Σχετικά άρθρα
Γράφει ο Δρ. Κωνσταντίνος Φίλης Διευθυντής Ερευνών Ινστιτούτου Διεθνών Σχέσεων*
Με αφορμή την ανάπτυξη εκ μέρους του ΝΑΤΟ υποβοηθητικού ρόλου στην εξάρθρωση των δικτύων διακινητών και την καλύτερη φύλαξη των ευρωπαϊκών συνόρων (!), είναι πλέον πρόδηλο πως μεγάλο μέρος της ΕΕ αναζητά εναγωνίως άμεσες λύσεις για να εμφανίσει, έστω και στοιχειώδη, πρόοδο στη διαχείριση του προσφυγικού/μεταναστευτικού, δεδομένων των εντεινόμενων πιέσεων στο εσωτερικό πολλών κρατών. Έτσι, είναι αρκετά πιθανό ορισμένες αποφάσεις να λαμβάνονται «στο πόδι», ανεξάρτητα από τυχόν παράπλευρες απώλειες, προκειμένου να αναστραφεί το αρνητικό κλίμα για τις ηγεσίες σε αρκετές ευρωπαϊκές πρωτεύουσες.
Μετά, λοιπόν, τις αιτιάσεις σε βάρος της Ελλάδας για πλημμελή φύλαξη των θαλασσίων συνόρων, τα τελεσίγραφα και τις εισηγήσεις για de facto μετατροπή της FYROM σε νότιο σύνορο ελέγχου των μαζικών ανθρώπινων ροών, προέκυψαν οι νατοϊκές περιπολίες. Όλα αυτά κατατείνουν στη στοχοποίηση της χώρας μας ως του αδύναμου κρίκου στην αλυσίδα ανάσχεσης των ρευμάτων προσφύγων/μεταναστών.
Το ΝΑΤΟ αποτελεί αδιαμφισβήτητα προνομιακό χώρο για τη γείτονα, ενώ συχνά επικρατούν οι απόψεις σκληροπυρηνικών κύκλων. Φαίνεται πως σε πρώτη φάση θα έχει εποπτικό ρόλο, λειτουργώντας περισσότερο ως φόβητρο έναντι των παράνομων διακινητών. Πώς, όμως, θα συμπληρώσει το κενό «φύλαξης», όταν η κύρια δραστηριότητα συνίσταται στην έρευνα και διάσωση; Λαμβάνοντας το mandate (εντολή), θα επιχειρεί όπου κρίνει απαραίτητο ή απλά θα συνεπικουρεί με παροχή πληροφοριών την Frontex και τις εθνικές ακτοφυλακές; Εντούτοις, η «φύση» της λειτουργίας του και το εύρος των δυνατοτήτων του δεν αφήνουν περιθώρια ως προς το αν θα μπορούν να μετριαστούν μελλοντικά οι κινήσεις του.
Εάν πρόκειται για ιδέα της τουρκικής πλευράς, την οποία αποδέχθηκε ασμένως η Γερμανία εξαιτίας της ανάγκης της Μέρκελ να δείξει στην κοινή γνώμη ότι κινητοποιείται προς πάσα κατεύθυνση σε αναζήτηση άμεσων αποτελεσμάτων, η σκοπιμότητα είναι διττή: αφενός, να επανα-φέρει, με διευρυμένο ρόλο, τη Βορειοατλαντική Συμμαχία σε περιοχές όπου η Μόσχα έχει ενδυναμωθεί εσχάτως γεωπολιτικά ώστε κατόπιν να «πουλήσει» ως χρήσιμες υπηρεσίες την ανακοπή όχι απαραίτητα των προσφυγικών/μεταναστευτικών ρευμάτων αλλά της ρωσικής ισχύος, αφετέρου να δημιουργήσει τις συνθήκες έμμεσης συνδιαχείρισης του Αιγαίου υπό νατοϊκή ομπρέλα. Μάλιστα, όσο πιο πετυχημένη είναι η παρέμβαση του τελευταίου, τόσο, εκτιμά η Άγκυρα, θα ενισχύεται η επιχειρηματολογία της για την ανάγκη διαμοιρασμού της ευθύνης δράσης στο Αιγαίο. Ταυτόχρονα, προσπαθεί να αποσείσει μερικώς τις σημαντικές της ευθύνες και συνειδητές ολιγωρίες, ροκανίζοντας τον χρόνο ως προς την εκπλήρωση των δικών της υποχρεώσεων βάσει της συμφωνίας με την ΕΕ.
Σύντομα, πάντως, και επί του πρακτέου: θα προσδιοριστούν τα όρια δράσης των επιχειρούντων στο Αιγαίο, θα διαπιστωθεί αν θα παρακάμπτονται —κατά το δοκούν- οι τοπικές αρχές και οι «υπερβολικές ευαισθησίες» περί κυριαρχικών δικαιωμάτων (σύμφωνα με τη θεώρηση πολλών Δυτικών), θα φανεί ποιος τελικά θα έχει το «πάνω χέρι» και κατά πόσο το νέο μοντέλο θα λειτουργήσει ευεργετικά στην επιβράδυνση των αθρόων ροών ή θα εξυπηρετήσει αργότερα και άλλες επιδιώξεις, δεδομένου πως τα συμφέροντα του Βορειοατλαντικού Συμφώνου είναι πολυδιάστατα, εκτείνονται σε μεγάλη γεωγραφική κλίμακα, υπερβαίνοντας εμφανώς το προσφυγικό ζήτημα.
*Το άρθρο δημοσιεύθηκε στο ΑΠΕ
