Ο Τραμπ παραχωρεί την παγκόσμια ηγεσία στην Κίνα

Επιμέλεια: Δημήτρης Θωμάς

Εν μέσω της πολιτικής τελετουργίας που κατά την υποδοχή του Προέδρου Ντόναλντ Τραμπ στο Πεκίνο από τον Πρόεδρο της Κίνας Σι Τζινπίνγκ, μπορεί κανείς με ασφάλεια να διαπιστώσει ότι οι δυο χώρες και οι δυο ηγέτες βαδίζουν σε δυο πολύ διαφορετικές κατευθύνσεις.

Ο Πρόεδρος Σι αναδείχθηκε από την ετήσια εθνοσυνέλευση των συνέδρων του ΚΚΚ, ισχυρότερος αλλά και ο απόλυτος ηγέτης του Βασιλείου της Μέσης Γης . Οι ιδέες του Προέδρου Σι ενσωματώθηκαν στο Σύνταγμα τηε Κίνας, τιμή που στο παρελθόν έχει αποδοθεί μόνο στο Μάο και στο Ντενγκ Ξιάο ΠΙνγκ. Στην εθνοσυνέλευση ο Πρόεδρος Σι απέφυγε να ορίσει διάδοχο, κάτι που δείχνει ότι αισθάνεται αρκετά ισχυρός ώστε να παραμείνει στην εξουσία και μετά το πέρας της δεύτερης πενταετούς θητείας του. Ο Economist χαρακτηρίζει τον Πρόεδρο Σι τον “ισχυρότερο” άνδρα στον κόσμο , χαρακτηρισμός που συνήθως αποδίδεται στον εκάστοτε Πρόεδρο των ΗΠΑ.

Ο Πρόεδρος Τραμπ έφτασε στο Πεκίνο με ιστορικό χαμηλό ποσοστό αποδοχής για τον πρώτο χρόνο της θητείας του στις δημοσκοπήσεις και απώλειες στις επαναληπτικές εκλογικές αναμετρήσεις. Η αξιοπιστία του Προέδρου Τραμπ απειλείται διεθνώς ενώ μειώνεται η εμπιστοσύνη στις αμερικανικές ηγετικές ικανότητες και επιρροή στη διεθνή σκηνή.

Καθώς οι προσωπικές απορίες Σι και Τραμπ αποκλίνουν, διαφοροποιούνται και οι στόχοι της πολιτικής τους. Την ώρα που ο Πρόεδρος Τραμπ σηκώνει τείχη, ο Κινέζος ηγέτης χτίζει γέφυρες σε ολόκληρο τον πλανήτη. Στο Παγκόσμιο Οικονομικό Φόρουμ του Νταβός ο Σι αποκάλεσε την Κίνα “στυλοβάτη” του ελεύθερου εμπορίου και της παγκοσμιοποίησης”. Η πρωτοβουλία για τη “ζώνη του μεταξιού” στηριζόμενη από την Ασιατική Τράπεζα Επενδύσεων και Υποδομών του Πεκίνου, επενδύει ένα τρισεκατομμύριο δολάρια για τη διασύνδεση της Ευρώπης με την Κίνα, με ένα τεράστιο δίκτυο αυτοκινητοδρόμων, σιδηροδρομικών γραμμών γεφυρών και λιμανιών. Η Κίνα αποκτά πρόσβαση σε πλουτοπαραγωγικές πηγές και πρώτες ύλες, ενισχύει τις εξαγωγές βιομηχανικών προϊόντων και δημιουργεί πυλώνες προβολής της οικονομικής της ισχύος.

Την ίδια ώρα που ο Πρόεδρος Τραμπ αποκηρύσσει τις πολυμερείς σχέσεις και τη διεθνή αλληλεξάρτηση και την παγκόσμια διακυβέρνηση, ο Σι τις αγκαλιάζει με ότι μπορεί να σημαίνει αυτό.

Η κυβέρνηση Τραμπ μειώνει τη σημασία του ΟΗΕ, αποσύρεται από τη συμφωνία εμπορικής συνεργασίας του Ειρηνικού, περικόπτει τη συμμετοχή των ΗΠΑ στο Σύμφωνο του Παρισιού για το Κλίμα, επιχειρεί να υπονομεύσει τη συμφωνία για το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν, αμφισβητεί τις συμμαχίες της Αμερικής στην Ευρώπη και την Ασία, υπονομεύει τις διεθνείς εμπορικές συμφωνίες και επιχειρεί να κλείσει τις πύλες εισόδου στους μετανάστες.

Ο Πρόεδρος Σι διαμορφώνει πλέον την ατζέντα των συνομιλιών για το κλίμα, υιοθέτησε το μηχανισμό επίλυσης διαφορών του Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου, και αύξησε τα ποσοστά ψήφων της Κίνας στο Διεθνές Νομισματικό Ταμείο και την Παγκόσμια Τράπεζα. Η Κίνα προωθεί εμπορικές συμφωνίες με μεγάλες οικονομικές δυνάμεις της Ασίας και του Ειρηνικού που περιλαμβάνουν την Αυστραλία και τη Νέα Ζηλανδία, αλλά όχι τις ΗΠΑ. Η Κίνα είναι πλέον μεταξύ τ ν κύριων χρηματοδοτών του ΟΗΕ και των ειρηνευτικών επιχειρήσεων.

Ο Πρόεδρος της Κίνας έχει επιτρέπει την προώθηση επενδύσεων που πιθανόν να καταστήσουν την Κίνα πρωταγωνιστή της παγκόσμιας οικονομίας του 21ου αιώνα, περιλαμβανομένων και των τομέων της τεχνητής νοημοσύνης και της πληροφορικής. Ο Έρικ Σμιτ, στέλεχος της Γκουγκλ διατείνεται ότι η Κίνα θα ξεπεράσει τις Ηνωμένες Πολιτείες την επόμενη δεκαετία αν αυτές συνεχίσουν να κινούνται όπως λέει..”με τη λογική του μπακάλη”, καθώς όπως λέει ο Πρόεδρος Σι θέλει να κυριαρχήσει στη ρομποτική, τη διαστημική τεχνολογία, τους σιδηροδρόμους υψηλής ταχύτητας τα οχήματα νέας τεχνολογίας και τα νέα φάρμακα.

Οι “στρατηγικές επενδύσεις” του Προέδρου Τραμπ στον τομέα της βιομηχανίας του άνθρακα και η προσπάθεια ενίσχυσης της κατασκευαστικής βιομηχανίας που έχει πληγεί από τις νέες τεχνολογίες και τις εξελίξεις στον αυτοματισμό, θα έκαναν τις ΗΠΑ παγκόσμιους πρωταθλετές, αλλά στον 20ο αιώνα, όχι στον 21ο. Όλα τούτα τοποθετούν την Κίνα σε θέση να γίνει, όπως λέει ο Πρόεδρος Σι, “η νέα επιλογή για πολλές και διαφορετικές χώρες”, αλλά και κύριος διαμεσολαβητής στη διαμόρφωση της νέας τάξης πραγμάτων, ρόλος που ως τώρα έχει συνδεθεί με τις ΗΠΑ. Η Κίνα έχει πλέον τεράστια συμφέροντα στη διατήρηση της παγκόσμιας τάξης στο πλαίσιο της παγκοσμιοποίησης.

Οι αντιθέσεις στην καρδιά της πολιτικής της Κίνας μπορεί τελικά να αποδειχθούν η αιτία τηςαποτυχίας της. Η Κίνα συνεχίζει να αποκλείει τομείς – κλειδιά της οικονομίας της από τις ξένες επενδύσεις, και επιβάλλει δρακόντιους όρους στις ξένες εταιρείες που επιθυμούν να επενδύσουν, ζητώντας από αυτές να αποδεχθούν Κινέζους συνεταίρους, και απαιτώντας παραχώρηση τεχνολογίας και πνευματικών δικαιωμάτων, κάτι που άλλες χώρες δεν το ζητούν από εταιρείες της Κίνας.

Οι επενδύσεις του Πεκίνου στο εξωτερικό είναι σε μεγάλο βαθμό καταπιεστικές αυταρχικές και με υπερεντατικούς βαθμούς εκμετάλλευσης των εμπλεκομένων, χρησιμοποιώντας Κινέζους εργάτες και υπαλλήλους αντί για ντόπιους, φορτώνοντας τις φτωχές χώρες με μεγάλα χρέη, τροφοδοτώντας παράλληλα τη διαφθορά και τπολλές φορές το μαύρο χρήμα.

Οι συστημικές αδυναμίες της Κίνας απειλούν όμως την προβολή της ισχύος της χώρας στο εξωτερικό, τέτοιες είναι το συσσωρευμένο χρέος, οι εντεινόμενες ανισότητες και οι επιβράδυνση της οικονομικής ανάπτυξης. Ο πληθυσμός της Κίνας γηράσκει και η παραγωγικότητα σε αναποτελεσματικές κρατικές επιχειρήσεις μειώνεται, ενώ την ίδια ώρα εντείνεται η μόλυνση των υδάτων και του αέρα ειδικά στα αστικά κέντρα. Το πολιτικό σύστημα της Κίνας γίνεται όλο και περισσότερο καταπιεστικό κάτι που μπορεί να συγκινεί τους απανταχού λάτρεις του αυταρχισμού αλλά όχι τους Κινέζους.

Παρ όλα ταύτα, οι αδυναμίες της Κίνας μπορεί να μην έχουν καμία σημασία αν δεν υπάρχει εναλλακτική λύση στο διεθνές σύστημα. Κανείς δεν μπορεί να στοιχηματίσει κατά των Ηνωμένων Πολιτειών, αν όμως συνεχιστεί η αναδίπλωση υπό την ηγεσία του Προέδρου Τραμπ, υπό εθνικιστικές προστατευτικές, απομονωτικές και ξενοφοβικές πιέσεις, ίσως το κινεζικό μοντέλο επιβιώσει στο χρόνο.

Ο κόσμος δεν δύναται να αυτοοργανωθεί, η αμερικανική παγκόσμια ηγεσία είναι εκείνη που προωθεί τις φιλελεύθερες αξίες , τα προοδευτικά πρότυπα, τη δημοκρατία, την ελευθερία, τα ανθρώπινα δικαιώματα , και την προστασία των εργασιακών, περιβαλλοντικών και πνευματικών δικαιωμάτων, στο πλαίσιο της παγκόσμιας τάξης. Η αμερικανική αναδίπλωση και η εθελοντική εγκατάλειψη της παγκόσμιας ηγεσίας που έχει η Ουάσινγκτον από το Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, αφήνει κενό που άλλες μεγάλες δυνάμεις σχεδόν σίγουρα θα σπεύσουν να καλύψουν, προωθώντας όμως τις δικές τους αξίες , όχι τις δυτικές και αμερικανικές. Ο Πρόεδρος Σι δεν διστάζει να πει ότι κάτι τέτοιο θα γίνει, την ώρα που Πρόεδρος Τραμπ παραδίδει ζωτικό χώρο στους Κινέζους και η παγκόσμια τάξη από φιλελεύθερη κινδυνεύει να γίνει αυταρχική και να πάρει διαφορετική μορφή και περιεχόμενο από τη σημερινή.

Πηγή : New York Times / Economist