Οι 9 προτεραιότητες του Ντόναλντ Τράμπ

Γράφει ο Πολυδεύκης

Ο Πρόεδρος Obama έφυγε από την Αθήνα και οσονούπω αποχωρεί και από τον Λευκό Οίκο. Τα ελληνικά ΜΜΕ ασχολούνται ακόμα με τους στόχους της επίσκεψης ενός απερχόμενου Προέδρου. Ωστόσο αυτό που πρέπει να εξετάσουμε είναι ποιοι είναι οι σημαντικότεροι στόχοι του νεοεκλεγέντος Προέδρου των ΗΠΑ, D. TRUMP, και τα μεγαλύτερα εμπόδια για την επίτευξη αυτών.

Εμπόριο

Στην προεκλογική του εκστρατεία ο TRUMP υποστήριξε ότι οι διεθνείς εμπορικές συμφωνίες έχουν πλήξει τους Αμερικανούς εργαζομένους και την ανταγωνιστικότητα της χώρας. Ο ίδιος έχει δεσμευθεί να είναι «σκληρός» με την Κίνα και να αποσύρει τις ΗΠΑ από την εμπορική συμφωνία «Trans-Pacίfίc Partnershίp» (ΤΡΡ) που έχει συναφθεί μεταξύ 12 κρατών και η οποία δεν έχει οριστικοποιηθεί ακόμα. Ουσιαστικά αυτές οι δηλώσεις κρούουν πρύμνα στην πολιτική του απερχομένου Προέδρου ως προς το ελεύθερο εμπόριο και τη νεοφιλελεύθερη ιδεολογία που προωθούσε αυτός και οι επιτελείς του. Ως Πρόεδρος ο TRUMP έχει κάποιες εξουσίες αν θελήσει να αυξήσει τους δασμούς σε χώρες όπως η Κίνα, γεγονός που φαίνεται πως θα ακολουθήσει άμεσα βάσει των προεκλογικών του δεσμεύσεων περί σκληρής στάσης έναντι του Πεκίνου.

Ο TRUMP έχει αναφέρει επίσης ότι θα επαναδιαπραγματευθεί ή θα απορρίψει τη συμφωνία ελεύθερου εμπορίου του 1994 «North American Free Trade Agreement», με το Μεξικό και τον Καναδά. Ο Καναδάς έχει υπονοήσει ότι θα εξετάσει μία συμφωνία ελεύθερου εμπορίου που θα αποκλείει το Μεξικό. Στον αντίποδα οικονομολόγοι έχουν προειδοποιήσει ότι τέτοιες κινήσεις θα πλήξουν την οικονομία αναγκάζοντας τους καταναλωτές να καταβάλλουν πολύ υψηλότερο αντίτιμο για όλα σχεδόν τα καταναλωτικά προϊόντα, αφού αυξάνεται το κόστος παραγωγής, τη στιγμή που ο αμερικανός Πρόεδρος ονειρεύεται πως η οικονομία θα τονωθεί από τη μείωση της ανεργίας και την αύξηση της αγοραστικής ικανότητας της αμερικανικής κοινωνίας. Άλλωστε δεν είναι τυχαίο ότι πρόσφατα κινητοποιήθηκε ακόμα και η επικεφαλής του ΔΝΤ, Christine Lagard, με δηλώσεις της περί δεσμεύσεων που υφίστανται στις εμπορικές συμφωνίες οι οποίες δε μπορούν να καταργηθούν τόσο απλά. Δεν θα πρέπει να ξεχνάμε ότι η Christine Lagard είναι εκπρόσωπος της νεοφιλελεύθερης ιδεολογίας και του μονεταρισμού κι επομένως υποστηρικτής του ελεύθερου εμπορίου και της διάλυσης της έννοιας του «έθνους-κράτους» που εμποδίζει τέτοιες συμφωνίες, την ελευθερία στην ανταλλαγή και μαζοποίηση κουλτούρας και πληθυσμών και την πορεία της παγκοσμιοποιημένης παραγωγής και κατανάλωσης.

Μετανάστευση

Ο TRUMP έχει υποσχεθεί ότι θα κατασκευάσει ένα τείχος κατά μήκος των συνόρων με το Μεξικό, θα απελάσει εκατομμύρια μετανάστες που δεν διαθέτουν νόμιμα έγγραφα διαμονής και θα απαγορεύσει τη μετανάστευση από χώρες που έχουν «καταβληθεί από στην τρομοκρατία». Μία τέτοια πολιτική θα έχει κόστος. Ο TRUMP εκτιμά ότι η κατασκευή τείχους θα κοστίσει 8 – 12 δις δολ. Άλλοι εκτιμούν ότι το κόστος θα είναι υψηλότερο, παρουσιάζοντας πολύ μεγαλύτερα ποσά που ανέρχονται τουλάχιστον σε 166 δις δολ. για να απελαθούν όλοι οι παράνομοι μετανάστες από τη χώρα και να κατασκευασθεί τείχος στα σύνορα με το Μεξικό. Ένα τέτοιο ποσό είναι απαγορευτικό αυτή τη στιγμή για την οικονομία των ΗΠΑ, με αποτέλεσμα πολλοί να αναμένουν ότι ίσως ξεκινήσει μία μικρή προσπάθεια που θα επιβεβαιώσει αρχικά τον αμερικανό Πρόεδρο, αλλά εν συνεχεία θα τη διαδεχτεί απλά η καλύτερη φύλαξη των συνόρων μέσω ηλεκτρονικών συστημάτων και αύξησης των συνοριοφυλάκων.

Υγεία

O TRUMP έχει δεσμευθεί να άρει το πρόγραμμα υγειονομικής περίθαλψης «Affordable Care Αct», του OBΑΜΑ, γνωστό ευρύτερα ως «ObamaCare» και να το αντικαταστήσει με ένα σχέδιο, το οποίο θα παρέχει στις Πολιτείες μεγαλύτερο έλεγχο σχετικά με το σύστημα υγείας για τους οικονομικά αδύναμους, ενώ θα επιτρέπει στις ασφαλιστικές εταιρείες να προωθούν ασφαλιστικά τους προγράμματα σε εθνικό επίπεδο. Θα χρειαστεί την έγκριση του Κογκρέσου επ’ αυτού και οι Ρεπουμπλικάνοι θα έχουν δυσκολία να συγκεντρώσουν τις 60 ψήφους που απαιτούνται για να άρουν το σύστημα υγείας του ΟΒΑΜΑ στην 100μελή Γερουσία. Οι Ρεπουμπλικάνοι θα αντιμετωπίσουν δημόσια αντίδραση αν άρουν ένα νόμο που έχει παράσχει υγειονομική περίθαλψη σε εκατομμύρια Αμερικανούς που πριν δεν είχαν πρόσβαση στις υπηρεσίες υγείας.

Αν προσθέσουμε σε αυτή την εικόνα τις αντιδράσεις και ταραχές που σημειώνονται ήδη στις ΗΠΑ, λόγω της εκλογής TRUMP, τότε μπορούμε να δούμε ένα δηλητηριώδες εσωτερικό πεδίο αντιπαραθέσεων που ο αμερικανός Πρόεδρος θα δυσκολευτεί να διαχειριστεί. Είναι πολύ πιθανό αυτή η δέσμευση Trump να αργήσει να υλοποιηθεί ή ακόμα και να ξεχαστεί. Πάντως ο εν λόγω νόμος είχε διχάσει την αμερικανική κοινωνία και ο αμερικανός Πρόεδρος ίσως να υπολογίζει στη στήριξη των αμερικανών πολιτών που αντιδρούν στην χρήση των δικών τους εισφορών για την περίθαλψη όσων δεν έχουν συμβάλει στο σύστημα υγείας των ΗΠΑ. Όπως και αν έχει μία τέτοια απόφαση θα επαναφέρει τον κοινωνικό διχασμό στην άλλη άκρη του Ατλαντικού και ως εκ τούτου δεν εκτιμάται ότι ο Trump θα τολμήσει να ασχοληθεί άμεσα με αυτή όταν θα έχει και άλλα ζητήματα να επιλύσει.

Φόροι και Δαπάνες

Ο TRUMP έχει δεσμευθεί να προβεί σε μεγάλες περικοπές φορολόγησης, ενώ παράλληλα έχει δεσμευθεί να προστατεύσει τα προγράμματα υγειονομικής περίθαλψης και συνταξιοδότησης, τα οποία συνιστούν περισσότερο από το 1/3 των αμερικανικών κρατικών δαπανών. Ένας τέτοιος συνδυασμός πολιτικής θα αυξήσει μαζικά το κρατικό χρέος, σύμφωνα με τον μη κομματικό οργανισμό «Center for a Responsίble Budget». Ακόμη, έχει προτείνει αύξηση στις δαπάνες για τον Στρατό και τις υποδομές της χώρας, ωστόσο έχει αναφέρει ότι θα μειώσει τις δαπάνες σε άλλους τομείς, εξαιρουμένων της υγείας και των συντάξεων, κατά 1% ανά έτος. Στο σύνολό τους αυτές οι δηλώσεις είναι αρκετά δύσκολο να υλοποιηθούν, αφού η θεραπεία της μίας κατάστασης επιφέρει επιβάρυνση στις υπόλοιπες επιδιώξεις του αμερικανού Προέδρου. Τέτοιες δηλώσεις θυμίζουν περισσότερο ελληνικό προεκλογικό αγώνα με πολλά «θα» χωρίς καμία πιθανότητα υλοποίησης, ιδιαίτερα αν αναλογιστούμε τις υποχωρήσεις που αναγκάστηκε ο απερχόμενος Obama να σημειώσει προκειμένου να αυξηθεί από το Κογκρέσο το όριο της δανειοδότησης των ΗΠΑ, οι οποίες έχουν πληγεί επίσης από την οικονομική κρίση.

Ρύθμιση της «WALL STREET»

O TRUMP έχει υποσχεθεί να άρει τον νόμο «Dodd-Frank» του 2010, ο οποίος θεσπίσθηκε ακολούθως της οικονομικής κρίσης, αλλά έχει αναφέρει ελάχιστα επ’ αυτού. Τόσο ο TRUMP όσο και οι Ρεπουμπλικάνοι έχουν προτρέψει για επαναφορά του νόμου «Glass-Steagall», της εποχής της δεκαετίας του 1930, ο οποίος υποχρέωνε τον διαχωρισμό των επενδυτικών τραπεζών από τις αποταμιευτικές τράπεζες. Οι Ρεπουμπλικάνοι μέχρι στιγμής δεν έχουν κατορθώσει να άρουν πολλά σημεία του νόμου «Dodd-Frank» και πολλοί εξ αυτών αντιτίθενται στην επαναφορά του νόμου «Glass-Steagall». Δεδομένου του διχασμού που υπάρχει στις τάξεις των Ρεπουμπλικάνων, αλλά και της επιθυμίας του αμερικανού Προέδρου να προχωρήσει στη θητεία του αφήνοντας το στίγμα του στον επιχειρηματικό κόσμο, από τον οποίο άλλωστε προέρχεται, δεν αποκλείεται να επιχειρήσει συμβιβασμό με τους αντιφρονούντες Γερουσιαστές υποχωρώντας ο ίδιος σε άλλες δεσμεύσεις του ή ανταλλάσσοντας χάρες σε ένα πολιτικό πεδίο που θυμίζει εν πολλοίς δολοπλοκίες και ίντριγκες ρωμαϊκών εποχών.

«Islamίc State»

Ο ΤRUΜΡ έχει παρουσιάσει λίγες λεπτομέρειες των σχεδίων του για την καταπολέμηση της δράσης της «IS», ωστόσο έχει αναφέρει ότι θα «διαλύσει» την υπόψη οργάνωση. Επίσης, έχει αναφέρει ότι αντιτίθεται στην αποδοχή προσφύγων που προσπαθούν να εγκαταλείψουν τα πεδία των μαχών στη Συρία και αντ’ αυτού θα δημιουργήσει «ζώνες ασφαλείας», οι οποίες θα χρηματοδοτούνται από τις χώρες του Κόλπου. Αυτές οι δηλώσεις αποτελούν ένα ισχυρό διαπραγματευτικό χαρτί του ίδιου στις συζητήσεις που θα ακολουθήσουν με την Ε.Ε. και την A. MERKEL, αφού η υλοποίηση ενός τέτοιου σχεδίου με αντίστοιχα γεωπολιτικά ανταλλάγματα προς τις χώρες του Κόλπου εξυπηρετεί σε μεγάλο βαθμό το εσωτερικό πολιτικό πεδίο στις χώρες της βόρειας και κεντρικής Ευρώπης. Τούτο επίσης σημαίνει πως η Ουάσινγκτον θα εγκαταλείψει την πολιτική προσέγγισης με το Ιράν, προκειμένου να ικανοποιήσει τις χώρες του Κόλπου και την ηγετική περιφερειακή δύναμη της Σαουδικής Αραβίας.

Ρωσία

Ο TRUMP έχει δηλώσει ότι θα έχει μία «πολύ, πολύ καλή» σχέση με τη Ρωσία. ‘Εχει αναφέρει ότι μπορεί να εργασθεί με τη Ρωσία για να καταπολεμήσει την «IS». Επίσης έχει δηλώσει ότι θα αναγνωρίσει την Κριμαία ως ρωσική επικράτεια και θα άρει τις κυρώσεις κατά της Ρωσίας που επιβλήθηκαν από τις Δυτικές χώρες. Ίσως αυτό να εξηγεί την υποδοχή από τη Δούμα, της είδησης για την εκλογή TRUMP με επευφημίες και χειροκροτήματα, αφού και αρκετοί πολιτικοί συμπεριλαμβάνονταν στον πίνακα των κυρώσεων που είχε εφαρμόσει η Δύση προς τη Μόσχα.

O TRUMP έχει ασκήσει κριτική στο ΝΑΤΟ, αναφέροντας ότι κάποιοι σύμμαχοι των ΗΠΑ δεν εκπληρώνουν τις αμυντικές τους δεσμεύσεις. Τον Ιούλιο δήλωσε ότι αν η Ρωσία επιτεθεί σε μία χώρα-μέλος του ΝΑΤΟ, θα εξετάσει αν η χώρα αυτή έχει πληρώσει τις αμυντικές δαπάνες που της αναλογούν πριν της παρασχεθεί αμυντική βοήθεια. Αυτές οι προθέσεις δείχνουν πως η αμερικανική υποστήριξη για τις χώρες της Βαλτικής δεν είναι δεδομένη, αλλά μισθώνεται. Με αυτό τον τρόπο ο TRUMP δείχνει πως αναγνωρίζει μία αμυντική συμφωνία, μόνο μεταξύ κρατών με αρκετά ισχυρές οικονομίες, ενώ εγκαταλείπει ουσιαστικά τα Δυτικά Βαλκάνια και άλλες χώρες της Ανατολικής Ευρώπης που δεν έχουν προχωρήσει ακόμη σε εκσυγχρονισμό του αμυντικού τους οπλοστασίου με δυτικής προέλευσης οπλισμό.

Ουσιαστικά αποτελεί τον αντίλογό του για οικονομική ανάπτυξη των ΗΠΑ, μέσω αμυντικών προγραμμάτων που θα υποχρεώσει τα κράτη μέλη του ΝΑΤΟ να αγοράσουν, χωρίς ωστόσο να υπολογίζεται αν η οικονομική κρίση που βιώνει η Υφήλιος επιτρέπει κάτι τέτοιο. Εν αντιθέσει με τα θετικά μηνύματα που μπορεί η χώρα μας να λαμβάνει από την αντιμετώπιση του μεταναστευτικού, όπως προαναφέρθηκε, η απαίτηση για αύξηση του αμυντικού προϋπολογισμού συγκρούεται με τις οικονομικές απαιτήσεις της τρόικας και ως εκ τούτου αναμένεται η χώρα μας να βρεθεί εντός διπλωματικών συμπληγάδων πετρών. Η Ελλάδα θα υποχρεωθεί να επιλέξει στρατόπεδο μεταξύ Ε.Ε. και ΗΠΑ, από τη στιγμή που το δόγμα Trump δείχνει πως θα χρησιμοποιεί το «μπαμπούλα» κάθε περιοχής προς όφελος της αμερικανικής αμυντικής βιομηχανίας.

Ανώτατο Δικαστήριο

Με μία Θέση κενή στο Ανώτατο Δικαστήριο και με αρκετές άλλες εν δυνάμει στα επόμενα τέσσερα χρόνια ο TRUMP θα έχει την ευκαιρία «να αφήσει τη σφραγίδα» των συντηρητικών στα αμερικανικά Δικαστήρια τις επόμενες δεκαετίες. Τούτο σημαίνει πως θα πάρει με το μέρος του ένα σημαντικό εργαλείο του κρατικού μηχανισμού, με ιδιαίτερη σημασία αν ο αμερικανός Πρόεδρος έχει τις προϋποθέσεις, στο τέλος της τωρινής θητείας του, για να επανεκλεγεί.

Κλιματική Αλλαγή

O TRUMP έχει χαρακτηρίσει «απάτη» την υπερθέρμανση του πλανήτη και επιθυμεί να ακυρώσει τη Συμφωνία του Παρισιού του 2015 που συνάφθηκε μεταξύ 200 χωρών, η οποία τέθηκε σε ισχύ την 4η Νοεμβρίου. Αντ’ αυτής θα προωθήσει την ανάπτυξη φθηνού άνθρακα, σχιστολιθικού αερίου και πετρελαίου. Τέτοιες δηλώσεις μπορεί να ακούγονται ακραίες, αλλά για τον νεοεκλεγέντα αμερικανό Πρόεδρο θεωρούνται φυσιολογικές. Άλλωστε οι ΗΠΑ αποτελούν τη νούμερο 1 χώρα στην κατάταξη με τις πιο ρυπογόνες του πλανήτη και αιτία για αυτό είναι τα μεγάλα κεφάλαια που ελέγχουν τη βιομηχανία της και επιθυμούν μείωση του κόστους παραγωγής, άρα φθηνή ενέργεια και μηδενικά έξοδα στη διαχείριση αποβλήτων και καυσαερίων. Οι δεσμεύσεις αυτές του αμερικανού Προέδρου είναι δεσμεύσεις ενός επιχειρηματία, που φιλοδοξεί να αντικαταστήσει την αύξηση του κόστους παραγωγής, ένεκα και της ακύρωσης ή τροποποίησης εμπορικών συμφωνιών με την μείωση του περιβαλλοντικού κόστους παραγωγής.

Λαμβάνοντας υπόψη πως ο απερχόμενος Πρόεδρος Obama γνωρίζει από πρώτο χέρι ποιες είναι οι προθέσεις του διαδόχου του δεν είναι τυχαίο ότι μετά την Αθήνα προγραμμάτισε επίσκεψη στη Γερμανία και τρία γεύματα εργασίας με την A. MERKEL. Το ελληνικό ζήτημα του χρέους φαντάζει αρκετά δευτερεύων στην ατζέντα των θεμάτων που προκύπτουν από την εκλογή TRUMP. Άλλωστε αν όντως ο Obama επιθυμούσε να βοηθήσει την Ελλάδα, θα μπορούσε να το έχει πραγματοποιήσει όσο ήταν κραταιός ως Πρόεδρος των ΗΠΑ και όχι ως απερχόμενος. Πολύ περισσότερο η επίσκεψή του θα σημειωνόταν, χρονικά, όταν το περιβόητο GREXIT ήταν ακόμα πρώτο θέμα στα διεθνή ΜΜΕ ή όταν υποχρεωνόταν η χώρα να υπογράψει τρία μνημόνια. Τα πραγματικά προβλήματα του αμερικανού Προέδρου και της απερχόμενης εξουσίας από το Καπιτώλιο είναι οι τορπίλες που φαίνεται πως ο διάδοχός του θα εξαπολύσει σε όσα ο ίδιος έχτιζε επί δύο θητείες στο Λευκό Οίκο.