ΑΓΩΓΟΙ το τελευταίο “βαρύ” χαρτί που παίζει ο Ερντογάν και η Τουρκία
Σχετικά άρθρα
Γράφει ο Πολυδεύκης
Η Τουρκία διανύει μία δύσκολη, οικονομικά, περίοδο λόγω των απόνερων της καταπολέμησης των πυρήνων του πραξικοπήματος της 15ης Ιουλίου. Τα απόνερα από την ασταθή πολιτική κατάσταση και την γενικότερη αβεβαιότητα που επικρατεί στον παγκόσμιο επενδυτικό χώρο, έναντι της Γείτονος δεν βοηθούν στην αντιστροφή του κλίματος. Ή μήπως όχι…;
Η Τουρκία αυτή τη στιγμή επιχειρεί να παίξει το τελευταίο της γεωπολιτικό και οικονομικό χαρτί, ήτοι την ανάδειξή της σε ενεργειακό κόμβο και την ανάδειξη του περιφερειακού ρόλου σύνδεσης, μεταξύ Αφρικής-Ασίας-Ευρώπης, ένα ρόλο που τόσα χρόνια η Ελλάδα νόμιζε ότι διαθέτει κατά αποκλειστικότητα, χωρίς όμως να τον αναδεικνύει με τον τρόπο που του αρμόζει.
Οι επιλογές, δυστυχώς για τη χώρα μας, της Άγκυρας είναι πάρα πολλές. Αρχικά οι πιο γνωστές είναι οι ενεργειακοί αγωγοί από Ρωσία. Το εγχείρημα είναι τόσο σημαντικό, ώστε από μόνο του να έχει καταφέρει να θέσει τις βάσεις εξομάλυνσης των διαταραγμένων σχέσεων Άγκυρας και Μόσχας. Ήδη στα μέσα Σεπτεμβρίου η ρωσική GAZPROM έλαβε μέσω της διπλωματικής οδού νέα αδειοδότηση για την κατασκευή του υποθαλάσσιου τμήματος του TURKISH STREAM, μετά τις επαφές που είχε ο επικεφαλής του ομίλου A. Miller και ο Τούρκος Υπουργός Ενέργειας Berat Albayrak. Τούτο σημαίνει πως ο TURKISH STREAM ακυρώνει και αντικαθιστά τον SOUTH STREAM, η διαδρομή του οποίου συμπίπτει εν μέρει με το νέο αγωγό.
Ταυτόχρονα δόθηκε η δυνατότητα στη ρωσική πλευρά για έρευνα και τεχνικές μελέτες στην οικονομική ζώνη και τα χωρικά ύδατα της Τουρκίας, αναφορικά με την ανάπτυξη μίας νέας διαδρομής μέσω Μαύρης Θάλασσας. Τούτο έδωσε νέες προοπτικές στις συνομιλίες του Miller με τον γαλλικό κολοσσό EDF για την εξαγωγή φυσικού αερίου στην Ευρώπη, ενόψει της αναβίωσης του τουρκικού αγωγού, γεγονός που ενισχύει την οικονομική εξάρτηση της Ρωσίας από την Τουρκία, αφού η Γαλλία είναι μία πολύ σημαντική αγορά για τη Μόσχα (σ.σ. ήδη το 2016 η Γαλλία ξεπέρασε τα 8 δις κυβικών μέτρων εισαγωγής φυσικού αερίου από τη Ρωσία).
Την ίδια στιγμή δεν είναι μόνο η Ρωσία που ενδιαφέρεται για τον τουρκικό ενεργειακό κόμβο. Η ύφεση των οικονομικών κυρώσεων προς το Ιράν έχει συνδράμει ώστε η Τεχεράνη να ανοίξει την ενεργειακή της αγορά προς την παγκόσμια κοινότητα. Η Ισλαμική Δημοκρατία ενδιαφέρεται στην ανεύρεση μεθόδων εξαγωγής του φυσικού της αερίου προς την Ευρώπη και ο επικεφαλής της NATIONAL IRANIAN GAS COMPANY, Alireza Kameli, δήλωσε πως εξετάζει την κατασκευή σταθμών υγροποίησης φυσικού αερίου ή τη χρήση αγωγών. Από τη στιγμή, όμως, που τέτοιος αγωγός δεν υπάρχει, ώστε να συνδέει το Ιράν και την Ευρώπη, η Τεχεράνη μπορεί να κατασκευάσει αγωγό προς την Τουρκία μέσω μίας μικρής διασύνδεσης με τον TANAP, αντί να ακολουθήσει μία εξαρχής σχεδίαση.
Τα ανωτέρω θέτουν Ιράν και Αζερμπαϊτζάν σε παράλληλη θέση για την υποστήριξη του νότιου ενεργειακού διαδρόμου και στην απέραντη όχθη από τη Μόσχα που επιθυμεί τον αποκλεισμό του Αζερμπαϊτζάν από την παροχή φυσικού αερίου προς την Ευρώπη. Ο αγώνας δρόμου που διαφαίνεται στις ανωτέρω παραγράφους, μόνο ευχάριστος πονοκέφαλος μπορεί να είναι για την Τουρκία η οποία βλέπει εαυτόν ως τον απολύτως απαραίτητο εταίρο διακίνησης ενέργειας.
Σε αυτό το σημείο δε μπορούμε να παραβλέψουμε τις ενεργειακές εξελίξεις στη ΝΑ Μεζόγειο και τα περίφημα κοιτάσματα φυσικού αερίου που έχουν ανακαλυφθεί. Το Ισραήλ διαθέτει το γνωστό σε όλους Leviathan, η Κύπρος ανακάλυψε το κοίτασμα Αφροδίτη ενώ προσφάτως ήρθε να προστεθεί το αιγυπτιακό κοίτασμα Zhor, το οποίο ξεπερνά σε όγκο όλα τα προαναφερθέντα και αλλάζει άρδην τα δεδομένα στην ΝΑ Μεσόγειο.
Συγκεκριμένα το αιγυπτιακό κοίτασμα είναι το πιο ανταγωνιστικό ανάμεσα στα υπόλοιπα, λόγω της εγγύτητάς του στις αιγυπτιακές ακτές, της ποιότητάς του αλλά και των ήδη υπαρχόντων υποδομών υγροποίησης που διαθέτει η Αίγυπτος. Το μειονέκτημά του για την ευρωπαϊκή αγορά είναι πως η χώρα του Νείλου διαθέτει μεγάλες ενεργειακές ελλείψεις, με αποτέλεσμα να αποσκοπεί να χρησιμοποιήσει μεγάλο μέρος του για την κάλυψη των αναγκών της εσωτερικής αγοράς.
Από την άλλη το ισραηλινό κοίτασμα, που είναι και το πρώτο που ανακαλύφθηκε από τα τρία, έχει προσκρούσει σε διάφορα τεχνικά και κανονιστικά εμπόδια, με αποτέλεσμα το Τελ Αβίβ, πλέον, να τρέχει για να προλάβει τις εξελίξεις. Τούτο οφείλεται στην έλλειψη προνοητικότητας από τη Noble Energy (ΗΠΑ) και Delek (Ισραήλ), οι οποίες πίστευαν ότι δεν πρόκειται να βρεθεί μεγαλύτερο κοίτασμα φυσικού αερίου στην περιοχή, με αποτέλεσμα να μη θέσουν αρκετούς νομικούς περιορισμούς και ρήτρες. Το αποτέλεσμα είναι το Ισραήλ να ξεκινήσει έναν αγώνα δρόμου πολιτικο-οικονομικού επιπέδου από το κοινοβούλιο της χώρας για τη διαμόρφωση του κανονιστικού πλαισίου έως το Νοέμβριο του 2017 και την ενίσχυση του ανταγωνισμού μεταξύ των εταιρειών και μελλοντικών επενδυτών, ώστε οι εταιρείες που ενδιαφέρονται για το Leviathan να μη στραφούν αλλού.
Η ιταλική ΕΝΙ, που έχει ανακαλύψει το αιγυπτιακό κοίτασμα, διατίθεται να απορροφήσει όλους τους ενεργειακούς πόρους των τριών χωρών και να μετατρέψει την περιοχή σε ενεργειακό κόμβο για την Ευρώπη. Τούτο όμως φέρνει και το μεγαλύτερο ερώτημα: Πώς θα διακινηθεί το φυσικό αέριο;
Η Τουρκία επιχειρεί να εξομαλύνει τις σχέσεις της με Αίγυπτο και Ισραήλ, κατά τον ίδιο τρόπο που το πέτυχε με τη Ρωσία. Η κατασκευή ενός αγωγού προς Τουρκία ή Αίγυπτο δεν διαφέρει χιλιομετρικά ή οικονομικά. Η Τουρκία όμως έχει το ισχυρό χαρτί της εγγύτητάς της προς την Ευρώπη και του δικτύου αγωγών που θα τροφοδοτήσουν τη Γηραιά Ήπειρο , όποιο και αν τελικά είναι αυτό (South Stream, Turkish Stream ή και συνδυασμός). Αρωγός σε αυτή την προσπάθεια είναι και η GAZPROM που ήδη έχει καταθέσει πρόταση για την εκμετάλλευση του κοιτάσματος Leviathan, προς το Ισραήλ, εκμεταλλευόμενη και τις καλές σχέσεις που έχουν αναπτυχθεί λόγω του ισραηλινού ΥΠΑΜ και του ρωσο-ισραηλινού στοιχείου στη χώρα.
Μοναδικό εμπόδιο στις τουρκικές επιδιώξεις είναι η σημασία που θα αποκτήσει η Τουρκία περιφερειακά ως ενεργειακός κόμβος. Τούτο θα αναβάθμιζε τη χώρα διπλωματικά και οικονομικά θέτοντας εαυτόν περιφερειακή δύναμη και απειλή για το Τελ Αβίβ. Την ίδια στιγμή οι ΗΠΑ δεν επιθυμούν σε καμία περίπτωση, μαζί με την Τουρκία, να αναδειχθεί και η Ρωσία σε ενεργειακό μονοπωλιακό πάροχο της Ευρώπης, προωθώντας τα δικά της σχέδια για την προώθηση του Αζερμπαϊτζάν και άλλων χωρών που θα συνδράμουν για τις απαραίτητες ποσότητες φυσικού αερίου (Ιράν, Ουζμπακιστάν).
Όπως και αν διαμορφωθούν όμως τα δεδομένα είναι σίγουρο ότι η Τουρκία διαθέτει ένα ισχυρό διπλωματικό χαρτί ικανό να αμβλύνει όλες τις (ακόμα και χρόνιες) αντιπαραθέσεις και τα γεωπολιτικά εμπόδια, γεγονός που επηρεάζει όλα τα διπλωματικά πεδία στα οποία κινείται ο τουρκικός παράγοντας, όπως αυτό της Κύπρου. Η παθητική αναμονή, οι καθυστερήσεις ετών και η αναβλητικότητα παλινδρομικών κομματικών πολιτικών φέρνουν μία νέα καταστροφή για τη χώρα μας, ίσως ανάλογη της μικρασιατικής.
