ΕΠΙΘΕΣΗ ΣΤΗ ΣΥΡΙΑ: Για ποιον χτυπούν τα τύμπανα του πολέμου;

Γράφει ο ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΗΦΑΙΣΤΟΣ

Καθηγητής διεθνών σχέσεων-Στρατηγικών Σπουδών  στο Τμήμα διεθνών και ευρωπαϊκών σπουδών Πανεπιστήμιο Πειραιώς

Αρχές Απριλίου 2017 και έχουμε καταιγισμό ειδήσεων  και σχολίων για την επίθεση που διέταξε ο πρόεδρος Τραμπ κατά συγκεκριμένων στόχων κατά της Συρίας λόγω φημολογούμενης χρήσης χημικών όπλων. Θα κάνουμε ελάχιστα σχόλια γιατί το γεγονός αυτό όπως και πολλά άλλα που αναπόδραστα επέρχονται εμπίπτουν στην προβληματική της ανάλυσης που κάναμε πριν λίγες εβδομάδες για την τυπολογία της Αμερικανικής στρατηγικής και τις πιθανές ειδοποιούς διαφορές της νέας προεδρικής φρουράς με τους προκατόχους τους. «ΠΑΓΙΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΤΗΣ ΑΜΕΡΙΚΑΝΙΚΗΣ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗΣ, ΟΙ ΠΕΡΙΦΈΡΕΙΕΣ, Η ΤΟΥΡΚΊΑ, Η ΚΎΠΡΟΣ ΚΑΙ Η ΕΛΛΆΔΑ» http://wp.me/p3OqMa-1kA και https://www.facebook.com/groups/USAHistDiplStrat/permalink/975922452552364/. Συναφής επίσης είναι η ανάλυση «ΠΡΟΕΔΡΟΣ ΤΡΑΜΠ: Αναζητώντας νέους στρατηγικούς προσανατολισμούς; Η σημασία για την Ελλάδα» http://wp.me/p3OqMa-1km

Τέτοια γεγονότα είναι αφετηρία των στρατηγικών προσεγγίσεων μιας μεγάλης δύναμης και μάλιστα της δεσπόζουσας όταν αναζητά νέες προσεγγίσεις εντός ενδεχομένως νέων προσανατολισμών. Επειδή δεν είναι σκόπιμο ή χρήσιμο και δεν ενδείκνυται να σχολιάζεται η επικαιρότητα (ο καθείς μας διαβάζει τις ειδήσεις και συνάγει τα συμπεράσματά του) η ουσία έγκειται, ακριβώς, στις ειδοποιούς διαφορές που προσδιορίζουν ή δεν προσδιορίζουν ένα νέο στρατηγικό προσανατολισμό.

1. Στις παρεμβάσεις μας μετά την εκλογή Τράμπ με αποκλειστικό ενδιαφέρον ζητήματα διεθνούς πολιτικής και στρατηγικής θεωρίας και αποστασιοποιημένοι από την ηθικολογία ή την προπαγάνδα υποστηρίξαμε ότι κάποιες ενδείξεις των προγραμματικών δηλώσεων αλλά και των πρώτων δηλώσεων η νέα προεδρική φρουρά παρά τις αναμενόμενες ασάφειες και αμφιταλαντεύσεις και σε αντίθεση με τους προκατόχους που είχαν υπερεπεκταθεί, διαφαίνεται ότι θα αναζητεί ισορροπία στο πλανητικό σύστημα.
2. Στην εναλλαγή εξουσίας στις ΗΠΑ εδώ και ενάμιση αιώνα αυτό δεν είναι άγνωστο φαινόμενο. Είναι μια κανονικότητα που αφορά τόσο δομικούς στρατηγικός παράγοντες όσο και το δίπολο Πολιτικός Ιδεαλισμός / Πολιτικός Ρεαλισμός που κατά περίπτωση ενσαρκώνεται στην Αμερικανική πλανητική πολιτική.
   1. Χωρίς να υπάρχει αμιγές κράμα αιτιολογήσεων και δικαιολογήσεων ο πρώτος, δηλαδή ο Πολιτικός Ιδεαλισμός κατατείνει στην ηγεμονική θηριωδία (εκπληρώνοντας ηγεμονικούς σκοπούς η εισροή ιδεαλισμού, δηλαδή κατά βάση οικουμενικίστικου φασισμού ή κατά Morgenthau εθνοσοβινισμού διεθνοσοβινισμού) απολήγει σε φρικαλεότητες όπως η εξόντωση των αυτοχθόνων κατοίκων της Βορείου Αμερικής και οι εθνοκαθάρσεις του Νότου και η κατάληξη του μισού τότε Μεξικού αλλά και η επέκταση σε πολλές σημερινές Αμερικανικές Πολιτείες. Στον ίδιο πολιτικό ιδεαλισμό εντάσσεται και η μεταμφίεση των σκοπών υπερεπέκτασης («γέμισμα των κενών ισχύος» μετά την πτώση της ΕΣΣΔ) με κηρύγματα περί … «ανθρωπίνων» δικαιωμάτων που λόγω κατεδάφισης κρατών στην ευρύτερη περιφέρειά μας προκάλεσαν όσα βλέπουμε καθημερινά στις ειδήσεις.
   2. Ο Πολιτικός Ρεαλισμός (Θουκυδίδεια προσέγγιση που έχει την ισορροπία στον πυρήνα των στρατηγικών προσεγγίσεων και τα περιγραφικά / αξιολογικά ελεύθερα αξιώματα του Παραδείγματος, δηλαδή του «Πελοποννησιακού Πολέμου») υιοθετεί διαρκείς εξισορροπητικές προσεγγίσεις με σκοπό την πλανητική σταθερότητα. Έτσι πρέπει να ερμηνευτεί, για παράδειγμα, η προσέγγιση Νίξον / Κίσινγκερ όταν «συμμάχησαν» στρατηγικά με την Κίνα για να εξισορροπηθεί η ΕΣΣΔ ή αύριο μια αντίστοιχη προσέγγιση της Ρωσίας ή και της Ινδίας για να εξισορροπηθεί η Κίνα.
3. Εάν επαληθευτεί η εκτίμηση ότι ο Πρόεδρος Τραμπ αναζητεί ισορροπία και όχι πλέον υπερεπέκταση όπως συνέβαινε μετά το 1990 μέχρι και τον πρόεδρο Ομπάμα, στέκομαι σε αυτό που γράψαμε ήδη σε άλλες παρεμβάσεις (κάποιες παρατίθενται στο τέλος), ότι δηλαδή
4. ας μην νομίζει κανείς ότι θα έχουμε ανθόσπαρτο πλανητικό διεθνές σύστημα και αδιατάρακτα περιφερειακά υποσυστήματα. Τέτοια δεν υπήρξαν ποτέ στον επίγειο κόσμο και ούτε ποτέ μπορούν να υπάρξουν. Απλά στις διαρκείς εξισορροπήσεις και εναλλαγή συμμαχιών θα υπάρχουν, ενδεχομένως, λιγότερες αστάθειες ή λίγο-πολύ αναμενόμενες και «προβλέψιμες» αστάθειες. Τα πεδία εκτέλεσης υπερπόντιων εξισορροπήσεων θα παραμείνουν τα περιφερειακά υποσυστήματα. Τα υπόλοιπα μετά το 1990 είναι παγκοσμιόπληκτες φαντασιώσεις που ενθάρρυναν και συνειδητά ή ανεπίγνωστα στήριξαν τις υπερεπεκτατικές επιλογές της μετά το 1990 δεσπόζουσας δύναμης. Αυτές θα τις κρίνει το «δικαστήριο της ιστορίας». Το ίδιο όσους περπατώντας στα σύννεφα προκάλεσαν ζημιές στο κράτος τους. Το πρόβλημα πάντα ήταν ότι η ιστορία κρίνει σε μελλοντικό χρόνο ενώ οι ζημιές του πολιτικού, πνευματικού και στρατηγικού ανορθολογισμού που προκαλεί βλάβες και καταστροφές τις βιώνουμε σε παρόντα χρόνο. Την «παγκοσμιοποίηση» των νεοελληνικών φαντασιώσεων, για παράδειγμα, με καταστολή της Ελληνικής Ανεξαρτησίας, και βλέπουμε.
5. Τι μπορούμε να πούμε λοιπόν, στην παρούσα φάση, για την Συρία και τα πλήγματα κατά του Ασσάντ.
   1. Δεν μπορεί παρά να είναι τακτικού χαρακτήρα και ενδέχεται να εκπληρώνουν μύριους εναλλακτικούς και ιεραρχημένους σκοπούς. Όπως δείχνει ο συνοδευτικός πίνακας (βλ. στο τέλος) που παρατέθηκε σε παλαιότερη παρέμβαση, το σύστημα λήψεως αποφάσεων οδηγείται σε πολλές εναλλακτικές αποφάσεις από τις οποίες ανάλογα και αντίστοιχα με την εξέλιξη της διεθνούς πολιτικής επιλέγεται η εκπλήρωση συγκεκριμένων σκοπών.
   2. Τους βραχυχρόνιους σκοπούς τους βλέπουμε τους μεσοπρόθεσμους κα τους μακροπρόθεσμους δύσκολα ή αδύνατο. Τα τρία χρονικά επίπεδα όμως μια στρατηγική μεγάλης δύναμης τα συνδέει «υπόγεια», μέσα δηλαδή στα αθέατα διαμερίσματα των αναλύσεων, σταθμίσεων, εκτιμήσεων και χάραξης εναλλακτικών στρατηγικών αποφάσεων. Έτσι, μια ορατή σε παρόντα χρόνο στρατιωτική δράση όπως τα πλήγματα των πυραύλων κατά της Συρίας είναι σίγουρα ενταγμένη σε μια λογική των μεσοπρόθεσμων και μακροπρόθεσμων σκοπών που αδιάκοπα επιδιώκεται η εκπλήρωσή τους
   3. Συρία και ευρύτερη περιοχή: Πρόκειται για μια σπάνιου είδους δίνη όπου εμπλέκονται μύριοι δρώντες όπως τα κράτη που καταρρέουν, οι εθνότητές τους και οι ηγέτες τους, οι διεθνικοί δρώντες όπως το ISIS που γεννήθηκαν μέσα από τις «ανθρωπιστικές παρεμβάσεις», είναι βασικά όλες οι μεγάλες δυνάμεις που ποτέ δεν αμελούν να ενδιαφέρονται για τις ισορροπίες στις περιφέρειες, είναι η μεγάλη αυτή δύναμη που ονομάζεται Ισραήλ, είναι οι Κούρδοι στις διάφορες εκδοχές τους εντός και εκτός Τουρκίας, είναι τέλος αλλά όχι το τελευταίο η Τουρκία.
   4. Η Ελλάδα σκοπίμως δεν αναφέρθηκε καθότι με στρατηγικούς όρους είναι ανύπαρκτη. Πως μπορεί να είναι υπαρκτή στρατηγικά όταν δεδηλωμένα με τα σχέδια Αναν και τις Οδοιπορίες προς τα Σούσα της Ελβετίας και της κατεχόμενης Κύπρου οι νεοέλληνες δωρίζουν το σημαντικότερο γεωπολιτικό πεδίο του πλανήτη, την Μεγαλόνησο Κύπρο όπου ζουν εκατοντάδες χιλιάδες Έλληνες, στην Άγκυρα. Ας μην νομίζουμε ότι αυτό δεν το βλέπουν οι μεγάλες και μικρότερες δυνάμεις προσαρμόζοντας τις στρατηγικές τους ανάλογα και αντίστοιχα. Τελευταία μόνο και μετά από δεκαετίες στρατηγικού ανορθολογισμού ο νυν Υπουργός Εξωτερικών αντιστάθηκε σώζοντας την κατάσταση (προσωρινά όμως) εμμένοντας στα θέματα των «εγγυήσεων» και των στρατευμάτων εισβολής. Η Μητρόπολη Ελλάδα δεν μίλησε ακόμη ξεκάθαρα για το γεγονός ότι μια ΔΔΟ «λύση» δεν είναι βιώσιμη. Δηλαδή μια από τα ίδια ακόμη και εάν η Άγκυρα «υποχωρήσει», δήθεν.
   5. Ρωσία. Με όρους της ακλόνητης τυπολογίας του John Mearsheimer, μια πιθανή στάθμιση και εκτίμηση των πραγμάτων είναι η εξής: Ο Τραμπ άδραξε την ευκαιρία για να φέρει σε άμυνα την Ρωσία και να διαπραγματευτεί από θέση ισχύος πιθανές συγκλίσεις με την Μόσχα σε διάφορα πλανητικά ζητήματα τα οποία μπορεί δύσκολα θα μπορούσε να φανταστεί κάποιος ότι θα συμπεριλαμβάνουν απρόσκοπτη κάθοδο της Ρωσίας στα «Νότια Θερμά Νερά». Στις νότιες δηλαδή περιοχές της Περιμέτρου της Ευρασίας.
   6. Τουρκία. Αντίθετα με τις κραυγές που θεωρούν τον Ερντογάν τρελό και παράφρονα, μια μεγάλη δύναμη δεν το βλέπει έτσι και αυτό επαληθεύεται σε πολλές άλλες περιπτώσεις. Υπολογισμοί κόστους – οφέλους γίνονται ακατάπαυστα ενόψει εναλλακτικών αποφάσεων και οι υπολογισμοί αυτοί εδράζονται σε εκτιμήσεις των κατανομών και ανακατανομών ισχύος. Χωρίς να μιλάμε προσδιοριστικά για το μέλλον αλλά για να φωτίσουμε το επιχείρημα, ας κάνουμε την εξής υπόθεση: α) Ο Ερντογάν επικρατεί στη Τουρκία, β) τα αυτοκτονικά σύνδρομα των νεοελλήνων δίνουν στο πιάτο την Μεγαλόνησο Κύπρο κάτι που αλλάζει τα γεωπολιτικά δεδομένα με τρόπο που «αλλάζει η ιστορία» και η σημασία των κρατών, γ) εάν στα συρτάρια των εναλλακτικών σεναρίων/αποφάσεων που προαναφέραμε έχει ήδη κατασκευαστεί μια άλλη Τουρκία με άλλα σύνορα και άλλους ηγέτες και δ) εάν τα σχέδια αυτά συγκλίνουν ή είναι συμπεφωνημένα μεταξύ ΗΠΑ και Ισραήλ, τότε οι βραχυπρόθεσμες δράσεις –με βαθύτατες όμως προεκτάσεις για τους νεοέλληνες– εκπληρώνουν μακροπρόθεσμους σκοπούς νέων ισορροπιών και νέων συμφερόντων στην περιοχή με τους Έλληνες … απόντες.

ΠΗΓΗ: ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΠΟΙΟΤΗΤΑ