Το λάθος του PKK που πίστεψε ότι το “έπος” Κομπανί μπορούσε να μεταφερθεί στην Τουρκία

Γράφει ο Γιώργος Αϊβαλιώτης

αναλυτής γεωστρατηγικής και γεωπολιτικής ασφάλειας.

Έχοντας κατορθώσει να κερδίσουν τη μάχη στην πόλη Kobani έναντι της «IS», το «ΡΚΚ» και οι Σύριοι σύμμαχοί του θεωρούσαν ότι ήταν έτοιμοι να κερδίσουν τη μάχη και στην Τουρκία. Ωστόσο, οι «πόλεμοι των πόλεων» απεδείχθησαν καταστροφικοί και πολύ πιο δύσκολοι απέναντι σε έναν αντίπαλο που δεν είχε καμία σχέση με την εξτρεμιστική οργάνωση.

Για εκατομμύρια Κούρδους από την Τουρκία και από αλλού, η Kobani αντιπροσωπεύει πολύ περισσότερα από τα συντρίμμια σε ένα ερημικό τοπίο. Αντιπροσωπεύει μία ένδοξη στιγμή, ένα όνειρο, έναν μύθο.

Τον Σεπτέμβριο του 2014, η κουρδική πλευρά της Kobani, η οποία είχε παραμείνει έως τότε στο περιθώριο της συριακής διένεξης, αποτέλεσε στόχο ευρείας κλίμακας επιχείρησης της «IS». Εκτοπισμένοι στην τουρκική μεθόριο από τους τζιχαντιστές, οι Σύριοι Κούρδοι που είχαν αναλάβει την υπεράσπισή της παραλίγο να υποκύψουν από τις πρώτες κιόλας εβδομάδες συγκρούσεων.

Ωστόσο, με τη στήριξη της αμερικανικής ΠA και τη μαζική άφιξη Κούρδων εθελοντών από την Τουρκία, οι Σύριοι Κούρδοι κατόρθωσαν να κερδίσουν τη μάχη τον Ιανουάριο του 2015. Μέσα σε διάστημα 4 μηνών, η εν λόγω μάχη μετατράπηκε σε νέο ιδρυτικό κείμενο του κουρδικού εθνικισμού.

Ενα αίσθημα ενότητας

Εκείνη την εποχή εκατοντάδες Κούρδοι στην Τουρκία είχαν κινητοποιηθεί, προκειμένου να συνδράμουν τους Σύριους Κούρδους πρόσφυγες και να στηρίξουν την προσπάθεια των μαχητών που αντιστέκονταν στο εσωτερικό της Kobani. Η κατάσταση εκείνη την εποχή θα μπορούσε να χαρακτηριστεί με μία λέξη: χάος. Οι πρόσφυγες μετακινούνταν στην Τουρκία, την ίδια στιγμή που η κουρδική νεολαία της Τουρκίας κατευθυνόταν στην άλλη πλευρά για να πολεμήσει κατά της “IS”. H Τουρκία είχε αναπτύξει τα στρατεύματά της και την Αστυνομία, η οποία παρεμπόδιζε τις κουρδικές συγκεντρώσεις με ρίψεις νερού και δακρυγόνων.

Οι Κούρδοι πανηγύριζαν όταν ξεκίνησαν οι πρώτες αμερικανικές αεροπορικές επιδρομές και στη συνέχεια όταν έφτασαν οι Ιρακινοί Peshmerga ως ενίσχυση, με τη συναίνεση της Άγκυρας τον Οκτώβριο του 2014. Τέλος, όλοι οι Κούρδοι γιόρτασαν τη νίκη και η Kobani αποτέλεσε το εφαλτήριο του αισθήματος ενότητας μεταξύ των Κούρδων, κάτι που δεν υπήρξε ποτέ άλλοτε.

Σήμερα, ο ενθουσιασμός και η ελπίδα έχουν πλέον χαθεί. Από την τουρκική πλευρά, βαρέα οχήματα στήνουν μπλόκα από μπετόν, ύψους άνω των 3 μέτρων. Πρόκειται για έναν διαχωρισμό πραγματικό και συγχρόνως συμβολικό, που καταδεικνύει την αποτυχία των ονείρων περί κουρδικής ενότητας.

Στις 2 Σεπτεμβρίου του 2016, η Αστυνομία και η χωροφυλακή της Τουρκίας επενέβησαν για να διαλύσουν συγκέντρωση Κούρδων από την Kobani, που διαμαρτύρονταν για τη δημιουργία αυτού του τείχους. Σύμφωνα με τις συριακές κουρδικές Αρχές, δύο διαδηλωτές σκοτώθηκαν κατά τη διάρκεια της εν λόγω επιχείρησης και δεν υπήρξε καμία αντίδραση από τους Κούρδους της Τουρκίας. Άλλοτε, ένα τέτοιο έγκλημα θα είχε προκαλέσει εξέγερση. Στην παρούσα φάση οι Κούρδοι έχουν συνηθίσει τέτοιες αντιδράσεις εναντίον τους και αυτό αποτελεί το μεγαλύτερο κίνδυνο που ελοχεύει για το κουρδικό όνειρο ανεξαρτησίας και απόκτησης εθνικής οντότητας. Όλα άλλαξαν μετά το Kobani. Το κουρδικό κίνημα είναι πλέον άνευρο και η Άγκυρα νικηφόρα.

Η «Rojava» “το Δυτικό Κουρδιστάν” ως πείραμα

Οι κουρδικές περιοχές της Συρίας, οι οποίες παρέμεναν για μεγάλο διάστημα στο περιθώριο των αυτονομιστικών αγώνων, από το 2011 και την έναρξη της συριακής διένεξης, τέθηκαν υπό τον έλεγχο του «ΡΚΚ» με τη σύμφωνη γνώμη του καθεστώτος της Δαμασκού, που επιθυμούσε να κρατήσει τους κουρδικούς πληθυσμούς του μακριά από την επανάσταση.

Για το «ΡΚΚ» που βρισκόταν σε πόλεμο με την Άγκυρα από το 1984, η συριακή επανάσταση αποτελούσε ιστορική ευκαιρία. Για πρώτη φορά η οργάνωση ήταν σε θέση να πάρει τον έλεγχο κουρδικών, στην πλειονότητα, εδαφών μέσω της συριακής «αδελφικής» οργάνωσης «PYD», κάτι που δεν μπόρεσε ποτέ να πραγματοποιήσει στην Τουρκία παρά τις 3 δεκαετίες εξέγερσης.

Επωφελούμενο από το κενό που άφησε το καθεστώς του ASAD, το «PKK» κατέστησε τη «Rojava» πειραματικό μοντέλο τοπικής αυτονομίας και αυτοδιαχείρισης, το οποίο επιθυμούσε για τους Κούρδους της Τουρκίας.

Ωστόσο, η μάχη της Kobani είχε ως αποτέλεσμα να εισέλθει το κουρδικό κίνημα σε νέα φάση. Οι τοπικές ομάδες του «ΡΚΚ» παρ’ όλο που το συγκεκριμένο κόμμα θεωρείται τρομοκρατική οργάνωση από τις ΗΠΑ και την Ε.Ε. έγιναν τα βασικά στηρίγματα του Διεθνούς Συνασπισμού που μάχεται κατά της «IS». H στρατιωτική συνεργασία οικοδομήθηκε στο έδαφος από το 2015, παρέχοντας έτσι στο «PYD», και συνεπώς στο «ΡΚΚ», νομιμότητα αλλά και την ευκαιρία να καταλάβει νέα εδάφη, όπως για παράδειγμα την πόλη Tal Abyad τον Ιούνιο του 2015.

Η κουρδική διαμάχη ξεκινά εκ νέου στην Τουρκία

Την ίδια στιγμή στην Τουρκία οι προαναφερθείσες στρατιωτικές επιτυχίες παρακολουθούνταν στενά από την ενεργή κουρδική βάση που ήταν ήδη ενθουσιασμένη από τη νίκη στην Kobani. Οι στρατολογήσεις από το «ΡΚΚ» στους κόλπους της κουρδικής νεολαίας της Τουρκίας επιταχύνθηκαν.

Πολιτικά, το «HDP» σημείωσε ιστορική νίκη στις Βουλευτικές Εκλογές του Ιουνίου του 2015. Αποσπώντας το 13% των ψήφων το νόμιμο φιλοκουρδικό κόμμα πέρασε το εκλογικό όριο του 10%, απαραίτητη προϋπόθεση για την είσοδο ενός κόμματος στο τουρκικό Κοινοβούλιο.

Η ευνοϊκή αυτή περίοδος τελείωσε απότομα στην πόλη Suruc στις 20 Ιουλίου του 2015. Εκείνη την ημέρα, στους κήπους του πολιτιστικού κέντρου Amara ήταν συγκεντρωμένα εκατοντάδες άτομα, στην πλειονότητά τους νεαροί ακτιβιστές που γιόρταζαν την επικείμενη αναχώρηση των συντρόφων τους για την Kobani, όπου επρόκειτο να παραδώσουν ανθρωπιστική βοήθεια. Γύρω στις δώδεκα το μεσημέρι, ο νεαρός SEYH ABDURRAHMAN ALAGOZ πυροδότησε τα εκρηκτικά που έφερε, με αποτέλεσμα να χάσουν τη ζωή τους 30 άτομα και να τραυματισθούν περίπου 100. Ο σημερινός κουρδικός εφιάλτης ξεκίνησε την ημέρα της επίθεσης. Έκτοτε, τίποτα δεν είναι το ίδιο στην Τουρκία. Η τουρκική Κυβέρνηση επέρριψε ευθύνες στην «IS» για την επίθεση, με την οργάνωση να εξυπηρετεί για άλλη μία φορά τους σχεδιασμούς της Άγκυρας. Το κουρδικό κίνημα, το οποίο κατηγορεί την Άγκυρα για υποστήριξη της τζιχαντιστικής οργάνωσης, θεώρησε υπεύθυνο το τουρκικό κράτος.

Δύο ημέρες αργότερα, το «ΡΚΚ» ανέλαβε την ευθύνη για τη δολοφονία δύο αστυνομικών στην περιοχή Ceylanpinar, στα σύνορα με τη Συρία. Τι και αν ο πολιτικός φορέας των Κούρδων ζητούσε την ειρηνική επίλυση του κουρδικού; Το HDP και το PKK ουδέποτε συμφωνούσαν ουσιαστικά σε κοινή γραμμή επίλυσης των ζητημάτων της κουρδικής εθνότητας, αποτελώντας τροχοπέδη ο ένας για τον άλλο. Ήταν τα πρώτα δείγματα έλλειψης συνεννόησης μεταξύ των Κούρδων. Στις 24 Ιουλίου, η τουρκική ΠΑ ξεκίνησε εκ νέου τις επιδρομές της κατά βάσεων του «PKK» στο βόρειο τμήμα του Ιράκ. Η ειρηνευτική διαδικασία που είχε ξεκινήσει την άνοιξη του 2018 διεκόπη και η κουρδική διαμάχη ξεκίνησε εκ νέου στην Τουρκία.

Η αλλαγή τακτικής αιτία αποτυχίας

Στον αθλητισμό λέγεται ότι σύστημα το οποίο κερδίζει δεν αλλάζει. Ωστόσο η ανυπομονησία και κυρίως ο υπέρμετρος ενθουσιασμός και η υπεραισιοδοξία των Κούρδων τους οδήγησε σε αυτή τη λάθος απόφαση. Το «ΡΚΚ», εκμεταλλευόμενο την εμπειρία που απέκτησε στη Συρία σε ό,τι αφορά τον αστικό πόλεμο, χρησιμοποιεί αυτές τις μεθόδους, πλέον, επί τουρκικού εδάφους και όχι μεθόδους εξέγερσης που χρησιμοποιούσε από τη δεκαετία του ’80 και μετά. Οι πολιτοφυλακές του έχουν καταλάβει αρκετές λαϊκές συνοικίες των πόλεων του ΝΑ τμήματος της Τουρκίας, αποφασισμένες να απαγορεύσουν την πρόσβαση στις Δυνάμεις Ασφαλείας.

Μετά την επίθεση στο Suruc το ΡΚΚ θέλησε να δημιουργήσει πολλές “Kobani’” στο εσωτερικό της Τουρκίας. Αναλαμβάνοντας τον έλεγχο κάποιων συνοικιών, το PKK ανέμενε την αντεπίθεση του κράτους  η οποία θα οδηγούσε σε κινητοποίηση των Κούρδων όπως είχε συμβεί στην Kobani, καθώς και διεθνείς αντιδράσεις. Η επιχείρηση ξεκίνησε στις πόλεις και στις συνοικίες όπου το κουρδικό κίνημα είναι το πιο ισχυρό, με σκοπό την εξέγερση. Ωστόσο ο αντίπαλος αυτή τη φορά ήταν διαφορετικής φύσης και διαφορετικών δυνατοτήτων από τους τζιχαντιστές.

Η σκληρή αλήθεια

Οι αστικές συγκρούσεις που ξεκίνησε το «PKK» κατέληξαν στην πραγματικότητα σε πλήρη αποτυχία. Ο πληθυσμός δεν ακολούθησε. Αρχικά, ο τουρκικός Στρατός άφησε v’ αναπτυχθούν αυτές οι εστίες εξέγερσης και στη συνέχεια προχώρησε σε μαζική αντεπίθεση, καταστρέφοντας πλήρως συνοικίες σε αρκετές κουρδικές πόλεις του ΝΑ τμήματος της Τουρκίας χωρίς ωστόσο να προκαλέσει την αναμενόμενη αντίδραση του πληθυσμού.

Nusaybin, μία πόλη υπό κατάληψη

Σε απόσταση περίπου 300 χλμ. δυτικά της Suruc, η Nusaybin είναι μία από τις περιοχές που είχε επιλέξει το «PKK» για τα σχέδια εξέγερσής του. Σε αυτή την πόλη που αριθμούσε 110.000 κατοίκους το 2015, το τουρκικό κράτος είναι ο απόλυτος κυρίαρχος. Μετά από πολλά επεισόδια συγκρούσεων μεταξύ των Δυνάμεων Ασφαλείας και μαχητών του «PKK», η Nusaybin έχασε σχεδόν το ήμισυ του εδάφους της τον Μάιο του 2016. Όπως και σε άλλες πόλεις που εξεγέρθηκαν, ο Στρατός και οι Ειδικές Δυνάμεις της τουρκικής Χωροφυλακής συνέτριψαν τους Κούρδους εξεγερθέντες αναπτύσσοντας άρματα. Οι συνοικίες που ελέγχονταν για κάποιο διάστημα από τους εξεγερθέντες είναι πλέον συντρίμμια και απαγορεύεται η πρόσβαση σε αυτές.

Στις συνοικίες της Nusaybin όπου δεν διεξήχθησαν μάχες η ζωή συνεχίζεται. Η μόνιμη παρουσία των τουρκικών τεθωρακισμένων θυμίζει στους κατοίκους της πόλης ότι ανακαταλήφθηκε και ότι η δύναμη ισχύος δεν είναι προς όφελός τους. Ένα δείγμα της υπεροχής του τουρκικού κράτους είναι το γεγονός ότι οι δρόμοι των συνοικιών που δεν καταστράφηκαν ασφαλτοστρώθηκαν, αντικαθιστώντας τα λιθόστρωτα που είχαν χρησιμοποιήσει οι μαχητές του «ΡΚΚ» για να στήσουν τα οδοφράγματά τους. Ουσιαστικά η Nusaybjn μετατράπηκε σε ένα τεράστιο στρατόπεδο.

Όταν το «ΡΚΚ» ξεκίνησε την επιχείρησή του, αρκετοί Κούρδοι αποστασιοποιήθηκαν. Μετά την επίθεση στο Suruc στελέχη του “PKK” επισκέφτηκαν τις συνοικίες για να προτρέψουν τους νέους και να προετοιμάσουν ενισχύσεις. Προσπαθούσαν να πείσουν τους νέους να αντισταθούν μαζί τους, όπως έγινε και στην περίπτωση του Kobani, ωστόσο βρέθηκαν μόνοι τους. Σε αυτό το σημείο φαίνεται το έτερο λάθος της οργάνωσης, αφού επιχείρησε πρόχειρα την έναρξη των εχθροπραξιών χωρίςτην ανάλογη προετοιμασία μέσω ΨΕΠ και προπαγάνδας. Ο κουρδικός λαός δεν ήταν έτοιμος για τον εμφύλιο πόλεμο και το PKK είναι ο πρώτος υπαίτιος για αυτό.

Οι Κούρδοι της Nusaybin έχουν δεχτεί σημαντικές απώλειες. Δεν είναι γνωστός ο ακριβής απολογισμός των συγκρούσεων στην Nusaybin όπως και σε άλλες πόλεις όπου το «ΡΚΚ» είχε εξεγερθεί. Δεδομένου ότι η κουρδική νεολαία ήταν ήδη ιδιαίτερα κινητοποιημένη στο συριακό έδαφος, αναμένεται ότι οι περισσότεροι εξ αυτών ξεκληρίστηκαν από τον «πόλεμο των πόλεων». Η περίπτωση της Nusaybin δεν είναι μεμονωμένη. Η συνοικία Sur στο Diyarbakir, η Cizre, η Sirnak, η Yuksekova, η Sivan και άλλες πιο φτωχές πόλεις είχαν την ίδια τύχη. Οι πόλεις που τελούσαν υπό τον έλεγχο του «ΡΚΚ» καταστράφηκαν και οι κάτοικοί τους οδηγήθηκαν στην εξορία.

Οι τραγικές συνέπειες

Οι παραπάνω πόλεις, οι οποίες ήταν προπύργια του κουρδικού κινήματος από τη δεκαετία του ’90, είναι πλέον υπό τον στενό έλεγχο του τουρκικού κράτους. Σε όλο το ΝΑ τμήμα της Τουρκίας με κουρδική πλειονότητα, το «ΡΚΚ» βρέθηκε αποκομμένο από τη βάση του που δεν πρόλαβε να καταλάβει σε τι δύνη είχε βρεθεί. Οι ελπίδες που γεννήθηκαν το 2015 βάσει των καλών εκλογικών αποτελεσμάτων του «HDP» αποτελούν πλέον μακρινή ανάμνηση.

Το μότο που χρησιμοποιούν οι οπαδοί του ΡΚΚ: «Αντλούμε τη δύναμή μας από το αίμα των μαρτύρων μας» θυμίζει περισσότερο οπαδούς μικρομεσαίας ομάδας που δεν έχουν τη δύναμη να ορίσουν ούτε τις τύχες τους. Οι μαζικές απώλειες, κατά τους ίδιους, αναμένεται να ενισχύσουν εν τέλει το κίνημα. Πράγματι, η λατρεία των «μαρτύρων» ήταν ανέκαθεν εξαιρετικά σημαντική και ένα ευρύ τμήμα του πληθυσμού που εξακολουθεί να εκλαμβάνει το «ΡΚΚ» ως τον μόνο εκπρόσωπό του έναντι ενός μισητού τουρκικού κράτους.

Οι αστικές εξεγέρσεις σηματοδοτούν ωστόσο τη ρήξη. Όσο οι Κούρδοι πολεμούσαν τον τουρκικό Στρατό σε μακρινές ορεινές περιοχές ή μάχονταν έναντι της «IS» στη Συρία, το «ΡΚΚ» μπορούσε να κερδίσει νομιμότητα. Από τη στιγμή που το «ΡΚΚ» χάθηκε σε συγκρούσεις τις οποίες δεν επιθυμούσε ο πληθυσμός και οι οποίες κατέληξαν στην καταστροφή και στην κατάληψη των πόλεων όπου αρχικά. επικρατούσε, ξεκίνησε η διολίσθηση του κουρδικού κινήματος της Τουρκίας.

Πλέον δεν αναμένεται πως οι Κούρδοι της Τουρκίας θα επιτύχουν να αποτελέσουν μέρος της οποιαδήποτε λύσης στο πρόβλημα δημιουργίας κουρδικού κράτους και μαζί με αυτούς θα χαθεί και το φιλικό, προς το PKK, PYD. Οι Τούρκοι έχουν επιτύχει να αναπτύξουν φιλικές σχέσεις με τους Κούρδους του Erbil καθώς και εμπορικές σχέσεις μέσω της διακίνησης πετρελαίου. Η εξέλιξη αυτή και οι έριδες που έχουν αναπτυχθεί μεταξύ των Κούρδων για το ποιος θα κατέχει την πρωτοκαθεδρία στην επόμενη ημέρα για το κουρδικό έθνος θυμίζουν εν πολλοίς την ελληνική επανάσταση και τη διαμάχη μεταξύ αγωνιστών και κοτζαμπάσηδων που λίγο έλειψαν να οδηγήσουν στην εξαφάνιση του ονείρου του ελληνικού κράτους.