Σχετικά άρθρα
Γράφει ο
ΓΙΑΝΝΗΣ ΧΟΥΒΑΡΔΑΣ
PhD© Διεθνολόγος-Πολιτικός Επιστήμονας
Μία νέα αναζήτηση ελληνοτουρκικής συμφωνίας εκκίνησε στο Βίλνιους με τη συνάντηση Ερντογάν-Μητσοτάκη. Το περιεχόμενο της φαίνεται στην απουσία της Κύπρου από την ατζέντα, στην αναφορά Ερντογάν σε Μουφτήδες και του Μητσοτάκη σε υποχωρήσεις, οδικό χάρτη, βαριά γεωπολιτικά ζητήματα, βασική διαφορά, θαλάσσιες ζώνες, ενεργειακή συνεργασία. Αφορά δηλαδή μια πολιτική διαπραγμάτευση επί των Τουρκικών αξιώσεων.
Έτσι ο Ελληνικός/Κυπριακός λαός τίθεται ενώπιων σοβαρών κινδύνων. Το Κυπριακό και τα ελληνοτουρκικά διαχωρίζονται. Η συνεκμετάλλευση της περιοχής ευκολύνεται. Η Αθήνα συζητά χωρικά ύδατα, στρατιωτικοποίηση νησιών, δικαίωμα νησιών σε ΑΟΖ, εύρος κυριαρχίας στη Θράκη, δέχεται την αμφισβήτηση της κυριότητας νησιών. Πρόκειται για αρνητικές εξελίξεις, ικανές να προκαλέσουν στρατηγικές συνέπειες.
Καταλύτης στη διαδικασία είναι ο κλιμακούμενος ανταγωνισμός των ΗΠΑ με Κίνα-Ρωσία. Οι ΗΠΑ προωθούν την παγκοσμιοποίηση του ΝΑΤΟ και τη βαθύτερη εμπλοκή του στην Ουκρανία. Πιέζουν για την ενεργειακή απεξάρτηση της ΕΕ από τη Ρωσία. Ελλάδα και Τουρκία έχουν κρίσιμη θέση στα σχέδια τους, την οποία όμως υπονομεύει ο μεταξύ τους ανταγωνισμός. Επακόλουθα πίεσαν για την επανεκκίνηση του ελληνοτουρκικού διαλόγου.
Το θέμα έκανε πιο επείγον η διεθνοπολιτική αναβάθμιση της Τουρκίας. Η Άγκυρα είναι ο κλειδοκράτορας των Στενών, ο 2ος σε μέγεθος Νατοϊκός στρατός. Προσφέρει στρατιωτική βοήθεια σε Ουκρανία-Γεωργία-Πολωνία. Εξάγει/παράγει κρίσιμα όπλα -πυραύλους, UAV. Είναι κόμβος διαδρόμων, logistics, ενέργειας. Ανήκει στους G20 -906 δις$ AEΠ. Ηγείται Ισλαμικών/Τουρανικών συσπειρώσεων σε Κεντρική Ασία, μεταοθωμανικό χώρο, Ισλαμικό κόσμο. Συνεπώς η στάση της είναι καθοριστική για την επιτυχία των σχεδίων των ΗΠΑ.
Συνακόλουθα το παζάρι ΗΠΑ-Τουρκίας γίνεται πιο ζωηρό. Η Άγκυρα επιζητεί να καταστεί μία στρατηγικά αυτόνομη, μεγάλη δύναμη. Επιδιώκει να μετατρέψει την ευρύτερη Αν. Μεσόγειο σε βάση για την άσκηση της πλανητικής της πολιτικής, αξίωση με αντίκτυπο στα ελληνοτουρκικά. Αντίστοιχα οι ΗΠΑ επιχειρούν να τη ρυμουλκήσουν μακριά από Κίνα και Ρωσία. Έτσι δέχονται ένα διευρυμένο, πιο αυτόνομο, ρόλο της Τουρκίας στον κόσμο.
Άλλωστε η ανισορροπία ισχύος στην Αν. Μεσόγειο ωθεί σε αναθεώρηση του status quo. Η Ελλάδα ακόμη ανακάμπτει οικονομικά -με ΑΕΠ στο 61,5% του 2008. Το Ισραήλ πιέζεται από την εδραίωση εχθρικών οργανώσεων στα σύνορα του, την Παλαιστινιακή αντίσταση και τις δημογραφικές μεταβολές στο εσωτερικό. Η Αίγυπτος εξαντλείται στη μάχη με τους Ισλαμιστές στο εσωτερικό και τη Λιβυή, ανησυχεί για το φράγμα της Αιθιοπίας στο Νείλο. Σε αυτή τη βάση η Τουρκία διεκδικεί να είναι ο ηγέτης της περιοχής, αν όχι ο ηγεμόνας.
Οι προτεραιότητες των άλλων παικτών ευνοούν τα σχέδια της. ΗΠΑ και Ρωσία στρέφονται σε άλλα μέτωπα, ενώ άλλα κέντρα ισχύος αδυνατούν να καλύψουν το κενό τους. Η Γαλλία υποχωρεί ακόμη και στη Γαλλόφωνη Αφρική. Η ΕΕ κεντράρει στα οικονομικά της θέματα. Η Κίνα δρα οικονομικά-πολιτικά. Το Ιράν εστιάζει στην άρση των κυρώσεων των ΗΠΑ. Αντίθετα στα κενά διεισδύει η Τουρκία -Λιβυή, Συρία, Ιράκ, Καύκασος, κ.α.
Σε αυτό το φόντο η προηγούμενη πολιτική της Αθήνας είναι ανεπαρκείς. Η μετατροπή της σε προπύργιο της Δύσης, μέρος της οποίας είναι η προσέγγιση Ισραήλ-Αιγύπτου και οι συμφωνίες με ΗΠΑ-Γαλλία, δε την καθιστούν ανταγωνιστική έναντι της Τουρκίας, ενώ τα όποια εξισορροπητικά προς την Άγκυρα στοιχεία της ατονούν όσο θερμαίνονται οι σχέσεις ΗΠΑ-Τουρκίας. Συνεπώς η στρατηγική αναβάθμισης της θέσης της στην περιοχή απαιτεί αναπροσαρμογές και συμπληρώσεις στην πολιτική της.
Έτσι η Αθήνα δείχνει να εξετάζει την πρόσδεση στο άρμα της Τουρκίας. Κοιτά αν το κόστος της αντιμετώπισης της υπερβαίνει το όφελος του να καταστεί ακόλουθος της. Σταχυολογεί αν έτσι έχει ρόλο στα σχέδια των ΝΑΤΟ/ΕΕ, αν βοηθά την προσέγγιση ΗΠΑ-Τουρκίας, αν υπηρετεί τη Νατοϊκή συνοχή. Γενικότερα η Αθήνα φαίνεται να ερευνά αν μία υποχώρηση στην Τουρκία σήμερα συμβαδίζει με το στρατηγικό της στόχο.
Ωστόσο η υποχωρητική διάθεση δεν αρκεί για μία συμφωνία. Τα μέρη πρέπει να προσδιορίσουν τα όρια των υποχωρήσεων/διεκδικήσεων τους. Ως οριακές διεκδικήσεις της Άγκυρας διακρίνονται οι γκρίζες ζώνες, η γαλάζια πατρίδα, το Τουρκολυβικό μνημόνιο, ενώ για την Αθήνα η ηρεμία-σταθερότητα, οι επενδύσεις, η μετατροπή της σε ενεργειακό κόμβο, ένας ισχυρός ρόλος στην περιοχή, η οριοθέτηση με την Αίγυπτο. Δε διαφαίνονται τα όρια υποχώρησης τους. Συνακόλουθα μπορεί να υπάρξει διαφωνία και η διαπραγμάτευση να ναυαγήσει εκ νέου.
Σε αυτή την περίπτωση η ένταση θα επιστρέψει. Η στρατιωτική ισχύς θα επανέλθει ως μέσο διαλεύκανσης των ορίων όπου επιβάλλεται/μπορεί να υποχωρήσει/προχωρήσει το κάθε μέρος. Το παζάρι ΗΠΑ-Τουρκίας θα λειτουργήσει επιβαρυντικά, ενώ αστάθμητος παράγοντας θα είναι ο πόλεμος στην Ουκρανία. Ο κίνδυνος για την ειρήνη θα μεγαλώσει.
Σε αυτά τα πλαίσια η πολιτική της Αθήνας είναι ένας μεγάλος τυχοδιωκτισμός. Η Ελληνική κυβέρνηση εκφράζοντας τα κυρίαρχα ταξικά συμφέροντα, το Ελληνικό κεφάλαιο, μπλέκει σε μία πολύ επικίνδυνη διαδικασία. Η επιτυχία της ελλοχεύει στρατηγικούς κινδύνους για την υπόσταση του ίδιου και του λαό του. Τυχόν αποτυχία φέρνει την περιοχή πιο κοντά στην άβυσσο ενός γενικευμένου πολέμου. Ο λαός οφείλει να παρέμβει στις εξελίξεις.
