ΑΓΝΟΟΥΜΕΝΟΙ ΚΥΠΡΟΥ: Το “Δεν ξεχνώ” ξεθώριασε…

Τα πρώτα χρόνια μετά από την εισβολή του Αττίλα στην Κύπρο ,πάρα πολλοί Έλληνες κυκλοφορούσαν έχοντας κολλημένο στο πίσω παμπρίζ των αυτοκινήτων τους το αυτοκόλλητο που έγραφε “Δεν ξεχνώ”. Τα χρόνια πέρασαν ,τα αυτοκόλλητα ξεθώριασαν ,όπως και η θέρμη με την οποία απαιτούσαμε “δίκαιη και βιώσιμη” λύση του Κυπριακού. Φθάσαμε να αναζητούμε μια λύση. Όμως υπάρχουν κάποιοι που και να ήθελαν δεν μπορούν να ξεχάσουν. Είναι οι συγγενείς των εκατοντάδων αγνοουμένων της Κύπρου που ακόμη και σήμερα αναζητούν τους ανθρώπους τους. Για έξι οικογένειες η αναζήτηση τελείωσε. Παρέλαβαν τα οστά των νεκρών συγγενών τους. Αλλά το δράμα συνεχίζεται για εκατοντάδες ακόμη οικογένειες που δεν ξέρουν αν και πως χάθηκαν οι άνθρωποί τους.
1508 Ελληνοκύπριοι θεωρούνται αγνοούμενοι στα γεγονότα της Κύπρου . 482 έχουν ταυτοποιηθεί κι έχουν παραδοθεί στις οικογένειές τους. Και οι έρευνες για τους υπόλοιπους προχωρούν με αργό ρυθμό.

Ο αρχικός αριθμός των αγνοουμένων προσώπων ήταν 1619 και σ’ αυτούς περιλαμβάνονται άμαχοι, γυναίκες και μικρά παιδιά. Με βάση αποδεικτικά στοιχεία όλα αυτά τα άτομα εξαφανίζονται κατά τη Τουρκική εισβολή στις περιοχές που κατέλαβαν τα Τουρκικά στρατεύματα. Για πολλά απ’ αυτά τα άτομα υπάρχουν μαρτυρίες από αυτόπτες μάρτυρες και διεθνείς Οργανισμούς , που βεβαιώνουν πως συνελήφθηκαν από τα τουρκικά στρατεύματα εισβολής ή ένοπλες ομάδες Τουρκοκυπρίων κατά τη διάρκεια των μαχών ή και μετά τη λήξη των εχθροπραξιών και για ένα χρονικό διάστημα εκρατούντο από τους Τούρκους ως αδήλωτοι αιχμάλωτοι και όμηροι.Υπάρχουν φωτογραφίες και άλλα στοιχεία. Τίποτα απ΄ όλα αυτά δεν έπεισε την Τουρκία να συνεργαστεί με ειλικρίνεια για το θέμα . Ο Τουρκοκύπριος ηγέτης Ραούφ Ντακτάς πριν χρόνια σε συνέντευξή του είχε παραδεχτεί ότι όλοι οι αγνοούμενοι είναι νεκροί. Είχαν εκτελεστεί είπε από τα τουρκικά στρατεύματα και παραστρατιωτικούς. “Δεν μπορούσαμε να τους προστατεύσουμε” είχε ομολογήσει ωμά.

Υπήρξαν περιπτώσεις αγνοουμένων που εντοπίστηκαν και απελευθερώθηκαν. Αλλά αυτό έγινε πολύ σύντομα μετά από τα γεγονότα της Κύπρου.

Στις 20 Νοεμβρίου 1974, εντοπίζονται και ελευθερώνονται οι: 

Γεώργιος Κάϊζερ, από τη Κερύνεια ,

Μιχαήλ Φραγκόπουλος, από το Μπέλλαπαϊς, 

Μιχαήλ Ποντικού, από τη Μόρφου 

Κλεάνθης Χαραλάμπους, από τη Λακατάμεια, και 

Ανδρέας Κατσούρης από τους Στύλλους Αμμοχώστου, 

που εκρατούντο στις τουρκικές φυλακές Σεραϊου. 



Στις 7 Αυγούστου 1975 εντοπίζεται κι ελευθερώνεται ο Χαράλαμπος Μοσχοβίας από την ΄Αχνα, ο οποίος εκρατείτο στις τουρκικές φυλακές Σεραϊου και αργότερα στην Κερύνεια. 

. Την ίδια μέρα εντοπίστηκς ο Στέλιος Γρηγοράκης από την Κρήτη που κατάφερε να δραπετεύσει και κρυβόταν σε σπηλιά στη περιοχή της Καρπασίας.

Στις 25 Οκτωβρίου 1976 εντοπίζεται κι ελευθερώνεται ο Λάμπρος Πλίτσης από τη Λάρισα-Ελλάδα, ο οποίος εκρατείτο στις τουρκικές φυλακές Ομορφίτας.

Από τότε κανείς άλλος δεν εντοπίστηκε. Οι αποστολές της ΚΥΠ για τις οποίες πολλά έχουν γραφτεί δεν είχαν αποτέλεσμα.

Το 1981 δημιουργείται υπό την αιγίδα του Γενικού Γραμματέα του 

Ο.Η.Ε. μια Διερευνητική Επιτροπή, γνωστή ως Δ.Ε.Α., για να διερευνήσει το θέμα των Αγνοουμένων.
Για δύο δεκαετίες  η Δ.Ε.Α παρέμεινε ουσιαστικά ανενεργός, γιατί η τουρκική πλευρά δεν συνεργάσθηκε. Ενδιαφέρον για τους αγνοουμένους της Κύπρου επέδειξε και το Αμερικανικό Κογκρέσσο, που τον Οκτώβρη 1994 θέσπισε ειδική νομοθεσία , που πρόβλεπε τη διεξαγωγή έρευνας για τη τύχη των  5 Αμερικανών υπηκόων, των οποίων η τύχη αγνοείτο από τη Τουρκική εισβολή. Η Αμερικανική Κυβέρνηση απέστειλε στην Κύπρο και την Τουρκία διερευνητική ομάδα υπό τον πρώην Αμερικανό Πρεσβευτή Ντίλλον. Οι προσπάθειες της ομάδας Ντίλλον πέτυχαν ν’ ανακαλύψουν τα λείψανα του 17χρονου Αμερικανού πολίτη Ανδρέα Κασάπη κοντά στο κατεχόμενο χωριό ΄Ασσια. 

Η ταυτοποίηση των λειψάνων του Ανδρέα Κασσάπη από τους Αμερικανούς με τη μέθοδο DNA υπέδειξε την ανάγκη να αρχίσουν εκταφές σε περιοχές όπου υπήρχαν πληροφορίες πως τάφηκαν άνθρωποι, που πιθανό να είναι αγνοούμενοι. ΄Ετσι στις 30 Ιουλίου 1997 οι κύριοι Κληρίδης και Ντεκτάς συμφωνούν οι δύο πλευρές ν’ ανταλλάξουν πληροφορίες για τόπους ταφής και να προχωρήσουν σ’ εκταφές. Την επίτευξη της συμφωνίας ανακοινώνει η τότε Υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ κα ΄Ωλμπράϊτ. Δυστυχώς και πάλι η τουρκική πλευρά υπαναχώρησε και η συμφωνία ποτέ δεν υλοποιήθηκε. Η Κυπριακή Κυβέρνηση προχώρησε μονομερώς στην υλοποίηση της συμφωνίας στα εδάφη που είναι υπό τον έλεχγο της. ΄Ετσι υπέδειξε το χώρο ταφής 20 περίπου Τουρκοκυπρίων που σκοτώθηκαν στις μάχες, στο χωριό Αλαμινός, το 1974, και κάλεσε τους Τουρκοκυπρίους και τα Ηνωμένα ΄Εθνη να προχωρήσουν από κοινού σ’ εκταφή.

Η Τουρκοκυπριακή πλευρά απάντησε πως δεν ενδιαφερόταν να γίνει εκταφή κι έτσι το μέρος περιφράχτηκε και φρουρείται. 

Επίσης η Κυπριακή Κυβέρνηση προχώρησε στην εκταφή και στην αναγνώριση με τη μέθοδο DNA 200 περίπου ατόμων, που φονεύθηκαν στη τουρκική εισβολή και τάφηκαν στο στρατιωτικό κοιμητήριο Λακατάμειας και στο κοιμητήριο Αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης στη Λευκωσία. 

Εκταφές

Εκταφές διενεργούνται και στις δύο πλευρές και μέχρι σήμερα έχουν ανευρεθεί τα οστά 1000 περίπου ατόμων Ελληνοκυπρίων και Τουρκοκυπρίων. Ήδη έχουν αναγνωρισθεί με τη μέθοδο DNA περισσότεροι από 418 αγνοούμενοι κι έχουν ενημερωθεί σχετικά οι οικογένειές τους. 

Μ΄ αυτές τις εκταφές και με την ταυτοποίηση μέσω DNA “επέστρεψαν” οι έξι Έλληνες ΕΛΔΥΚάριοι στην Ελλάδα.

Ποιοι ήταν:

•Ο Συνταγματάρχης Σωτήριος Σταύρου, του οποίου ταυτοποιήθηκε και παραδόθηκε μόλις ένα μικρό οστό, υπηρετούσε τον Αύγουστο του 1974 στο 361 τάγμα πεζικού και θεάθηκε για τελευταία φορά στις 15 Αυγούστου 1974. Το οστό εντοπίστηκε από τη ΔΕΑ σε μαζικό τάφο που έτυχε σκόπιμης επέμβασης στην τοποθεσία Κορνόκηπου κοντά στη Χαλεύκα.

•Οι στρατιώτες της Ελληνικής Δύναμης Κύπρου Δημήτριος Τσούκας και Ζαχαρίας Καρδάρας απήχθησαν κατά τη διάρκεια της υπηρεσίας τους και εκτελέστηκαν από Τουρκοκύπριους, ο πρώτος στις 3 Φεβρουαρίου 1965 και ο δεύτερος στις 2 Φεβρουαρίου 1966. Τα λείψανα τους βρέθηκαν από τη ΔΕΑ σε τοποθεσία του τουρκοκυπριακού χωριού Χαμίτ Μάνδρες στις παρυφές του Πενταδακτύλου.

•Ο Έφεδρος Ανθυπασπιστής καταδρομέας Νικόλαος Καβροχωριανού συμμετείχε στην ηρωική αποστολή των ΝΟΡΑΤΛΑΣ, το βράδυ της πρώτης ημέρας της τουρκικής εισβολής. Μέρος των λειψάνων του ταυτοποιήθηκαν μετά την εκταφή τους από το στρατιωτικό κοιμητήριο Λακατάμειας.

•Οι Έφεδροι Ανθυπασπιστές Θεοφάνης Λουκάκης και Νικολάος Τσιγκαρόπουλου έπεσαν κατά την επική αντίσταση που πρόβαλε η ΕΛΔΥΚ στην περιοχή του κατεχόμενου τώρα στρατοπέδου της Δύναμης. Οι δύο έφεδροι ανθυπασπιστές τάφηκαν επίσης στο στρατιωτικό κοιμητήριο Λακατάμειας και πρόσφατα έγινε η ταυτοποίηση των λειψάνων τους.