι πολιτικές δυνάμεις, ιδιαίτερα στην Ευρώπη δεν μοιάζουν διατεθειμένες να παρέμβουν. Το βάρος της αλληλεγγύης πέφτει στους λαούς. Νομίζω ότι η φετινή επέτειος του Πολυτεχνείου πρέπει να αφιερωθεί στην αλληλεγγύη στο παλαιστινιακό λαό και την καταδίκη της πολιτικής ΗΠΑ-Ισραήλ απέναντί του.