Διαχείριση Ατυχημάτων- μια διαρκής αποτυχία της Ελλάδας

Απέναντι σε μια κυνική επιχειρηματολογία, που κυκλοφόρησε, τις τελευταίες ώρες, μετά το τραγικό γεγονός στα Τέμπη,  που υποστηρίζει πως, «τα δυστυχήματα και οι θυσίες των ανθρώπων σε αυτά, αποτελούν ευκαιρίες για να βελτιώνονται στην συνέχεια οι υποδομές των μεταφορών» ίσως να είχε μεγαλύτερο ενδιαφέρον, μια άσκηση «εξέτασης της διαχείρισης ενός δυστυχήματος από τον κρατικό μηχανισμό, ως μια δοκιμασία αποτελεσματικότητας-αποδοτικότητας, του ίδιου του Κράτους».

Γράφει ο

ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΣΟΥΚΕΡΑΣ*

Δεν γνωρίζω τον λόγο που ενώ χρονικά βρισκόμαστε στο 2023, ακόμη σήμερα, οι περισσότεροι άνθρωποι διατηρούν μια εσφαλμένη αντίληψη για τον έλεγχο της επικοινωνίας και των  ΜΜΕ, ως εκείνα  να παραμένουν το επίκεντρο του κόσμου, που γύρω τους περιστρέφονται όλα τα υπόλοιπα. Για κάποιο λόγο  ακόμη φαίνεται να αδυνατούμε να αντιληφθούμε, όπως λέει στο βιβλίο της, η φίλη Linda Tavlin (2019) πως, «ζούμε την 4^η βιομηχανική επανάσταση, που πλέον όλοι με ένα κινητό τηλέφωνο και με μία κάμερα επικοινωνούμε, κάθε πληροφορία, γύρω μας, είτε λάθος είτε σωστή, μέσα σε δευτερόλεπτα, από την στιγμή που έχει συμβεί το οποιοδήποτε γεγονός», έτσι τίποτα δεν μένει κρυφό. Αυτό το τελευταίο πολλαπλασιάζει τις διαθέσιμες πληροφορίες  γύρω μας, παρότι αρκετές από αυτές δεν έχουν σημασία, αλλά  κι αυξάνει τις δυνατότητες σε ανθρώπους που γνωρίζουν, να βγάζουν χρήσιμα συμπεράσματα.

Αλήθεια μπορεί να σχετίζεται ένα αεροπορικό με ένα σιδηροδρομικό ατύχημα για να μπορεί κάποιος που δεν έχει ιδέα από τραίνα να εκφέρει άποψη μετά από ένα ατύχημα;Mα βέβαια αν και οι δύο τομείς ανήκουν στο ίδιο υπουργείο, υπό τον ίδιο υπουργό, αυτό γίνεται, μιας και από 21 Ιανουαρίου 2023, αν δεν σας το είπαν, ο ίδιος οργανισμός που διερευνά τα αεροπορικά ατυχήματα, θα διερευνά και τα αντίστοιχα σιδηροδρομικά (άσχετα αν σήμερα δεν έχουν επανδρωθεί).

Σε κάθε περίπτωση οι αρχές διερευνήσεων ατυχημάτων παραμένουν κοινές, ανεξάρτητα του κλάδου των μεταφορών που υπηρετούν και προϋποθέτουν, αφενός την διάσωση των επιζώντων πρωταρχικά, την συλλογή των νεκρών, την διατήρηση των στοιχείων που θα φανούν χρήσιμα στην ανάλυση του κάθε ατυχήματος αργότερα και βέβαια την προστασία του προσωπικού που εργάζεται στην περιοχή του ατυχήματος. Στους χώρους που υπάρχουν συντρίμμια και σε μια ακτίνα γύρω από την περιοχή ατυχήματος ελλοχεύουν διάφοροι κίνδυνοι που στην περίπτωση του δυστυχήματος των δύο τραίνων στα Τέμπη προέρχονται από τους λεγόμενους βιολογικούς κινδύνους (biological hazards), από την έκλυση τοξικών υλικών, τόσο στην ατμόσφαιρα αρχικά, αλλά και σε διάφορες επιφάνειες, αλλά και στο χώμα,(αλήθεια κανείς δεν μας ενημέρωσε για τα περιεχόμενα της εμπορευματικής αμαξοστοιχίας και την επικινδυνότητά τους) που μπορούν να συνέθεταν, μαζί με τα πρώτα βαγόνια της επιβατικής αμαξοστοιχίας, έναν σημαντικό κίνδυνο hazmat (από επικίνδυνα υλικά).

Για αυτόν τον σκοπό στα αεροπορικά ατυχήματα τουλάχιστον ο εκάστοτε επικεφαλής του χώρου ατυχήματος, ορίζει ακτίνα ασφαλείας σε μια ικανή ακτίνα γύρω από την περιοχή των συντριμμίων και του ατυχήματος, την οποία οφείλουν να διασφαλίζουν αστυνομικές δυνάμεις μέχρι την αποδέσμευση της περιοχής, με την ολοκλήρωση όλων των εργασιών. Πολλές φορές ορίζεται και δεύτερη περίμετρος εσωτερική  εντός της οποίας κινούνται τα μόνο συνεργεία διάσωσης και διακομιδών, αλλά κι όσοι εντεταλμένοι ασχολούνται με την διερεύνηση, για αυτό και κανονικά ότι συμβαίνει εντός της εσωτερικής περιμέτρου μπορεί να κινηματογραφείται (για να μην χάσουν στοιχεία οι διερευνητές που έχουν να λύσουν και προβλήματα κινηματικής). Κάθε είσοδος και έξοδος στην εσωτερική περίμετρο της περιοχής ατυχήματος γίνεται με την λήψη ισχυρών μέτρων υγιεινής και ασφάλειας(στολές γάντια, απολύμανση) και με την κάθε δυνατή σπουδή. Για αυτό και ορίζεται συγκεκριμένος χώρος που τυχόν αξιωματούχοι, επίσημοι προσέρχονται και λαμβάνουν την ενημέρωση της φάσης των εργασιών κι ενημερώσεις γίνονται από εντεταλμένα όργανα, σε συγκεκριμένους χρόνους και χώρους που προκαθορίζονται, που πληρούν όλα τα μέτρα ασφαλείας, πρωτίστως για τους επισκέπτες.

Αντιλαμβάνομαι την ανάγκη πολλών πολιτικών προσώπων και αξιωματούχων  να προσέλθουν στον χώρο και να εκπέμψουν τα μηνύματα που η επικοινωνιακή τους στρατηγική επιβάλλει. Λυπάμαι που μάλλον κανείς δεν τους είπε, πως εισέρχονται σε περιοχή στην οποία ελλοχεύουν μη ορατοί κίνδυνοι και όλοι τους το έκαναν αυτό, χωρίς την στοιχειώδη λήψη μέτρων ασφαλείας.

Δυστυχώς ως φαίνεται το Ελληνικό Κράτος σήμερα δεν μπορεί να εκπέμψει εικόνες σοβαρού οργανωμένου κράτους, μετά από ένα ατύχημα και ίσως ενδεχομένως τώρα που η οργή της κοινωνίας ξεχειλίζει και τα ώτα γίνονται πιο ευαίσθητα να έρχεται η ώρα κατάθεσης της πρότασης, οι αρχές διερευνήσεων της χώρας να είναι πραγματικά ανεξάρτητες, όπως αρχικά ξεκίνησαν. Αυτό στην περίπτωσή μας θα σήμαινε οι συγκεκριμένες επιτροπές να ορίζονται, με πλειοψηφία των 3/5 της διασκέψεως των Προέδρων της Βουλής με μια Δημοκρατική διαδικασία και όχι με μια απλή υπουργική απόφαση, του κάθε Υπουργείου, γιατί μάλλον πλέον όλοι μας καταλαβαίνουμε πως στην τελευταία περίπτωση κανείς δεν θα μπορεί να συντάσσει συστάσεις ασφαλείας, εναντίον του προσώπου που τον διόρισε. Μια δεύτερη προϋπόθεση για να αλλάξουν οι εικόνες που εύκολα βρίσκουμε μετά από ατυχήματα στο διαδίκτυο είναι να επανδρωθούν αξιοκρατικά αυτές οι αρχές και να χρηματοδοτηθούν επαρκώς. Όσο το τελευταίο δεν γίνεται, τόσο περισσότερες αγωγές θα συγκεντρώνει το Ελληνικό Δημόσιο, τόσο περισσότερη γκρίνια και στείρα αντιπολίτευση θα γίνεται και τόση περισσότερη σοβαρότητα και αξιοπιστία θα χάνει η Ελλάδα, στο διεθνές της περιβάλλον. Η πραγματικότητα είναι πως όλα τα κόμματα που κυβέρνησαν φταίνε για την σημερινή κατάσταση, χωρίς εξαίρεση.

Αυτές τις πρώτες ημέρες μετά το ατύχημα, όλοι μας ακούσαμε επανειλημμένα και μόνο  για το λεγόμενο «ανθρώπινο λάθος», λες και ακόμη βρισκόμαστε σε αυτήν την εποχή ακαδημαϊκά, που επικρατούσε πριν περισσότερα από 40 χρόνια και κάθε περαιτέρω επιμονή σε αυτήν, μας κάνει να κινδυνεύουμε να μείνουμε μόνο σε μπαλώματα, όταν πίσω από την εμφανή άμεση αποτυχία οποιουδήποτε ανθρώπου κρύβονται λανθάνοντα αίτια, που απλά περίμεναν το συγκεκριμένο σενάριο να επικρατήσει, για να πυροδοτηθούν, στον ίδιο τον οργανισμό ή και σε ανώτερου επιπέδου οργανισμούς. Αυτές οι λανθάνουσες αιτίες πάνε πολύ πίσω  σε αποφάσεις, σε πολύ ανώτερα επίπεδα, και είναι πάντα πολύ βαρύτερες και χρειάζονται και πολύ περισσότερη δουλειά για να διορθωθούν, από εκείνο που πάντοτε εύκολα φαίνεται, και μπορεί να φτάνουν και στο ανώτατο επίπεδο της ηγεσίας της Ελληνικής Πολιτείας. Το ερώτημα που μένει να διαφανεί είναι αν αρκούν οι συγκεκριμένες θυσίες των νέων ανθρώπων και όλος αυτός ο πόνος, το δάκρυ και η βουβαμάρα των Ελλήνων. Ας το ελπίσουμε.

*Ο Δημήτριος Σούκερας είναι απόστρατος Αξιωματικός της Αεροπορίας Στρατού και χειριστής ελικοπτέρων, κι εδώ και χρόνια ασχολείται με την διερεύνηση κυρίως αεροπορικών ατυχημάτων, στο παρελθόν και για την ΕΔΑΑΠ, ενώ είναι πλήρες μέλος της παγκόσμιας κοινότητας διερευνητών αεροπορικών ατυχημάτων ISASI και επί σειρά ετών δίδαξε ως Επισκέπτης Καθηγητής στο τμήμα αεροναυπηγικής του Πανεπιστημίου SJSU των ΗΠΑ, ανάλυση ατυχημάτων, ενώ είναι και δικαστικός πραγματογνώμονας αεροπορικών ατυχημάτων.