“Σκάκι” για δυνατούς παίκτες σε Μέση Ανατολή και Μεσόγειο! Εμείς θα “παίξουμε”;

Γράφει ο Πολυδεύκης

Στις 10-07-2016 μετέβη στο Ισραήλ, ο Αιγύπτιος ΥΠΕΞ S. Shoukry, όπου συναντήθηκε με τον Ισραηλινό Πρωθυπουργό B. Netanyahu. Από σημειολογικής πλευράς, η εν λόγω συνάντηση θεωρείται εξαιρετικά σημαντική, αφού η Αίγυπτος αποτελούσε μία «εχθρό» του Ισραήλ, ως μεγάλη αραβική δύναμη, ιδιαίτερα μετά και από τις εμπόλεμες περιόδους των δύο χωρών. Ωστόσο, με την εκλογή Sisi, η κατάσταση στις σχέσεις των δύο χωρών άλλαξε άρδην.

Σημαντικό σημείο για την ανωτέρω εξέλιξη αποτέλεσε η καταπολέμηση του ισλαμικού εξτρεμισμού, ο οποίος απειλεί και τις δύο χώρες με κοινό σημείο αναφοράς τη Χερσόνησο Σινά. Παρόλα ταύτα, αυτό που κάνει σημαντική τη συνάντηση των δύο αντρών είναι οι αντιδράσεις που προκαλεί η προσέγγιση Τελ Αβίβ και Καΐρου στη μουσουλμανική κοινότητα της Αιγύπτου, ιδιαίτερα αν λάβουμε υπόψη την αντιπολιτευόμενη Μουσουλμανική Αδελφότητα. Δεν είναι άλλωστε τυχαίο ότι το Ισραήλ επιχειρεί να ενισχύσει την ανταλλαγή πληροφοριών μεταξύ των μυστικών υπηρεσιών των δύο χωρών, ακόμα και με παροχή τεχνογνωσίας και εξοπλισμού προς το Κάιρο.

Επίσης ένα άλλο σημαντικό στοιχείο είναι ότι ο Αιγύπτιος ΥΠΕΞ δε συναντήθηκε με τον ομόλογό του, όπως φυσιολογικά συμβαίνει βάσει πρωτοκόλλου σε αυτές τις περιπτώσεις, αλλά με τον ίδιο τον Πρωθυπουργό. Τούτο εξηγείται με την ανωτέρω αναφορά στις εσωτερικές αντιπολιτευόμενες δυνάμεις της Αιγύπτου και στην ομαλή μετάλλαξη της ταυτότητας του Ισραήλ για τους Αιγύπτιους ψηφοφόρους, από εχθρική προς φιλικά ουδέτερη.

Στις δηλώσεις τους οι δύο πολιτικοί άντρες άφησαν να εννοηθεί ότι η επίσκεψη οφειλόταν στην πρωτοβουλία Αιγύπτου και Ιορδανίας για την επίλυση του Παλαιστινιακού. Άλλωστε η νέα ισραηλινή κυβέρνηση έχει δείξει πως αποτελεί πρωταρχικό της στόχο η επίλυση των διαφορών της ισραηλινής και παλαιστινιακής κοινότητας με μία όσο το δυνατόν μόνιμη και ξεκάθαρη λύση.

Σε αυτό το πλαίσιο μπορεί να γίνει πιο κατανοητή η σπουδή με την οποία Ισραήλ και Τουρκία επέλεξαν να επιλύσουν τις μεταξύ τους διαφορές. Διότι δεν γίνεται να επέλθει συμβιβασμός μεταξύ δύο μερών χωρίς τη σύμφωνη γνώμη και των δύο! Επομένως είναι μέγα σφάλμα να παρουσιάζεται το εν λόγω ζήτημα ως πρωτοβουλία του Τούρκου Προέδρου, θεωρώντας αυθαίρετα ότι το Τελ Αβίβ σύρθηκε σε μία συμφωνία όταν ο R.T.Erdogan το επέλεξε. Αντιθέτως θα πρέπει να σκεφτούμε ότι αυτός που επιθυμεί την επίλυση των προβλημάτων στην εξωτερική του πολιτική είναι ο Netanyahu και ότι η εν λόγω συμφωνία επήλθε τη στιγμή που το Ισραήλ επέλεξε να γίνει.

Το ανωτέρω δείχνει πως η κυβέρνηση Netanyahu πιθανώς να εξετάζει με θετικότερες προϋποθέσεις την πρωτοβουλία της Αιγύπτου και την πρόταση που είχε προκύψει από αυτή, το 2002, όταν το Κάιρο είχε θέσει ως όρο την απόσυρση των ισραηλινών στρατευμάτων από τα εδάφη που είχαν καταλάβει το 1967 για την πλήρη αναγνώριση του Ισραήλ από τον αραβικό κόσμο. Η περίοδος είναι εξαιρετικά σημαντική για τα ισραηλινά συμφέροντα, τα οποία επιβάλουν συμφωνίες με τις περιφερειακές δυνάμεις της περιοχής σε ενεργειακά ζητήματα, θέματα ασφαλείας και καταπολέμησης της ισλαμικής τρομοκρατίας, αλλά και στο στρατηγικής σημασίας θέμα του νερού.

Στον απόηχο της συνάντησης, το μέλος της κεντρικής επιτροπής της παλαιστινιακής FATAH, Abbas Zaki, δήλωσε ότι χαιρετίζει την πρωτοβουλία της Αιγύπτου, κατακεραυνώνοντας, ωστόσο, όπως αναμενόταν την πολιτική του Ισραήλ. Το γεγονός πως η εν λόγω πρωτοβουλία χαιρετήθηκε από Ισραήλ και Παλαιστίνη δείχνει πως υπάρχει η διάθεση της ειλικρινούς διαπραγμάτευσης με τη διαμεσολάβηση του Καΐρου και ότι το Τελ Αβίβ οδεύει προς ημέρες μηδενικών προβλημάτων για το μέλλον του.

Αν και τα ανωτέρω είναι λίγο έως πολύ αναμενόμενα, δεδομένων του διαμεσολαβητικού ρόλου της Αιγύπτου και της ατζέντας της εξωτερικής πολιτικής του Ισραήλ, αυτό που προκαλεί εντύπωση είναι πληροφορίες που θέλουν στην εν λόγω συνάντηση Netanyahu-Shoukry να συζητήθηκε και το συριακό ζήτημα. Μάλιστα οι πληροφορίες αυτές, που προέρχονται από το Τελ Αβίβ, χαρακτηρίζουν το παλαιστινιακό ζήτημα ως πρόσχημα, αφού οι θέσεις όλων των χωρών είναι περίπου γνωστές, προκειμένου να συζητηθεί, επί της ουσίας, η αιφνίδια αλλαγή του status του Σύρου Προέδρου, B. Al Assad, ο οποίος από καταζητούμενος εξελίσσεται, ακόμα και για τις ΗΠΑ, στην πιο αξιόπιστη στρατιωτική δύναμη καταπολέμησης των τζιχαντιστών. Άλλωστε, όπως προαναφέραμε, τόσο η Αίγυπτος όσο και το Ισραήλ θεωρούν το πρόβλημα του ISIS, στη Χερσόνησο Σινά, ως πρωταρχικό ζήτημα, κάτι που μπορεί να εξηγεί και την πρόσφατη επίσκεψη Netanyahu στην Αφρική, όπου το τελευταίο χρονικό διάστημα έχει εξαπλωθεί ραγδαία ο ισλαμικός εξτρεμισμός.

Στο ανωτέρω πλαίσιο, Netanyahu και Shoukry συζήτησαν και τις κινήσεις του Τούρκου Προέδρου, ο οποίος έχει επιχειρήσει, ήδη από τα τέλη Ιουνίου, την επίλυση των διαφορών με τον Σύρο ομόλογό του, μέσω συναντήσεων ανώτατων στελεχών της ΜΙΤ και συμβούλων του Assad. Ο λόγος δεν έγκειται απλά στη σημασία που κατέχει το συριακό για τις δύο χώρες, αλλά και στο γεγονός ότι ο R.T. Erdogan επιχείρησε την προσέγγιση και προς την Αίγυπτο, με τη διαμεσολάβηση της Αλγερίας. Οι διπλωματικές αυτές κινήσεις δεν αφορούν αυστηρά το συριακό ζήτημα, αλλά διαθέτουν ευρύτερες προεκτάσεις για την τουρκική εξωτερική πολιτική.

Η Αίγυπτος, η οποία έχει πολλάκις κατηγορήσει την Άγκυρα για υποστήριξη της Μουσουλμανικής Αδελφότητας, που αντιπολιτεύεται τον Sisi, επιθυμεί να γνωρίζει κατά πόσο οι τουρκική διπλωματία δύναται να επιφέρει αποτελέσματα στην συμφιλίωση της Άγκυρας με χώρες με τις οποίες έχει διαταράξει τις σχέσεις της. Σε μία τέτοια περίπτωση ο Erdogan είναι ικανός, κατά την προσφιλή του πολιτική, να μεταπηδήσει στον άξονα Συρίας-Ιράν-HEZBOLLAH, ήτοι το σιιτικό στρατόπεδο της Μέσης Ανατολής, αφήνοντας το σουνιτικό στρατόπεδο Σαουδικής Αραβίας, Αιγύπτου και ΗΑΕ. Αυτό θα σήμαινε πως η θέση του Ιράν, που έχει αναδείξει το γεωπολιτικό του χαρακτήρα μετά και τη συμφωνία για το πυρηνικό του πρόγραμμα, θα ενισχυόταν στο συριακό ζήτημα, γεγονός που ενδιαφέρει Αίγυπτο και Ισραήλ.

Άλλωστε, όπως προαναφέραμε ο Assad εξετάζεται με διαφορετικό, πλέον, μάτι από τη διεθνή κοινότητα, κάτι που φαίνεται και από τη συνάντησή του με τον Διοικητή της ιταλικής υπηρεσίας Πληροφοριών, A. Mamenti, στη Δαμασκό, την επίσκεψη του Σύρου Στρατηγού Ali Mamlouk, επικεφαλής της συριακής Διεύθυνσης Ασφαλείας, στο Βερολίνο και της διήμερης επίσκεψης του επικεφαλής της συριακής Υπηρεσίας Πληροφοριών, Αρχιστράτηγου Mohammed Deeb Zaytoun, στην Ιταλία.

Βάσει των πληροφοριών αυτών, η συνάντηση Netanyahu και Shoukry, δεν ήταν απλά εθιμοτυπική, με σκοπό την προώθηση των διμερών σχέσεων των δύο χωρών. Όπως προκύπτει η συνάντηση επεκτάθηκε σε ζωτικής σημασίας θέματα, στα οποία περιλαμβανόταν -όπως ήταν φυσικό- και η εξωτερική πολιτική της Τουρκίας. Δεδομένου πως η Τουρκία δεν έχει σταθεροποιηθεί διπλωματικά στην εξωτερική της πολιτική και αμφιταλαντεύεται σε πρόσκαιρες συμμαχίες, οποιεσδήποτε κινήσεις επίλυσης των προβλημάτων της δεν αποτελούν ανασταλτικό παράγοντα για την Αθήνα. Άλλωστε, όπως προείπαμε, οι κινήσεις αυτές τελεσφορούν περισσότερο λόγω της θέλησης των αντιμαχόμενων, προς την Άγκυρα, πλευρών, παρά λόγω της επιτυχούς τουρκικής εξωτερικής πολιτικής. Ο συνασπισμός Αιγύπτου-Ισραήλ θα πρέπει να αποτελέσει αφορμή για την ελληνική πολιτική, περεταίρω διείσδυσης στα δρώμενα της Ανατολικής Μεσογείου, σε ζητήματα που απασχολούν έντονα τις περιφερειακές αυτές δυνάμεις, όπως το παλαιστινιακό, και να μην περιορίζεται αποκλειστικά σε αμυντικές συμφωνίες (π.χ. κοινών ασκήσεων), οι οποίες αποτελούν έναυσμα οικοδόμησης καλών σχέσεων, αλλά όχι αυτοσκοπός της διπλωματίας των δυνάμεων αυτών.