Του Υποπτεράρχου ε.α. Δημητρίου Δρόσου
(MBA, MSc, PM, MA, LLB)
Η προσφάτως υπογραφείσα στρατηγική συμφωνία με το Ηνωμένο Βασίλειο της Μεγάλης Βρετανίας και της Βόρειας Ιρλανδίας, κινείται σαφώς στην ορθή κατεύθυνση της εξωτερικής μας πολιτικής. Είναι μία πολιτική εξωστρεφής, «επιθετική» με την καλή έννοια του όρου και διεύρυνσης συμμαχιών. Σαφώς την διαφοροποιούμε από την εσωστρεφή, φοβική και υποχωρητική δήθεν κατευναστική πολιτική που διάφορα κέντρα, σχολές σκέψης και Ινστιτούτα στην Ελλάδα δυστυχώς πρεσβεύουν και σε ορισμένες πτυχές του πολιτικού φάσματος τείνουν να επικρατήσουν.
Ας επικεντρωθούμε όμως στη συμφωνία και στο ΗΒ. Στην Ανατολική Μεσόγειο συνωστίζονται εσχάτως πολλοί δρώντες. Δεν έχει εμφανισθεί όμως με ιδιαίτερη έμφαση μέχρι σήμερα ακόμη ο Βρετανικός παράγων. Το ΗΒ ανήκει στις λεγόμενες “Ναυτικές” Δυνάμεις και παρά το επικείμενο “Brexit’ παραμένει ακρογωνιαίος λίθος για την άμυνα της Δύσης.
Το ΗΒ διαδραμάτισε από την εποχή της Επανάστασης του 1821, κρίσιμο ρόλο στον αγώνα της Ανεξαρτησίας και στη συνέχεια. για την ενσωμάτωση των Ιονίων Νήσων, την Ένωση της Κρήτης, φτάνοντας μέχρι και την Ένωση των Δωδεκανήσων με την Μητέρα Πατρίδα. Επίσης το ΗΒ διαδραμάτισε σημαντικό ρόλο και στα τεκταινόμενα της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, επιταχύνοντας την κατάρρευση και τη διαδοχή του Οθωμανικού κράτους.
Η συμμετοχή των Οθωμανών στον Α’ ΠΠ με την πλευρά της Γερμανίας άνοιξε το δρόμο για την Βρετανο-Γαλλική διείσδυση στη Μέση Ανατολή. Οι Βρετανοί υποσχέθηκαν στους Άραβες αυτοδιάθεση για να εξασφαλίσουν τη συνδρομή τους έναντι των Τούρκων. Με τη διακήρυξη του Balfour (Balfour Declaration 1917). δεσμεύθηκαν για την ίδρυση εθνικής εστίας στην Παλαιστίνη του τότε διάσπαρτου Εβραϊκού πληθυσμού. Η Κοινωνία των Εθνών έδωσε εντολή στη Μ. Βρετανία (mandate system) για το Ιράκ, τη Νότια Μεσοποταμία και την Παλαιστίνη και στη Γαλλία για τη Συρία. Στην Αίγυπτο είχαν τον κύριο ρόλο μαζί με τη Γαλλία σε θεμελιώδη ζητήματα (διώρυγα του Σουέζ, εθνική άμυνα, έλεγχο του Σουδάν). Το ΗΒ με τη Γαλλία διαμοίρασαν τη Μέση Ανατολή με τη συμφωνία Sykes- Picot (1916), ενώ η Λιβύη ετέθη στη σφαίρα επιρροής της Ιταλίας.
Όλα αυτά τα έτη, από το 1821, το ΗΒ έπαιζε καθοριστικό ρόλο στα τεκταινόμενα στην Ελλάδα. Ωστόσο το ΗΒ, απεσύρθη από τα εσωτερικά θέματα της Ελλάδος το 1946 – 1947 μεσούσης της Γ’ Φάσης του εμφυλίου πολέμου, παραχωρώντας το κενό στο νέο στρατηγικό εταίρο τις ΗΠΑ. Για πρώτη φορά οι σχέσεις ΗΒ και Ελλάδος “τραυματίσθηκαν” την περίοδο 1955-1959 όταν η Κύπρος αντιτάχθηκε στην Βρετανική αποικιοκρατία με τους αγώνες της ΕΟΚΑ. Εκείνη την εποχή το ΗΒ αναδιπλώθηκε και στην Αίγυπτο μετά την κρίση του Σουέζ και την αποτυχία των Αγγλο-Γάλλων να ανατρέψουν τον Νάσερ.
Αν και διαφαίνεται ότι το Λονδίνο δεν έχει την ισχύ και τη δύναμη του παρελθόντος για να καθορίζει τις διεθνείς εξελίξεις, τα πράγματα δεν είναι έτσι και εκτιμούμε ότι σύντομα τελειώνει η “εσωστρέφεια” του Brexit και το ΗΒ θα διαδραματίσει ενεργό ρόλο στις εξελίξεις και της Ανατολικής Μεσογείου, καθώς ουδέποτε έπαψε να ενδιαφέρεται. Άλλωστε η πρόσφατη συμφωνία του AUKUS φέρει καθαρά τη Βρετανική σφραγίδα (ας μην ξεχνάμε τη συνάντηση της Κορνουάλης).
Μία σειρά λόγων ωθούν στη διαπίστωση, ότι δηλαδή το Λονδίνο θα επανακάμψει πέραν του Ινδο-Ειρηνικού και στην Ανατολική Μεσόγειο:
Με δεδομένο ότι το ΗΒ θα επιδιώξει να αποκτήσει ξανά το μερίδιο που του αναλογεί στο διεθνές πολυπολικό σύστημα ασφαλείας, ειδικότερα τώρα που αποδεσμεύεται από την κοινή Ευρωπαϊκή εξωτερική και αμυντική πολιτική λόγω Brexit, η χώρα μας ορθώς κινήθηκε ώστε να ισχυροποιήσει περαιτέρω τους απαιτούμενους διπλωματικούς και αμυντικούς διαύλους με την Μεγάλη Βρετανία. Η Ελλάδα πράττει άριστα ισχυροποιώντας τους αμυντικούς και διπλωματικούς δεσμούς της με το Ισραήλ, τη Σαουδική Αραβία και την Αίγυπτο, χώρες με στενούς δεσμούς με το Βρετανικό παράγοντα, όπου θα ενεργήσουν ως αντίβαρο στην επεκτατική πολιτική της Άγκυρας. Ωστόσο η συμμαχία της Ελλάδος με τη Γαλλία πρέπει να προηγείται καθώς το ΗΒ δεν ανήκει στην ΕΕ και σαφώς η συμμαχία μας με τις ΗΠΑ επίσης να προηγείται για προφανείς λόγους.
Είναι βέβαιο ότι το ΗΒ ως εγγυήτρια δύναμη στην Κύπρο, με το ειδικό παγκόσμιο βάρος που ανέκαθεν είχε η διπλωματία του, θα διαδραματίσει ρόλο στα τεκταινόμενα της Κυπριακής ΑΟΖ, συνεπώς η νέα εταιρική σχέση Ελλάδος – ΗΒ αντιρροπεί σημαντικά τις Τουρκικές προσπάθειες προς την αντίθετη κατεύθυνση.
Πόσο εφικτή είναι μια ουσιαστική ,κοινή Ευρωπαϊκή λύση για την ενέργεια;