Στον “αέρα” η Ελλάδα μετά από τις συμφωνίες της Τουρκίας με Ρωσία και Ισραήλ;

Ανάλυση του Χρήστου Καπούτση

  Η διαφαινόμενη αποκατάσταση των σχέσεων της Τουρκίας με τη Ρωσία και το Ισραήλ, διαμορφώνει ένα δυναμικό πεδίο συσχετισμών ισχύος και γεωστρατηγικών ισορροπιών στην ευρύτερη περιοχή της Βαλκανικής, της Ανατολικής Μεσογείου και της Εγγύς και  Μέσης Ανατολής. Η Ελληνική και ελληνοκυπριακή διπλωματία, θα πρέπει να εγκαταλείψει την αντιπαραγωγική θέση του «παθητικού θεατή» των διεθνών εξελίξεων και να είναι ενεργός παρούσα , προκειμένου να προστατέψει τα συμφέροντα του Ελληνισμού.  Ελλάδα και Κύπρος, λόγω της σημαντικής γεωγραφικής θέσης που κατέχουν, έχουν σημαίνοντα ρόλο στα νέα Στρατηγικά σχέδια, ειδικά στον τομέα της ενέργειας,  που εξυφαίνονται στην Ουάσιγκτον, τη Μόσχα, στην Άγκυρα, στο Κάιρο, την Τεχεράνη  και στο Τελ Αβίβ.

Η Τουρκία,  υιοθετώντας την πολιτική Α. Νταβούτουγλου (πρώην διπλωματικός σύμβουλος Τ.Ερντογάν, Υπουργός Εξωτερικών και Πρωθυπουργός),  είχε οδηγηθεί σε έναν ιδιότυπο διεθνή απομονωτισμό. 

Λόγω ακριβώς της πολιτικής Νταβούτογλου, αλαζονική και επεκτατική,    έχουν  επιδεινωθεί οι ελληνοτουρκικές  σχέσεις και οι σχέσεις της Τουρκίας  με την Κυπριακή Δημοκρατία. Επίσης, στα άκρα έχουν οδηγηθεί οι σχέσεις της Τουρκίας με την Αρμενία. Οι σχέσεις της Τουρκίας με το Ιράν είναι προβληματικές και με την Ιορδανία επιφυλακτικές.  Οι σχέσεις της Άγκυρας με το Κάιρο είναι εχθρικές, επειδή η ισλαμική Κυβέρνηση  της Τουρκίας  υποστήριξε δυναμικά τον ισλαμιστή πρόεδρο Μ. Μόρσι (Αδελφοί Μουσουλμάνοι) και εξίσου δυναμικά κατήγγειλε το στρατιωτικό πραξικόπημα,  που τον ανέτρεψε.  Η Ισλαμική Τουρκία των Ερντογάν – Νταβούτογλου, σε μια προσπάθεια να αναδειχθεί προστάτης των μουσουλμάνων, στήριξε τη Παλαιστινιακή οργάνωση «Χαμάς»,  επιλογή   που έφερε την Τουρκία σε τροχιά σύγκρουσης με το Ισραήλ και διέλυσε την άλλοτε κραταιά  τριμερή στρατιωτική και διπλωματική συμμαχία Τουρκίας, ΗΠΑ και  Ισραήλ.

Επίσης η επιλογή της Τουρκίας, να στηρίξει την ένοπλη συριακή αντιπολίτευση με στόχο την ανατροπή του πρόεδρου Μπασάρ Αλ Ασαντ και  μεταξύ αυτών τον ISIS, στον οποίο παρείχε αφειδώς οικονομική και στρατιωτική βοήθεια,  προκάλεσε  την στρατιωτική παρέμβαση της Ρωσίας στη Συρία, με αποτέλεσμα την έντονη δυσαρέσκεια των ΗΠΑ και τον χαρακτηρισμό του Ερντογάν,  ως τυχοδιώκτη από κορυφαίο παράγοντα της αμερικανικής διπλωματίας.  Η κατάρριψη τους ρωσικού μαχητικού αεροσκάφους από την τουρκική αεράμυνα, που έγινε με εντολή Νταβούτογλου, είχε ως  αποτέλεσμα την δραματική επιδείνωση των ρωσοτουρκικών σχέσεων.

Η «αποκαθήλωση» του Α. Νταβούτογλου και της πολιτικής του, από το σύστημα διακυβέρνησης Ερντογάν,   αποτέλεσε  την αφετηρία αλλαγής πλεύσης της τουρκικής διπλωματίας και πολιτικής, με μάλλον εντυπωσιακά αποτελέσματα.   Η Τουρκία , με τη «βοήθεια τρίτων», αποκατέστησε τις σχέσεις της με το Ισραήλ και τη Ρωσία.

Η αμερικανική διπλωματία, παρασκηνιακά , αλλά μεθοδευμένα,  προωθούσε την σταδιακή αποκατάσταση των σχέσεων της Τουρκίας με το Ισραήλ.  Ο βασικότερος λόγος της αναθέρμανσης των τουρκο-ισραηλινών σχέσεων, είναι η Ενέργεια και συγκεκριμένα, η μεταφορά του ισραηλινού φυσικού αερίου στην Τουρκία και από κει στην Ευρώπη. Η εξέλιξη αυτή δεν είναι ικανοποιητική για την Ελλάδα και τη Κύπρο.  Μάλιστα ο πρωθυπουργός του Ισραήλ Β. Νετανιάχου, σε συνέντευξη τύπου, επέλεξε να υπενθυμίσει πόσο σημαντική είναι η  μελλοντική συνεργασία της χώρας του με την Τουρκία στον ενεργειακό τομέα  και όσα είπε,  σίγουρα δεν ήταν ευχάριστα, για τον Ελληνισμό. 

Το Ισραήλ  είχε  επανειλημμένα υποσχεθεί σε Ελλάδα και Κύπρο, ότι όταν θα έχει τη δυνατότητα εξαγωγής φυσικού αερίου,  θα το πραγματοποιούσε  σε συνεργασία μαζί τους, όπως επιβεβαίωσαν οι τρεις πολιτικοί ηγέτες στη συνάντηση της Λευκωσίας  (Α. Τσίπρας, Β. Νετανιάχου και Ν. Αναστασιάδης) , με αποτέλεσμα,  οι προσδοκίες στην Αθήνα και τη Λευκωσία να είναι ιδιαίτερα υψηλές,  από την  ενεργειακή συνεργασία με το Ισραήλ. Όμως, οι εξελίξεις δεν δικαιώνουν τις ελληνικές προσδοκίες. Άλλωστε και οι αμερικανοί θεωρούν,  ότι η μεταφορά του φυσικού αερίου της Ανατολικής Μεσογείου μέσω της Τουρκίας, με κατεύθυνσης την Ευρώπη και με ενδιάμεσο σταθμό την Κύπρο, είναι η πλέον συμφέρουσα επιλογή.  Επομένως, θα πρέπει να αναμένουμε κλιμάκωση των πιέσεων, για την επίλυση του πολιτικού προβλήματος της Κύπρου, που θα καθιστά την Τουρκία συγκυρίαρχο  στη Μεγαλόνησο.

Η αποκατάσταση των σχέσεων της Τουρκίας με τη Ρωσία, έχει σημαντικά οφέλη και για τις δυο χώρες, σε ευαίσθητους τομείς όπως η ενέργεια και ο τουρισμός.    Η Ρωσία πέτυχε να «ξεπαγώσει» η κατασκευή του αγωγού μεταφοράς ρωσικού φυσικού αέριου  «Turkish Stream» ,  που είναι ζωτικής σημασίας για τη Μόσχα. Μάλιστα ο αναπληρωτής διευθυντής της Gazprom  Igor Shatalov, έσπευσε να δηλώσει ότι  η Gazprom βρίσκεται σε ετοιμότητα για την κατασκευή του αγωγού Turkish Stream. Η εξέλιξη αυτή έχει εξοργίσει τις ΗΠΑ , που πασχίζουν την μείωση και σταδιακά την πλήρη απεξάρτηση της Ε.Ε. από τα ενεργειακά προϊόντα  (πετρέλαιο και φυσικό αέριο) της Ρωσίας, παρά τις αντιδράσεις της Γερμανίας , που έχει προνομιακές σχέσεις με τη Ρωσία στον ενεργειακό τομέα.  Η προοπτική κατασκευής του ρωσικού αγωγού αφορά και  την Ελλάδα  αφού ο σχεδιασμός είναι ο αγωγός να περάσει από ελληνικό έδαφος  («Greek Stream»),  και μετά,  μέσω Ιταλίας να διοχετευτεί στην  Ε.Ε.

Οι Βρυξέλες δεν έχουν αντιδράσει στα ενεργειακά σχέδια Πούτιν – Ερντογάν. Άλλωστε η διπλωματική σύγχυση παραμένει ,  ως   η μοναδική «γραμμή»  εξωτερικής  πολιτικής της Ε.Ε.

Η Τουρκία, αποκαθιστώντας τις σχέσεις της με Ρωσία και Ισραήλ και αλλάζοντας «στρατόπεδο»  για τον ISIS, που τον θεωρεί πλέον εχθρό της,  καταβάλλοντας μάλιστα ακριβό τίμημα (πολύνεκρες τρομοκρατικές επιθέσεις  στην Κωνσταντινούπολη), ελπίζει  βασίμως, στην υποστήριξή τους, για την αντιμετώπιση του Κουρδικού προβλήματος.