ΙΣΠΑΝΙΑ: Η θύελλα της Καταλωνίας θα εξαπλωθεί και στους Βάσκους;

Μέχρις ότου ξεσπάσει η πολιτική καταιγίδα στην Καταλωνία, στην Εουσκάντι (Χώρα των Βάσκων) όλα έμοιαζαν σχεδόν ειδυλλιακά: η τρομοκρατία της ΕΤΑ έχει τελειώσει, η τοπική οικονομία βρίσκεται σε ανάκαμψη, με τους χαμηλώτερους δείκτες ανεργίας ποτέ και το μέσο εισόδημα πάνω από τα εθνικά επίπεδα.

Τα όσα συμβαίνουν στην Καταλωνία υπάρχει κίνδυνος να αναδεύσουν παλιά πολιτικά πάθη και να ηλεκτρίσουν το κλίμα και στη βασκική κοινωνία. Ήδη μία αφ’ ότου η ισπανική Εθνοφυλακή άρχισε τις συλλήψεις στην Καταλωνία για να εμποδίσει το δημοψήφισμα για την ανεξαρτησία της την 1η Οκτωβρίου, ο τοπικός πρωθυπουργός (λεεντακάρι) Ίνιγο Ουρκουλιου του Βασκικού Εθνικού Κόμματος (PNV) αξίωσε από τους βήματος του Κοινοβουλίου στη Μαδρίτη «μία αναδιανομή της κρατικής κυριαρχίας» και έβγαλε από τη ναφθαλίνη παλαιές έννοιες και σχέδια, όπως «συγκυριαρχία», ή «μοιρασμένη κυριαρχία».

Πρόκειται απλώς για ένα πυροτέχνημα, ή για μία νέα ριζοσπαστικοποίηση των εθνικιστών του PNV μετά τα γεγονότα στην Καταλωνία. Βέβαια, πολλοί μέσα στην βασκική κοινωνία δεν πιστεύουν ότι πρόκειται να συμβεί κάτι, χάρις στις συμφωνίες που θα επιτευχθούν μεταξύ του κεντρικού ισπανικού κράτους και κάποιων τοπικών πολιτικών δυνάμεων και η περιοχή να γευθεί επιτέλους τη γαλήνη που της προσφέρει μετά πολλές δεκαετίες η απουσία της απειλής της ΕΤΑ.

Από την πλευρά του, ο καθηγητής Συνταγματικού Δικαίου του Παν/μιου της Χώρας των Βάσκων και πρώην γραμματέας των Podemos Euskadi, πιστεύει όμως πως «λόγω καθαρής όσμωσης, οι κινηματικές διαδικασίες στην Καταλωνία ενδέχεται να προκαλέσουν ανάλογες κινητοποιήσεις και εδώ». Και προσθέτει λέγοντας ότι «εκείνο που μπορεί να προκληθεί λόγω της επιρροής αυτής είναι, αφ’ ενός μία εμβάθυνση της δράσης του Gure Esku Dago (μίας πλατφόρμας υπέρ του δικαιώματος αυτοδιάθεσης, ανάλογου της Καταλανικής Εθνοσυνέλευσης, ANC) και από την άλλη, να γίνουν εμφανείς οι εσωτερικές αντιθέσεις του PNV, ανάμεσα στο πιο θεσμικό άκρο του και το πιο αυτονομιστικό».

Από την πλευρά των αυτονομιστών της Εuskal Herri Bildu, η κατάσταση στην Καταλωνία αντιμετωπίζεται ως μία πρώτης τάξεως ευκαιρία να ανακτήσει το κόμμα ένα πρωταγωνιστικό ρόλο στην πολιτική ζωή της περιοχής, μετά την διάλυση της ΕΤΑ.

Όπως τονίζει η εκπρόσωπός του Μπακάρτσο Ρούιθ «ουσιαστικά η κατάσταση στην Καταλωνία πρόκειται να επηρεάσει την ανάδυση, ή αναβίωση μίας αυτονομιστικής διαδικασίας στο σύνολο της Euskal Herria(βασική επικράτεια). Κατά την ίδια , «είναι πλέον σαφές πως το Καθεστώς για τις Αυτονομίες που σχεδιάσθηκε το 1978 δεν ισχύει πλέον και πως όλο αυτό, όπως αποδεικνύεται με όσα συμβαίνουν στην Καταλωνία, αποτελεί μία προτροπή για ένα τμήμα της κοινωνίας που ίσαμε σήμερα το αντιμετώπιζε ψυχρά και αποδεχόταν το υπάρχον πλαίσιο, πλέον να θέτει ζωηρά το ερώτημα σε τι κράτος ζούμε».

Ο κοινωνιολόγος Χοσέβα Αρέγι Αραμπούρου—που ως στέλεχος του PNV είχε θητεύσει σε τοπικές κυβερνητικές θέσεις κι υπήρξε και κυβερνητικός εκπρόσωπος—επισημαίνει πως πολλοί Βάσκοι ατενίζουν «σε στάση αναμονής και νευρικοί» τα όσα διαδραματίζονται στην Καταλωνία, καθόσον «η βασκική κοινωνία είναι κάπως κουρασμένη από αυτού του είδους τον διάλογο, από τούτη τη διελκυστίνδα. Εδώ είχαμε αρχίσει να παίρνουμε έναν δρόμο, που αφήναμε πίσω την ίδια μας την ιστορία και αρχίζαμε μία διαδρομή—επιλήσμονα μεν, αλλά γαλήνια—προς το μέλλον». Για τον ίδιον, υπάρχει ένας βασικός ειδοποιός παράγοντας που διαφοροποιεί την κοινωνική στήριξη που απολαμβάνει η πρωτοβουλία της καταλανικής κυβέρνησης από αυτήν που θα είχε μία αντίστοιχη εκτροπή στη Χώρα των Βάσκων.

«Η ύπαρξη της ΕΤΑ προκάλεσε μία κοινωνική αντίσταση. Δεν θα πρέπει να λησμονούμε πως ο κόσμος που πολέμησε κατά της τρομοκρατίας είχε ξεκάθαρο το που σκόπευε η ΕΤΑ: η έσχατη νομιμοποίησή της βρισκόταν ενσωματωμένη σε έναν ριζοσπαστικό εθνικισμό. Και αυτό καθιστούσε σαφές πως θα έπρεπε να υπερασπίσουμε το κράτος δικαίου και τον συνταγματικό πολιτισμό», εξηγεί ο Αρέγι. Ο ίδιος φέρνει ως παράδειγμα της νοοτροπίας των Βάσκων κατά των ολοκληρωτικών προτάσεων τον αγώνα που είχαν αναπτύξει μέσα από το βιβλιοπωλείο Lagun οι αγωνιστές-σύμβολα Μαρία Τερέσα Καστέλλ, ο σύζυγός της Χοσέ Ραμόν Ρεκάλδε και ο Ιγνάθιο Λατιέρο, που πρώτα αντιτάχθηκαν στον Φράνκο και μετά στην ΕΤΑ.

«Αυτό συνέβαλε στο να δημιουργηθεί στη Χώρα των Βάσκων ένας πολύ ξεκάθαρος πυρήνας αντίστασης που μάλλον δεν είχε διαμορφωθεί στην Καταλωνία, παρά μόνον πολύ υστερότερα». Ένα άλλο υψηλόβαθμο στέλεχος του PNV επιβεβαιώνει πως η διελκυστίνδα ανάμεσα στη Μαδρίτη και τη Βαρκελώνη ανησυχεί ιδιαίτερα τον λεεντακάρι Ουρκούλιου. «Μας ταράζουν την επάξια κερδισμένη βαρεμάρα μας», αστεΐζεται ο ίδιος. «Η καλλίτερη εικόνα μας είναι ο ίδιος ο λεεντακάρι, ένας πολιτικός που είτε τον ψηφίζεις, ή όχι, μπορεί να εμπνεύσει σεβασμό και εμπιστοσύνη ακόμη και στους αντιπάλους. Όλος ο κόσμος στην Εουσκάδι γνωρίζει πως ο Ουρκούλιου ουδέποτε θα δρούσε όπως ο (καταλανός πρόεδρος) Κάρλες Πουτζεμόντ», τονίζει.

Γιώργης-Βύρων Δάβος

Πηγή: El Pais-ΑΠΕ