ΙΣΠΑΝΙΑ ΕΚΛΟΓΕΣ: Η περίπτωση Ραχόϊ που διαψεύδει τις προβλέψεις

Του Τομπάιας Μπακ *

Το πρώτο επίσημο πορτρέτο του Μαριάνο Ραχόι βρίσκεται σε ένα σκοτεινό δωμάτιο της έδρας της περιφερειακής κυβέρνησης στην Ποντεβέντρα. Χρονολογείται από το 1986, και απεικονίζει τον μελλοντικό πρωθυπουργό της Ισπανίας με παχιά μαύρα γένια και τεράστια γυαλιά. Δεν υπάρχει ούτε υποψία χαμόγελου. Ο Ραχόι κοιτάζει μακριά, με το ίδιο ανεξιχνίαστο βλέμμα που έχει και σήμερα.
Εκείνη τη χρονιά τελείωνε η θητεία του ως προέδρου της περιφερειακής κυβέρνησης. Όλοι οι προκάτοχοι και οι διάδοχοί του ξεχάστηκαν. Τίποτα δεν έδειχνε ότι μ’ εκείνον θα συνέβαινε κάτι διαφορετικό. «Δεν ήταν ιδιαίτερα δημοφιλής» θυμάται ο Χοσέ Ρίβας Φοντάν, που τότε ήταν δήμαρχος της Ποντεβέντρα. «Είχε σπουδαίο μνημονικό, αλλά προσπαθούσε να αποφεύγει τις συγκρούσεις και τις δύσκολες αποφάσεις. Πίστευε κανείς τότε ότι ο Ραχόι θα γινόταν μια μέρα πρωθυπουργός; Όχι, κανείς».

Υπάρχουν πολλά εκατομμύρια Ισπανοί που θα ήθελαν σήμερα να μην έχει αφήσει ποτέ ο Ραχόι εκείνο το πόστο στην περιφερειακή κυβέρνηση. Σύμφωνα με μια πρόσφατη δημοσκόπηση, μόνο τρεις στους δέκα Ισπανούς εγκρίνουν τον πρωθυπουργό τους. Μόνο ένας στους δέκα τον θεωρεί τον καλύτερο διαθέσιμο ηγέτη της χώρας. Παρ’ όλα αυτά, ο Ραχόι βρίσκεται μπροστά σ’ έναν σπάνιο θρίαμβο. Αν οι δημοσκοπήσεις επαληθευτούν, πολλοί ψηφοφόροι θα παραμερίσουν την Κυριακή τις επιφυλάξεις τους και θα τον ξαναψηφίσουν.

Το επόμενο κοινοβούλιο της Ισπανίας ίσως να είναι πιο κατακερματισμένο από ποτέ. Η δύναμη των δύο καινούργιων κομμάτων, του Podemos και των Ciudadanos, θα καταστήσει πολύ δύσκολο τον σχηματισμό μιας σταθερής κυβέρνησης. Αλλά το πιθανότερο είναι ότι ο Ραχόι θα κρατά και πάλι τα ηνία.

Ο Ισπανός πρωθυπουργός έχει ταλέντο στο να διαψεύδει τις προβλέψεις. Όταν επελέγη να ηγηθεί του κόμματός του πριν από 11 χρόνια, δεν ήταν ούτε ο πιο έμπειρος ούτε ο πιο δημοφιλής ή χαρισματικός υποψήφιος. Όταν έλαβε μέρος στις πρώτες εκλογές, το 2004, συνετρίβη. Τέσσερα χρόνια αργότερα δοκίμασε ξανά και έχασε ξανά. Όταν τελικά τα κατάφερε, το 2011, τα πράγματα ξεκίνησαν πολύ άσχημα. Η κυβέρνησή του είχε να αντιμετωπίσει μια κρίση χρέους και την κατάρρευση των τραπεζών. Η ανεργία εκτινάχθηκε στο 27%. Οι εντάσεις με την Καταλονία εξελίχθηκαν σε κρίση, ενώ τα σκάνδαλα διαφθοράς έφτασαν σε ανεπανάληπτα επίπεδα. Αλλά εκείνος έδειξε υπομονή, βέβαιος ότι η οικονομική ανάκαμψη θα τον έσωζε.

Οι πολιτικοί αναλυτές και οι αντίπαλοί του δυσκολεύονται να εξηγήσουν την άνοδό του στην εξουσία. «Αυτοί που ευδοκιμούν στην ισπανική πολιτική δεν είναι οι πιο λαμπροί, οι πιο έξυπνοι, οι πιο όμορφοι ή οι πιο οραματιστές» λέει ο Πέδρο Ραμίρεθ, ένας βετεράνος δημοσιογράφος, που υπήρξε ανέκαθεν επικριτικός προς τον Ραχόι. «Αυτοί που ευδοκιμούν είναι οι πιο πειθήνιοι».

Η εξήγηση αυτή, όμως, δεν είναι επαρκής. Σε κρίσιμες στιγμές της θητείας του, ο Ραχόι αποδείχθηκε ένας ικανός και αποφασιστικός πολιτικός. Ίσως το μεγαλύτερό του προτέρημα είναι ότι ξέρει να κλείνει τη μύτη του. Δεν τον πείραξαν ούτε οι δημοσκοπήσεις ούτε οι απεργίες ούτε η εχθρότητα των μέσων ενημέρωσης. Δεν ενδιαφέρθηκε να εξηγήσει στους Ισπανούς γιατί οι μεταρρυθμίσεις ήταν αναγκαίες. Απλώς περίμενε να φέρουν αποτελέσματα. Και δικαιώθηκε. «Έλαβε μερικές από τις σκληρότερες αποφάσεις που έχει λάβει ποτέ πρωθυπουργός της ισπανικής δημοκρατίας» λέει ο Άλβαρο Ναδάλ, επικεφαλής των οικονομικών του συμβούλων. «Όταν πιστεύει ότι έχει λάβει τη σωστή απόφαση, δεν τον κλονίζει τίποτα».

Τρεις αποφάσεις του δέχθηκαν κριτική. Η μεταρρύθμιση της αγοράς εργασίας, το 2012. Η εθνικοποίηση μεγάλου μέρους των τραπεζών και η χρησιμοποίηση μέρος του χρηματοδοτούμενου από την Ευρώπη πακέτου διάσωσης για να ανακεφαλαιοποιήσει τις πιο αδύναμες. Και η άρνησή του να υπογράψει μνημόνιο, το 2012. Και οι τρεις αποφάσεις αποδείχθηκαν σωστές. Πολλοί λένε ότι η ανάκαμψη οφείλεται σε εξωτερικούς παράγοντες, όπως η χαμηλή τιμή του πετρελαίου και οι κινήσεις των νομισμάτων. Γεγονός όμως είναι ότι η ανάπτυξη υπερβαίνει το 3% και ο τραπεζικός τομέας είναι και πάλι υγιής.

Σημαντικό ρόλο έπαιξε και ο τρόπος που χειρίστηκε ο Ραχόι τους εσωκομματικούς του αντιπάλους. Σε πολλές περιπτώσεις, κατάφερε να απαλλαγεί από αυτούς διορίζοντάς τους σε υψηλά, αλλά επικίνδυνα αξιώματα – και περιμένοντας να πέσουν. Πέρυσι, ενθάρρυνε τον Αλμπέρτο Ρουίθ- Γκαγιαρντόν, τον φιλόδοξο υπουργό Δικαιοσύνης, να καταθέσει μια επίμαχη μεταρρύθμιση των αμβλώσεων. Την τελευταία στιγμή ήρε την υποστήριξή του.

Απομονωμένος και πληγωμένος, ο υπουργός όχι μόνο παραιτήθηκε, αλλά εγκατέλειψε και την πολιτική. «Όλοι οι αντίπαλοί του είναι πολιτικά νεκροί» σημειώνει ένας επιχειρηματίας στη Μαδρίτη, που γνωρίζει πολλά χρόνια τον Ραχόι. «Και ούτε ένας δεν πυροβολήθηκε από μπροστά. Όλοι ήπιαν δηλητηριασμένο καφέ».
Όσο για τους ψηφοφόρους, ο Ραχόι ξέρει την εκλογική του βάση και πώς να την ικανοποιεί. Η μέση ηλικία των ψηφοφόρων του Λαϊκού Κόμματος είναι τα 60 χρόνια. Στους νεότερους ψηφοφόρους, το κόμμα έρχεται τέταρτο. Για το μέλλον του κόμματος, οι αριθμοί αυτοί είναι ανησυχητικοί. Προς το παρόν, όμως, ο Ραχόι ξέρει το μυστικό: Κάνει τα πάντα για να διαφυλάξει τις συντάξεις.

(Πηγή: Financial Times)
* Ο Τομπάιας Μπακ είναι ανταποκριτής των Financial Times στην Ισπανία