Γιατί δεν πρέπει να “θριαμβολογούμε” για την συμφωνία ΕΕ-Τουρκίας

Του Λάμπρου Τζούμη*

Υποστρατήγου ε.α.

Συμφωνία Ευρωπαϊκής Ένωσης – Τουρκίας, υπογράφηκε πριν λίγες ώρες για την αντιμετώπιση της προσφυγικής – μεταναστευτικής κρίσης. Σύμφωνα με όσα ανακοινώθηκαν, προβλέπεται ότι από την Κυριακή 20 Μαρτίου όσοι παράνομοι μετανάστες φτάνουν στα ελληνικά νησιά από την Τουρκία θα επαναπροωθούνται σ΄ αυτή. Σημαντικό σημείο επίσης είναι η επανεισδοχή  προς την Τουρκία και η απευθείας μετεγκατάσταση προς την Ευρώπη στη βάση του κανόνα 1:1. Διπλωματική νίκη της Ελλάδας χαρακτήρισε τη συμφωνία. ο Έλληνας πρωθυπουργός Κατά την άποψή μου θα πρέπει να κρατάμε μικρό καλάθι και ας δούμε τα αποτελέσματα : Κατ΄ αρχήν θα πρέπει να επισημανθεί ότι η Τουρκία με τη συμφωνία αυτή δεν κατάφερε απλά να αποσπάσει από την Ευρωπαϊκή Ένωση  σημαντική οικονομική βοήθεια αλλά πέτυχε επίσης να συνδέσει την επίλυση της προσφυγικής κρίσης με κρίσιμα ζητήματα, άσχετα με το προσφυγικό ζήτημα όπως η ενταξιακή πορεία της στην Ευρωπαϊκή Ένωση και το καθεστώς απελευθέρωσης της βίζας για τους Τούρκους πολίτες. Το πρώτο πρόβλημα που προκύπτει σε ότι αφορά την εφαρμογή της συμφωνίας έχει να κάνει με τη νομική πολυπλοκότητα του θέματος και τον προσδιορισμό της Τουρκίας ως «ασφαλούς τρίτης χώρας» από την Ελλάδα. Εξαιτίας αυτού υπάρχει ο κίνδυνος εγκλωβισμού ακόμα μεγαλύτερου αριθμού προσφύγων και μεταναστών στο ελληνικό έδαφος. Ήδη υπάρχουν αντιρρήσεις από οργανώσεις που δρουν υπέρ των προσφύγων-μεταναστών σχετικά με τις σχεδιαζόμενες επαναπροωθήσεις από την Ελλάδα στην Τουρκία. Επικαλούνται ότι αυτές παραβιάζουν την ευρωπαϊκή και διεθνή νομοθεσία, καθόσον η κατάσταση που επικρατεί σήμερα στην Τουρκία δεν παρέχει ασφαλείς συνθήκες  προστασίας για όσους ζητούν άσυλο. Η χώρα μας έχει ενσωματώσει στην ελληνική νομοθεσία τη σχετική έννοια της «ασφαλούς τρίτης χώρας» με το άρθρο 20 του ΠΔ 90/2008. Σύμφωνα με το παραπάνω άρθρο ασφαλείς τρίτες χώρες θεωρούνται εκείνες στις οποίες η μεταχείριση του αιτούντος, πληροί τα παρακάτω κριτήρια:

Πρώτον : Δεν απειλούνται η ζωή και η ελευθερία λόγω φυλής, θρησκείας, εθνικότητας, κοινωνικής τάξης ή πολιτικών πεποιθήσεων.

Αυτό όπως είναι κατανοητό, δημιουργεί ερωτήματα στο κατά πόσο θα είναι ασφαλής η επαναπροώθηση  στην Τουρκία ενός μεγάλου αριθμού Κούρδων οι οποίοι εγκατέλειψαν περιοχές του Ιράκ και τη Συρίας, ως αποτέλεσμα της καταστροφής των κοινοτήτων τους από το Ισλαμικό Κράτος.

Δεύτερον: Υπάρχει η δυνατότητα να ζητηθεί το καθεστώς του πρόσφυγα και στην περίπτωση που ο αιτών αναγνωρισθεί ως πρόσφυγας, να του χορηγηθεί προστασία σύμφωνα με τη Σύμβαση της Γενεύης.

Η Τουρκία δεν έχει επικυρώσει μια σειρά από πρωτόκολλα της Συνθήκης της Γενεύης και αυτόματα γεννάται το ερώτημα πως είναι δυνατόν μια χώρα να αποφασίζει ποιος δικαιούται να χαρακτηρισθεί πρόσφυγας, όταν η ίδια δεν έχει επικυρώσει πλήρως τη Συνθήκη αυτή. Για παράδειγμα η Τουρκία  δεν αναγνωρίζει ως πρόσφυγες όσους προέρχονται από τη Συρία, το Ιράκ και το Αφγανιστάν, αλλά μόνο από χώρες του συμβουλίου της Ευρώπης (Οργανισμό με 47 μέλη σήμερα,  ο οποίος έχει ως σκοπό την ευρωπαϊκή ενοποίηση, με ιδιαίτερη έμφαση στα νομικά πρότυπα και την προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων)

Τρίτον : Τηρείται η αρχή της μη επαναπροώθησης σύμφωνα με τη Σύμβαση της Γενεύης.

Η Τουρκία έχει δώσει ήδη αρνητικά δείγματα επιστρέφοντας στη Συρία μεγάλο αριθμό Σύριων.

Ακόμα και αν η Τουρκία θεωρηθεί «ασφαλής τρίτη χώρα»,  η χώρα μας έχει να αντιμετωπίσει τις μακροχρόνιες διαδικασίες για την έγκριση αιτήσεων προσφύγων που βρίσκονται στην επικράτειά της. Σύμφωνα με τη νομοθεσία της Ε.Ε. οι πρόσφυγες έχουν το δικαίωμα να υπερασπιστούν την υπόθεσή τους ενώπιον Ελληνικών δικαστηρίων  εφ΄ όσον διήλθαν από την Τουρκία. Αν ένα ελληνικό δικαστήριο αρνηθεί το άσυλο σε πρόσφυγα αυτός έχει δικαίωμα να προσφύγει στο ευρωπαϊκό δικαστήριο ανθρωπίνων δικαιωμάτων στο Στρασβούργο. Το Ευρωπαϊκό δικαστήριο μπορεί να αναστείλει την απόφαση του ελληνικού δικαστηρίου αν κρίνει ότι η επιστροφή του πρόσφυγα στην Τουρκία μπορεί να προκαλέσει ανεπανόρθωτη ζημιά. Ενδεικτικά αναφέρεται ότι από το Σεπ. 2015, η Ελλάδα έχει 23.000 εκκρεμείς αιτήσεις για παροχή ασύλου, οι οποίες έχουν υποβληθεί από το 2013.

Η Τουρκία φιλοξενεί σήμερα περίπου 2.500.000 Σύρους πρόσφυγες. Σύμφωνα με τα στοιχεία της τουρκικής κυβέρνησης 250.000 διαβιούν σε καταυλισμούς και οι υπόλοιποι έχουν διαχυθεί σε πόλεις της Τουρκίας. Όλοι αυτοί γα ποιο λόγο να επιλέξουν την παραμονή στην Τουρκία, όταν η διέλευση στην Ελλάδα τους δίνει το δικαίωμα υποβολής ασύλου και παραμονής μέχρι αυτό να εκδικασθεί  σε ελληνικό (ευρωπαικό έδαφος) ; Θα πρέπει επίσης σε όλα αυτά να συνεκτιμηθεί ότι η μετεγκατάσταση των προσφύγων στις χώρες μέλη της ΕΕ, είναι εθελοντική και όχι αναλογική και υποχρεωτική. Θα πρέπει λοιπόν να δούμε στην πράξη αν οι χώρες που μέχρι στιγμής έχουν δείξει αρνητική διάθεση στο να δεχτούν πρόσφυγες στο έδαφός τους θα αλλάξουν στάση. Για όλα αυτά λοιπόν καλό θα είναι να είμαστε επιφυλακτικοί στα διθυραμβικά σχόλια περί τεράστιας επιτυχίας της εξωτερικής πολιτικής στο προσφυγικό-μεταναστευτικό ζήτημα, με τη συμφωνία που υπογράφηκε.

*Οι θέσεις που εκφράζονται στο κείμενο είναι απολύτως προσωπικές

Militaire.gr